آيه (24)      

ƒ(فَلْيَنْظُرِ الاِْنْسانُ إِلى طَعامِهِ)
 
ترجمه و توضيح :
پس بايد نظر كند انسان به طعام خود[1]  كه خداوند به چه وسايل و اسباب روزى او
كرده.
 
 

تفسير :
]اقسام طعام انسان[[2]
 
                              
دو قسم طعام داريم: يكى، طعام روح انسانى و ديگر، طعام جسم او. اما طعام روح علم است. هر چه بيشتر تحصيل علم كند روحش رشد مى‌كند و قوى مى‌شود و اگر در جهل باقى ماند ضعيف مى‌شود و مى‌ميرد. خداوند براى اين طعام چه اندازه اسباب و وسائل در دسترس انسان قرار داده انبيا فرستاده، كتاب‌ها بالاخص قرآن مجيد نازل فرموده، حَمَلَه بر آن قرار داده، حَفَظَه بر آن مقرر داشته، ائمه اطهار : و علماى اخيار، و راه رسيدن به آن‌ها را سهل و آسان نموده. و اما طعام جسم از حبوبات و فواكه و خضرويات كه در آيات بعد بيان مى‌فرمايد :

[1] .  پس انسان بايد به خوراك خود بنگرد.
[2] .  مرحوم فيض در تفسير صافى از كافى چنين نقل كرده است: كه: «از حضرت باقر7 روايتكرده‌اند كه از وى پرسيدند: مقصود از طعام در اين آيه چيست؟ فرمود: مقصود اين است كه انسانبايد به عملش بنگرد كه از كى آموخته است؟».فيض مى‌گويد: «همچنانكه آدمى روح و بدن دارد طعام نيز جسمانى و روحانى مى‌باشد وهمانطور كه مأمور است به غذاى جسمش بنگرد تا ببيند كه منشأش آبى است كه از آسمان نازلمى‌شود و زمين شكافته مى‌گردد لازم است به غذاى روحانيش نيز بينديشد تا بداند كه آن هم ازآسمان از جانب خدا نازل مى‌گردد، بدين طريق كه باران وحى بر زمين نبوت و شجره رسالت وسرچشمه حكمت مى‌بارد تا از آن‌ها حبوب حقايق و ميوه‌هاى معارف بيرون آمده و و ارواحآنانكه قابل تهذيب و تربيت هستند از آن‌ها تغذيه مى‌نمايند. پس اينكه امام باقر7 مى‌فرمايدبايد آدمى به علمش بنگرد كه از چه كسى فرا مى‌گيرد يعنى شايسته است دانش خود را از اهل بيتنبوت بگيرد كه مهابط وحى و سرچشمه‌هاى حكمت مى‌باشند و علومشان از جانب پروردگاراست چنين علومى است كه صلاحيت دارد غذاى روح شود برخلاف كسانى كه رابطه‌اى ميان آن‌هاو خداوند از حيث وحى و الهام نيست كه دانش آنان يا حفظ اقوال مردمى است كه در اقوالشانحجتى نيست يا ابزار جدالى است كه دخالتى در حقانيت و رسيدن به راه راست ندارد پس از خدانيست بلكه چنين علمى از شيطان است و نمى‌تواند غذاى روح باشد». ضمناً بايد توجه داشت كهدستور و فرمان نظر كردن در آيه، عام است و نظر هم به معنى انديشه و تفكر و هم به معنى نگاه ونگريستن است پس همچنانكه تفكر و تعقل كردن در طعام فائده اعتقادى دارد و با انديشيدن درطرز تهيه غذا از فرو ريختن باران و شكافته شدن زمين مى‌توان حكمت و قدرت آفريدگار راشناخت و معرفت الله حاصل نمود همچنين از اين تدبر و تأمل مى‌توان فوائد اخلاقى و اجتماعىحاصل كرد يعنى بايد به طعام نظر كرد كه از راه حرام و ستم فراهم نشده باشد بايد با انديشيدن بهطعام به فكر بيچارگان و مستمندان و محرومان بود، بايد با نظر كردن در طعام ملتفت بود كه ابر و بادو مه و خورشيد و زمين و همه عوامل طبيعت در تهيه آن كار كرده‌اند پس سزاوار نيست انسانبيكاره و بى ثمر و غافل بوده سپاسگزارى خالق و منعم ننموده، خدمتى به خلق خدا نكند و نيروئىرا كه از غذا مى‌گيرد نداند كه در چه راه صرف نمايد و نيز شامل مى‌شود نگاه كردن و چشم دوختنبه غذا را تا موئى - خاشاكى و چيز مضرى با آن نياميخته باشد و اگر مهمان سر سفره هست بهخصوص در خانه خودش به طعامش بنگرد و با نگاه كردن به ديگران آن‌ها را شرمنده و خود راسبك نكند. و باز از لحاظ بهداشتى به طعامش بنگرد تا ترشحات معده‌اى به خوبى انجام شدهمبتلا به سوء هاضمه نشود. آزمايش سگ پا ولف معروف است. شكم سگى را پاره كرده مقدارىغذا به طوريكه آن را نبيند در معده‌اش نهاده شكم را بخيه مى‌زنند و متوجه مى‌شوند كه ابداًترشحى روى غذا نمى‌شود بعد از همان خوراك قدرى جلو سگ آورده نشانش مى‌دهند فورىمعده حيوان شروع به كار مى‌كند. كسانى كه در حين غذا خوردن مطالعه كنند يا فكرشان به جائىمشغول باشد غذا را نمى‌توانند خوب هضم كنند و همچنين تمام انواع انديشيدن و نگاه كردن بهطعام مشمول اين فرمان الهى است و اين است نمونه وسعت معنى و مفهوم الفاظ و جملات قرآن.ر.ك: كافى: ج1، ص50، ح8؛ تفسير صافى: ج5، ص287 وتفسير نوين: 58.

نوشتن دیدگاه