عن زراره قال: قلت لأبی جعفر (علیه السلام): الا تخبرنی من این علمت و قلت: ان المسح ببعض الراس و بعض الرجلین؟ فضحک، ثم قال: یا زراره! قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) و نزل به الکتاب من الله؛ لان الله عزوجل یقول: فاغسلوا وجوهکم فعرفنا ان الوجه کله ینبغی ان یغسل، ثم قال و ایدیکم الی المرافق ثم فصل بین الکلام فقال: وامسحوا برءوسکم فعرفنا حین قال: برءوسکم ان المسح ببعض الراس، لمکان الباء، ثم وصل الرجلین بالراس، کما وصل الیدین بالوجه فقال: وارجلکم الی الکعبین فعرفنا حین وصلها بالرأس، ان المسح علی بعضها، ثم فسر ذلک رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) للناس، فضیعوه، ثم قال: فلم تجدوا ماء فتیمموا صعیداً طیباً فامسحوا بوجوهکم وایدیکم منه فلما وضع الوضوء ان لم تجدوا الماء اثبت بعض الغسل مسحاً؛ لانه قال: بوجوهکم ثم وصل بها: وایدیکم ثم قال: منه، ای من ذلک التیمم؛ لانه علم ان ذلک اجمع لم یجر علی الوجه؛ لانه یعلق من ذلک الصعید ببعض الکف و لایملق ببعضها، ثم قال: ما یرید الله لیجعل علیکم من حرج و الحرج: الضیق؛(1)
زراره می گوید: از امام باقر (علیه السلام) پرسیدم، آیا مرا آگاه نمی کنی که از کجا دانستی و فرمودی که مسح کشیدن سر و پا همان است که بخشی از سر و قسمتی از پاها را مسح کنی؟ حضرت خندید و فرمود: ای زراره این را رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود، در حالی که کتاب خدا بر وی نازل گشت، چرا که خداوند - عزوجل - می فرماید: فاغسلوا وجوهکم از این جا دانستیم که شستن تمام صورت می شود، سپس فرمود: و دست هایتان را تا آرنج، سپس کلام خویش را تفصیل داده و گفت: و مسح کنید بر سرهایتان در این هنگام دانستیم که همانا مسح شامل قسمتی از سر می شود، به جهت پا، سپس پاها را به سر وصل نمود، همان سان که دست ها را به صورت وصل کرد و فرمود: پاهایتان را تا کعبین یعنی تا دو برآمدگی روی پاها، پس از آن جا که پاها را به سر وصل فرمود فهیمدیم که مسح کشیدن پاها نیز مانند سر قسمتی از پاها را در برمی گیرد.
پس رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) آن را برای مردم تفسیر کرد ولی مردم آن را تباه ساختند، آن گاه خداوند فرمود: اگر آب نیافتید، تیمم کنید به خاک پاکیزه، پس مسح کنید صورت هایتان را از آن و دست هایتان را و در خصوص وضو هم چون آب نباشد تیمم کنید، به جای غسل صورت را مسح می توان کرد، برای آن که دست ها را به آن وصل کرد و فرمود: از آن، یعنی از همان خاک تیمم که آثارش در کف دست هایتان هست، بعد از مسح صورت دست ها را مسح کنید، چرا که دانسته شد که همه صورت با دست ها مسح نمی شود، چون آن خاک با بعضی از دست (کف) برخورد نموده و به آن تعلق می گیرد و نه به صورت، سپس فرمود: خداوند نخواسته و اراده نفرموده است که بر شما سخت گیری کند در دینش، حرج یعنی: ضیق و تنگنا و سختگیری.
***********************************
1) فروع کافی، ج 3، ص 30، ح 4.

نوشتن دیدگاه