دانشمند مجاهد سید محمد باقر صدر می نویسد: انتقال از غیبت صغری به غیبت کبری، نشان دهنده این واقعیت است که هدفهایی که از غیبت صغری وجود داشته بر آورده شده و با این برنامه تدریجی، شیعه از آسیبی که خلا ناگهانی امام وارده می کرده رسته، و موقعیت شیعه بر اساس غیبت شکل گرفته است، تا اندک اندک مردم برای پذیرش نمایندگان عام امام آماده گردند. با این انتقال نیابت و نمایندگی امام از دست افراد مشخص برگزیده به مجتهدین عادل و بینا افتاد، و در کارهای دین و دنیا پیروی از آنان لازم شد. (1)
بدین ترتیب غیبت کبری امام دوازدهم سر آغاز تحولی مهم در تاریخ شیعه دوازده امامی شد، زیرا سرپرستی و رهبری شیعیان به عهده فقهای عادل - به عنوان نایب عام امام غایب - گذشته شد، و مردم می بایست در شیوه برخورد با حوادث تازه و عمل به وظایف اجتماعی و احکام دینی از آنان کسب تکلیف کنند، و در مبارزه علمی و عملی با دشمنان و حفظ جامعه اسلامی از مجتهدین بصیر راهنمایی طلبند، و بلکه وظیفه نگهداری مسلمین و شیعیان از خطر دشمنان در درجه اول با علمای دینی است که وارثان انبیایند.
اما دکتر جاسم حسین پیامدهای سیاسی - اجتماعی غیب را چنین شرح می دهد: به نظر می رسد غیبت امام دوازدهم در ارتباط نزدیک با دو پدیده مهم باشد: اول، با وقوع غیبت کبری اکثر قیامهای شیعی بویژه از نوع زیدی بتدریج محوشد. دوم آنگاه که ائمه (علیهم السلام) آشکارا در میان پیروان خود زندگی می کردند، پیوسته از فشارهای حکومت در رنج بودند و حکومتها نیز نسبت به انگیزه های آنان مشکوک و بدبین و ناخشنود بودند.
اما پس از غیبت کبری این فشارها تا حدودی کاهش یافت، و فقهای امامیه فعالیتهای خود را بدون مواجهه با شرایط دشواری که اسلافشان با آن روبرو بودند ادامه دادند. این نکته انسان را به نظریه ای رهنمون می سازد که امامان در سراسر زندگی خودمی کوشیدند تا حق خود را برای رهبری جامعه اسمی با ابزار صحیح و مشروبه دست آورند.
این وظیفه با شروع غیبت کبری به امامیه محول شد تا تحت رهبری فقها بدان همت گمارند، وضعیتی که تا کنون هم ادامه دارد. به عبارت دیگر تا آن زمان که مسلمانان آماده چنین دگرگونی سیاسی و قیام امام غایب نباشند، انتظار مهدی (علیه السلام) دور خواهد بود. در طول این غیبت وظیفه پیروان حضرتش بویژه فقها آن است که جامعه را برای چنین تحولی آماده کنند... (2)

پاورقی :
(1) امام مهدی، حماسه ای از نور، ۷۰.
(2) تار سیاسی غیبت امام دوازدهم، ۲۴۱ - ۲۴۲.

نوشتن دیدگاه