در اين آيه خداوند به يكى از صفات متكبران خودخواه اشاره مى فرمايد: آن ها كسانى هستند كه اگر انفاقى كنند به خاطر تظاهر و نشان دادن به مردم و كسب شهرت و مقام است ، و هدف آن ها خدمت به خلق ، و جلب رضايت خالق ، نيست به همين دليل در موارد انفاق پايبند استحقاق طرف نيستند، بلكه دائما در اين فكرند كه چگونه انفاق كنند تا بيشتر بتوانند از آن بهره بردارى به سود خود نموده ، و موقعيت خود را تثبيت كنند، زيرا آن ها ايمان به خدا و روز رستاخيز ندارند، و به همين جهت در انفاق هايشان انگيزه معنوى نيست ، بلكه انگيزه همان شهرت و كسب شخصيت كاذب از اين طريق است كه آن نيز از آثار تكبر و خودخواهى است .(1)
رسول خدا (صلى الله عليه و آله) فرمود: هنگامى كه روز قيامت بر پا مى شود منادى به گونه اى كه همه بشنوند ندا مى دهد: كجایید اى كسانى كه مردم را عبادت مى كرديد. برخيزيد مزدهايتان را از كسانى كه برايشان كار مى كرديد، بگيريد، به درستى كه من (خداوند) عملى را كه با چيزى از دنيا و اهلش مخلوط باشد قبول نمى كنم .
شرط هشتم : اين كه انفاق كننده هرگز خود را مالك حقيقى تصور نكرده بلكه خود را واسطه بين خدا و خلق بداند و همچنين آن را كوچك شمارد اگر چه زياد باشد.
خداوند متعال در قرآن مجيد مى فرمايد: (و أنفقوا مما جعلكم مستخلفين فيه ؛ انفاق كنيد از آن چه خداوند شما را نماينده خود در آن قرار داده است .)(2)
در اين آيه به يكى از آثار مهم ايمان كه انفاق فى سبيل الله است دعوت كرده ، البته دعوت به ايثار و فداكارى و گذشت از مواهبى كه انسان در اختيار دارد، منتها اين دعوت را مقرون به اين نكته مى كند كه فراموش نكنيد: (در حقيقت مالك اصلى خداست) و اين اموال و سرمايه ها چند روزى به عنوان امانت نزد شما سپرده شده ، همان گونه كه قبلا در اختيار اقوام پيشين بود.
و به راستى كه چنين است ، زيرا مالك حقيقى كل جهان خداوند است ايمان به اين واقعيت بيانگر همين است كه ما امانت دار او هستيم ، چگونه ممكن است امانت دار، فرمان صاحب امانت را ناديده بگيرد؟!
ايمان به حقيقت به انسان روح سخاوت و ايثار مى بخشد، و دست و دل او را در انفاق باز مى كند.
و همچنين در آيه ديگرى مى فرمايد: (قل متاع الدنيا قليل و الاخرة خير لمن التقى ؛ بگو (سرمايه) زندگى دنيا زودگذر است و پاداش هاى جهان ديگر براى پرهيزگاران بهتر است .)(3)
رسول خدا (صلى الله عليه و آله) فرمود: (و لا تستكثروا شيئا من الخير و ان كثر فأعينكم ؛ چيزى از خير را زياد نشماريد و اگرچه در مقابل ديدگان شما زياد باشد).(4)
و بايد بدانيم كه آن چه را كه خداوند در عوض صدقه به انسان مى دهد بسيار عظيم است .(5)
شرط نهم : انفاق و صدقه از اموالى باشد كه به آن دل بسته ، و مورد علاقه او است .
چون در قرآن مجيد آمده است : (لن تنالوا البحر حتى تنفقوا مما تحبون ...؛ هرگز به (حقيقت) نيكوكارى نمى رسيد مگر اين كه از آن چه دوست مى داريد (در راه خدا) انفاق كنيد،...)
نكته اى كه دانستنش مفيد است اين است كه نفوذ آيات قرآن در دل هاى مسلمانان به قدرى سريع و عميق بود كه بلافاصله بعد از نزول آيات اثر آن ظاهر مى گشت .
شرط دهم : از اموالى كه مورد توجه و نياز انسان است انفاق نمايد.
در قرآن مجيد آمده است : (و يؤثرون على أنفسهم و لو كان بهم خصصة ؛ آن ها ديگران را بر خود مقدم مى دارند و هر چند شخصا شديداً نيازمند باشند).
و هم چنين در جايى ديگر آمده است : (و يطعمون الطعام على حبه مسكينا و يتيما و أسيرا؛ و غذاى (خود) را با اين كه به آن علاقه (و نياز) دارند به مسكين و يتيم و اسير مى دهند).
**********************************
1- تفسير نمونه ، ج 3، ص 7-386.
2- سوره حديد، آيه 77.
3- قرآن مجيد، سوره نساء، آيه 77.
4- بحارالانوار، ج 71،ص 181، روايت 37.
5- در اين باره در فواید صدقه به تفصيل بحث خواهيم كرد.

نوشتن دیدگاه