سال دوم هجرت بود، که جنگ بدر رخ داد، در این جنگ که در کنار چاه بدر اتفاق افتاد، مشرکان ضربه سختی از ناحیه سپاه اسلام دیدند و مفتضحانه شکست خوردند.
در این جنگ تعداد سپاه اسلام 313 نفر بود، ولی جمعیت سپاه دشمن از هزار نفر تجاوز می کرد.
مسلمانان در این جنگ نابرابر، با از دست دادن 22 نفر شهید (14 نفر از مهاجران و 8 نفر از انصار) و با کشتن 70 نفر از دشمن و اسیر گرفتن هفتاد نفر از آنان، جنگ را به پایان رساندند.(927)
در یکی از روزهای جمعه، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم با گروهی از مسلمین در صفه (سکوی بزرگ در کنار مسجدالنبی) نشسته بودند، به طوری که جا تنگ بود.
عادت پیامبر این بود که به رزمندگان مسلمانی که در جنگ بدر شرکت کرده بودند، احترام فراوان می کرد. در این هنگام گروهی از رزمندگان بدر، وارد شدند.
وقتی به نزدیک رسیدند به پیامبر سلام کردند. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم پاسخ سلام آن ها را داد.
سپس آن ها به حاضران سلام کردند، آن ها نیز پاسخ گفتند. رزمندگان همچنان سر پای خود ایستاده بودند، تا حاضران به آن ها جا بدهند ولی هیچکس از جایش تکان نخورد.
این موضوع، پیامبر را ناراحت کرد. به بعضی از کسانی که اطراف آن حضرت نشسته بودند، فرمود: فلانی و فلانی، برخیزید، به این ترتیب چند نفر را از جا بلند کرد تا واردین بنشینند (و این در حقیقت نوعی احترام مخصوص به مجاهدان آگاه بود، تا همیشه مسلمانان از مجاهدان مخلص تقدیر و تشکر کنند.)
ولی این موضوع بر آن چند نفر که از جا بر خاستند، ناگوار آمد، به طوری که آثارش در چهره آنان نمایان گشت.
منافقان که از هر فرصتی بر ضد اسلام استفاده می کردند گفتند: پیامبر رسم عدالت را رعایت نکرد، کسانی را که عاشقانه در کنار آن حضرت نشسته بودند، به خاطر افرادی که بعداً وارد مجلس شدند، بلند کرد (آیا به راستی درست است که عاشقان شیفته پیامبر به خاطر افرادی دیگر توهین گردند؟).
این سوء استفاده منافقان، ممکن بود در بعضی از افراد ناآگاه اثر سوء بگذارد. در رد آن ها آیه 11 سوره مجادله نازل شد که در آن آیه خداوند می فرماید:
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذَا قِیلَ لَکُمْ تَفَسَّحُوا فِی الْمَجَالِسِ فَافْسَحُوا یَفْسَحِ اللَّهُ لَکُمْ وَ إِذَا قِیلَ انشُزُوا فَانشُزُوا یَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنکُمْ وَالَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ؛
ای کسانی که ایمان آورده اید، هنگامی که به شما گفته شود: مجلس را وسعت بخشید، (و به تازه واردان جا بدهید) وسعت بخشید، خداوند بهشت را برای شما وسعت می بخشد. و هنگامی که گفته شود برخیزید، برخیزید، خداوند ایمان آورندگان و بهره مندان از علم و آگاهی را درجات عظیمی می بخشد. و خداوند به آنچه انجام می دهید آگاه است.(928)
اشاره به این که: لازم است به پیشکسوتان در صحنه های ایمان و جهاد و علم، احترام کنید و در کارها به آن ها اولویت بدهید و هرگز آن ها و فداکاری آن ها را از یاد نبرید.
927) تاریخ طبری، ج 2، 22 145؛ کحل البصر، ص 81، 84.
928) مجمع البیان، ج 9، ص 252، و تفاسیر دیگر.
