پایگاه بلند اجتماعی و موقعیت دینی او بدان حد بود که مخالف و موافق همه او را خردمندترین مردم زمان می دانستند و به دیده احترام به وی می نگریستند. علت این احترام و توجه همگان فقاهت و دانش عمیق اسلامی و تقوای او بود، اما بنابر آنچه نقل شده رعایت دستور تقیه و حفظ ظاهر در برابر متعصبان و قدرتمندان خونریز زمانش نیز در این امر موثر بوده، چنان که در مجلسی از علمای درباری که از راه تقیه و ترس شرکت کرده بود، تقدم زمانی خلفای سه گانه را بر امیر المؤمنین علی (علیه السلام) تصدیق کرد، و کسانی که او را رافضی - ترک کننده سنت نبوی - می خواندند رسوا نمود. (1)
او در پناه سپر تقیه توانست اتهامات و بدگسانیهای شدیدی را که در آن عصر خفقان و استبداد نسبت به شیعه وجود داشت از خود دفع گرداند، و می دانی برای فعالیت اجتماعی و هدایت حقیقت جویان بیابد، و پنهانی به وظیفه رهبری شیعیان و جهاد علمی تحت نظر امام غایب - (عجل الله فرجه) - قیام کند. همان طور که از زندگی و خدمات حسین بن روح بر می آید، بر خلاف تصور گروهی سست عنصر، تقیه عاملی بازدارنده از حضور فعال علمای ما در جامعه نبوده، بلکه سپر و محافظی بوده از گزند دشمنان، تا در پناه آن و دور از چشم جباران، به اقدامات اصلاحی خود ادامه دهند. (2)
از نشانیهای فعالیت ثمربخش چنین کسانی این است که غالبا به دست ماموران بی رحم حکومتی گرفتار می شوند و به حبس و شکنجه دچار می گردند، چنان که نوبختی نیز با همه احتیاط کاریهایش از سال ۳۱۲ تا ۳۱۷ در حبس مقتدر عباسی گرفتار بوده است. (3) او در این مدت بوسیله وکلایی چند به حل و فصل امور مهم شیعه می پرداخته.

پاورقی :
(1) همان ماخذ ۲۳۶ - ۲۳۷.
(2) تعبیرهایی که در روایات ما از تقیه شده همه حاکی از آن است که این حکم برای حفظ افراد و کتمان اسرار می باشد، تا بدان وسیله اساس مکتب تشیع در امان ماند و از سلف به خلف رسد تا گشایشی پیش آید. اینک به نقل بعضی از این تعبیرها می پردازیم: جنه (سپر)، ترس (کلاه خود) حصن حصین (قلعه استوار و دژ مقاوم)، سد (بند و مانع)، حرز (پناهگاه)، خباء (فعالیت مخفیانه و زیرزمینی)، حجاب (پوشش و استتار)، مدارات (سازشکاری)، کتمان اسرار (رازپوشی)، مجامله (خوش بیانی)، عبارت سری، حفظ اللسان (کم گویی)، عدم الاذاعه (فاش نکردن اسرار)، مماسحه (تظاهر به نرمش)، توریه (پنهان کردن واقعیت از سوال کننده، سخنی که واقعیت از آن فهمیده نشود). چنان که ملاحظه می شود این کلمات همه رزمی و تدافعی است و لزوم تشکیلات پنهانی را برای حفظ اسرار حکومتی در زمان حکمرانی مخالفین بیان می کند. برای تفصیل این مطالب رجوع شود به: تقیه، امر به معروف و نهی از منکر، ص ۴۷ به بعد، و درسهایی از مکتب اسلام، سال ۱۸، شماره های ۸ و۶.
(3) خاندان نوبختی، ۲۱۸.

نوشتن دیدگاه