آيه (9)

ƒوَ جَعَلْنا نَوْمَكُمْ سُباتاً
ترجمه :
9. و قرار داديم خواب شما را راحتى و آرامش[1] .
 
 
تفسير :
]خواب نعمت بزرگ پروردگار و تفاوت آن با مرگ[
فرمودند: «الْنَوْمُ أخُ الْمَوت»[2] . انسان موقعى كه خواب او را ربود، قواى حيوانى او

آرامش پيدا مى‌كند از خستگى كار و شغل و از فكر و خيال و شريعت بدن مى‌پردازد[3] . و روح انسانى به قالب مثالى تعلق مى‌گيرد و سير مى‌كند و خواب‌هاى
خوب يا بد مشاهده مى‌كند، خواب رحمانى يا شيطانى، ولى علاقه او به كلى از بدن بريده نشده، به مجرد تنبّه بيدار مى‌شود و قواى حيوانى را به كار مى‌اندازد، مثل خواب ماشين است كه روشن است، ولى راننده او را به حركت نينداخته. بيدارى او را به سير و حركت در مى‌آورد. و در موت علاقه روح قطع مى‌شود و ماشين بدن خاموش مى‌شود و پس از زنده شدن و بعث، علاقه وصل مى‌شود و ماشين روشن مى‌شود. لذا موقعى كه زنده مى‌شوند تصور مى‌كنند كه خواب بوده‌اند و آنچه روح در عالم برزخ داشته خوب يا بد تصور مى‌كنند خواب ديده‌اند، چنانچه عُزَير پس از صد سال مردن، زنده شد كه مى‌فرمايد: (فَأَماتَهُ اللهُ مِائَةَ عامٍ ثُمَّ بَعَثَهُ قالَ كَمْ لَبِثْتَ قالَ لَبِثْتُ يَوْماً أَوْ بَعْضَ يَوْمٍ قالَ بَلْ لَبِثْتَ مِائَةَ عامٍ...)[4]  الآية، و اصحاب كهف موقعى كه بيدار شدند: (قالَ قائِلٌ مِنْهُمْ كَمْ  
لَبِثْتُمْ قالُوا لَبِثْنا يَوْماً أَوْ بَعْضَ يَوْمٍ) الى قوله تعالى: (وَ لَبِثُوا فِى كَهْفِهِمْ ثَلاثَ مِائَةٍ سِنِينَ وَ ازْدَادُوا تِسْعاً)[5] ، و روز رستاخيز هم مى‌گويند: (قالُوا يا وَيْلَنا مَنْ بَعَثَنا مِنْ مَرْقَدِنا)[6]
 
كه قبر را خوابگاه مى‌گويند، و از همين جهت كه خدا بعد از تقاضاى آن‌ها كه برگردند به دنيا تصور مى‌كنند يك خواب پريشانى ديده‌اند، مى‌فرمايد: (وَ جَعَلْنا نَوْمَكُمْ سُباتاً)[7] .*    *    *
             

[1] .  ترجمه ديگر: و خواب شما را مايه آسايش گردانيديم.
[2] .  خواب برادر مرگ است. ر.ك: مصباح الشريعة: ص181 و بحار الأنوار: ج73، ص189.
[3] .  پرداختن از چيزى: فارغ شدن از چيزى.
[4] .  پس خداوند، او را به مدت صد سال ميراند. آنگاه او را برانگيخت، و به او گفت: «چقدر درنگكردى؟» گفت: «يك روز يا پاره‌اى از روز را درنگ كردم». گفت: «نه بلكه صد سال درنگكردى». سوره بقره: آيه 259.
[5] .  گوينده‌اى از آنان گفت: چقدر مانده‌ايد؟ گفتند: روزى يا پاره‌اى از روز را مانده‌ايم... و سيصدسال در غارشان درنگ كردند و نُه سال نيز بر آن افزودند. سوره كهف: آيات 19 - 25.
[6] .  مى‌گويند: «اى واى بر ما، چه كسى ما را از آرامگاهمان برانگيخت؟». سوره يس: آيه 52.
[7] .  خواب: خواب يكى از آيات و نشانه‌هاى خداوند است. در آيه 23 سوره روم چنين آمده: (َمِنْآياتِهِ مَنامُكُمْ بِاللَّيْلِ وَالنَّهارِ وَابْتِغاوُكُمْ مِنْ فَضْلِهِ)؛ «و از جمله نشانه‌هاى او خفتن شماست درشب و روز و طلب معاش شما از فضل اوست». كه مفسران از جمله ميبدى، زمخشرى، فخر رازىدر يكى از اقوالشان برآنند كه در اينجا لفّ و نشر به كار رفته يعنى (مَنامُكُمْ) بِالَّيل (وَابْتِغاوُكُمْمِنْ فَضْلِهِ) بِالنّهار. زيرا خفتن اغلب نزديك به اتفاق انسان‌ها در شب و روزى جستن آن‌ها در روزاست. در قرآن مجيد همچنين آياتى است كه خفتن را خاص شب، و روزى جستن را خاص روزمى‌شمارد از جمله: (و او كسى است كه روح شما را در شب ]به هنگام خواب [مى‌گيرد و مى‌داند كهدر روز چه كرده‌ايد). (انعام60:). و نيز آمده است: (و او كسى است كه شب را براى شما پرده‌پوش وخواب را آرامبخش گرداند و روز را مايه جنب و جوش ساخت). (فرقان: 47). همچنين: نبأ: 10 -11. آيه ديگرى كه به خواب اشاره دارد آيه 42 سوره زمر است: (خداوند جان‌ها را به هنگام مرگآن‌ها، و نيز آن را كه نمرده است در خوابش، مى‌گيرد، سپس آن را كه مرگش را رقم زده است، نگاهمى‌دارد، و ديگرى را تا زمانى معيّن گسيل مى‌دارد). علامه طباطبائى مى‌نويسد: از اين آيه دو نكتهمهم استنباط مى‌شود: 1) نفس آدمى غير از بدن اوست. براى آنكه در هنگام خواب از بدن جدامى‌شود و مستقل از بدن و جداى از آن زندگى مى‌كند. 2) اينكه مردن و خوابيدن هر دو توفّى وقبض روح است. ر.ك: دانشنامه قرآن، مدخل«خواب».

نوشتن دیدگاه