از غدیر تا مدینه

مخالفان پیام غدیر، هر چند اهداف و گرایش های متفاوت داشتند ، در ضرورت چاره اندیشی برای سازماندهی و شناسایی نیروهای هم رأی خود ، تردید و تسامح نداشتند و خوب می دانستند که با وجود پیامبرصلی الله علیه و آله و انبوه پیروان متحد او هیچ شورش و حرکت مسلحانه گروهی به نتیجه نمی رسد و به زودی چهره پنهان ایشان نیز نمایان می گردد. تنها راه چاره ، برگزینی سیاست پنهان کاری و فرصت جویی برای وارد ساختن ضربه موثر است. با این همه ، اگر طرح ها به شکست می انجامید راهی جز تحمل و بردباری تا فرا رسیدن روزگار رحلت پیامبرصلی الله علیه و آله نبود. از طرفی ، حضرت خود در این سفر بیم داده بود که به زودی این جهان را ترک خواهد کرد. این زمان برای فرصت طلبان تا نیل به اهداف ، چندان دور نبود.
در همین دوره کوتاه ، آزمون پیامبرصلی الله علیه و آله و مردم ، آسان ترین ابزار محک زدن موقعیت و افکار عمومی است. چنان که نوشته اند ، در همین زمان مردی به نام حارث بن نعمان فهری پیامبرصص را بانگ زد : ای محمد ! ما را به خدا خواندی ،پذیرفتم. نبوت خود را مطرح کردی لا اله الا الله و محمد رسول الله گفتیم. ما را به اسلام دعوت کردی ، اطاعت کردیم. حال پسر عموی خود را بر ما امیر ساختی ! نمی دانیم این حکم از طرف خداست یا نظر شخصی توست ! رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمود : به خدایی که جز او خدایی نیست ، این حکم از طرف اوست و من وظیفه ای جز ابلاغ آن نداشتم.
مرد پس از شنیدن این جواب ، خشمناک سر به آسمان بلند کرد و گفت : خدایا ، اگر آنچه محمد درباره علی می گوید : از طرف تو و به امر توست ، سنگی از آسمان فرود آید و مرا هلاک کند ! هنوز سخن او به پایان نرسیده بود که از آسمان سنگی فرود آمد و او را به هلاکت رساند. آن گاه دو آیه نخست سوره معارج نازل شد. (9)
پس از این رویداد هراس آور ،مخالفان دریافتند که باید به اقدامی بنیان کن رو کنند. آنان بیشتر نیر در طرح ترور رسول اکرم صلی الله علیه و آله نقشه ها در اندیشه داشتند که با شکست روبه رو شد. می خواستند پیش از رسیدن پیامبر به مدینه بر سر راهی کوهستانی ،شتر او را رم دهند تا در دره های عمیق فرو غلتد. آن گاه در تاریکی شب بگریزند و فردا شایع کنند که این امر یک حادثه طبیعی بود. (10)
این نقشه با امداد غیبی خنثی شد ، اما پیامبرصلی الله علیه و آله تردید نداشت که پس از آن سخنرانی مهم در غدیر ، تشکل های شیطانی منافقان قوت خواهد گرفت. از این رو فردی به دستور پیامبرصلی الله علیه و آله اعلام داشت : در طول راه به امر رسول اکرم صلی الله علیه و آله تا رسیدن به شهر مدینه ، دو یا سه نفر حق ندارند گرد هم آمده ، با یکدیگر زمزمه کنند ! با این فرمان ، اجتماعات توطئه آمیز سامان نگرفت و کسی نتوانست تا قبل از رسیدن به مدینه دیگر بار توطئه کند ، ولی همین امر ، گروه ناموافق را بیشتر به پنهان کاری وا داشت. زیرا اطمینان یافتند پیامبر از مقاصد ایشان با اطلاع است. بنابراین مخفیانه گردهم آمده ، عهدنامه شان را که بیشتر در مکه نوشته بودند ، مورد تاکید قرار دادند ، تا به هر وسیله ممکن مانع از تحقق اهداف پیامبر شوند.
در بخشی از آن عهدنامه آمده بود :(11)
این عهدنامه ای است که گروهی از اصحاب رسول خدا - مهاجر و انصار - بر مفاد آن اتفاق نموده اند...
خداوند رسول خود را به سوی خود خواند و آن حضرت بدون آن که فرد خاصی را به جانشینی برگزیند ، به دیار باقی شتافت و اختیار تعیین خلیفه را به مردم واگذار نمود تا هر کسی را که مورد اطمینان آنا باشد به جانشینی او و ولایت امر مسلمین اختیار نمایند. رسول خدا کسی را جانشین خود قرار نداد ، تا خلافت او در یک خاندان استقرار نیابد و دیگران هم از آن ، بهره برند و همچون میراث از شخصی به شخص دیگر منتقل گردد و نیز برای آن که در میان ثروتمندان دست به دست نگردد و هر خلیفه ای نتواند برای اولاد خود تا روز قیامت ادعای خلافت نماید.
آنچه در هر عهد و زمان بر مسلمین لازم است ، آن است که بعد از مرگ هر خلیفه ،اصحاب حل و عقد نزد یکدیگر نشسته ، پس از تبادل افکار و مشورت ، زمام امور مسلمین را به کسی بسپارند که درستکارش بشناسند. آن گاه او را صاحب اختیار بر اموال و نفوس آنان قرار دهند. زیرا صلاحیت و لیاقت این امر برای اصحاب حل و عقد است و آنان از تشخیص ولی امر عاجز نخواهند بود. پس اگر کسی ادعا کند که رسول اکرم صلی الله و علیه و اله شخص خاصی را به جانشینی خود برگزیده و او را به اسم و نسب معرفی نموده است ، سخنی بیهوده گفته و بر خلاف نظر اصحاب رسول الله رای داده و جماعت مسلمین به مخالفت برخاسته است. اگر کسی مدعی شود که خلافت و جانشینی پیغمبر ، مانند میراث بعد از او به دیگری منتقل می گردد، سخنی به گزاف گفته است. زیرا رسول خدا فرموده است : ما پیامبران ، ارث بر جای نمی نهیم و آن چه از ما باقی بماند ، صدقه است. اگر کسی مدعی گردد که خلافت رسول شایسته هر کس نیست ، بلکه شخص خاصی از میان مسلمین سزاوار این مقام است و خلافت حق اوست و برای دیگران سزاوار نیست .زیرا خلافت به دنبال نبوت است و همان حکم را دارد .ادعای وی پذیرفته نیست وگوینده آن دروغگو است .زیرا رسول خدا فرموده است : اصحاب من مانند ستارگان آسمانند .به هر کدام اقتدا کنید ،هدایت می شوید. اگر کسی ادعا نماید که خود سزاوار خلافت است و نه غیر او ،زیرا با رسول از نظر نسب و سبب قرابت دارد ،و همین معیار در هر عصر و زمان ملاک خلافت است .کلام او بی مورد است .زیرا ملاک و معیار تقوا است و نه قرابت با پیغمبر ،چنان که خداوند می فرماید :ان اکر مکم عندالله اتقیکم.همچنین رسول خدا فرموده است :تمامی مسلمانان یکی هستند وبر ضد فرد مخالف ،در یک صف قرار دارند.
پس کسی که به کتاب خدا ایمان بیاورد و سنت رسول را پذیرا باشد ،بر طریق حق است واشکالی در کار او نیست و کسی که بر خلاف ،حرکت کند و از جمع مسلمین جدا گردد او را بکشید .زیرا اصلاح امت در گرو کشتن اوست و کسی که جمعیت امت مرا متفرق سازد و در صفوف شکاف اندازد ،او را به قتل برسانید ،هرکسی می خواهد باشد .زیرا اجتماع امت مایه رحمت ،و جدایی امت مایه عذاب است و امت من هیچ گاه جمع نمی شود و همه در برابر دشمن بسان یک دست ،می باشد .از جماعت مسلمانان جدا نمی شود مگر معاندان ،که در این صورت ریختن خون آنها مباح است.
آنها در روز عهدنامه را به ابو عبیده جراح سپردند.وی هم آن را به سفارش ایشان در محلی از کعبه دفن کرد و تا زمان خلافت عمر بن خطاب همچنان آنجابود و به فرمان او از خاک بیرون کشیده شد.(12)
وقتی نویسندگان طومار ،از این کار فارغ گشتند و نماز صبح را با پیامبرصلی الله علیه و آله به جای آوردند ،آن جناب رو به ابو عبیده(13)
کرد و فرمود : آفرین و صد آفرین به مانند تو ،که امین امت شده ای ! سپس این آیه شریف را تلاوت فرمود : فویل للذین یکتبون الکتاب بایدیهم ثم یقولون هذا من عندالله لیشتروا فه ثمنا قلیلا فویل لهم مما کتبت ایدیهم و ویل لهم مما یکسبون :(14)
وای بر کسانی که با دست های خود چیزی می نویسند و برای آن که آن را به بهای اندک بفروشند ، می گویند این از طرف خداست. پس وای بر آنان ،از آن چه نوشته اند و وای بر آنان ، از آن چه از این راه به دست می آورند.

نوشتن دیدگاه