ملحقات دوّم باقيات صالحات
دعاى حضرت سجّاد عليه السلام در ذكر توبه و طلب آن
اَللّهُمَّ يا مَنْ لايَصِفُهُ نَعْتُ الْواصِفينَ وَ يا مَنْ لايُجاوِزُهُ رَجآءُ الرّاجينَ وَ يا
خدايا اى كه وصفش نكند توصيف وصف كنندگان و اى كه از او نگذرد اميد اميدواران و اى
مَنْ لايَضيعُ لَدَيْهِ اَجْرُ الْمُحْسِنينَ وَ يا مَنْ هُوَ مُنْتَهى خَوْفِ الْعابِدينَ وَ يا مَنْ
كه تباه نشود در نزدش مزد نيكوكاران و اى كه او است سرحد نهايى ترس عبادت كنندگان واى كه
هُوَ غايَةُ خَشْيَةِ الْمُتَّقينَ هذا مَقامُ مَنْ تَداوَلَتْهُ اَيْدِى الذُّنُوبِ وَ قادَتْهُ اَزِمَّةُ
او است غايت بيم پرهيزكاران اين است جايگاه كسى كه دست بدستش داده اند دستهاى گناهان و كشانده اند او را مهارهاى
الْخَطايا وَ اسْتَحْوَذَ عَلَيْهِ الشَّيْطانُ فَقَصَّرَ عَمّا اَمَرْتَ بِهِ تَفْريطاً وَ تَعاطى ما
خطاها و چيره شده بر او شيطان و بدين سبب كوتاهى كرده از دستوراتت از روى كاهلى و دست زده بدانچه
نَهَيْتَ عَنْهُ تَغْريراً كَالْجاهِلِ بِقُدْرَتِكَ عَلَيْهِ اَوْ كَالْمُنْكِرِ فَضْلَ اِحْسانِكَ اِلَيْهِ
نهى كردى از غرور چون كسى كه خبر ندارد از قدرتى كه تو بر او دارى يا مانند كسى كه منكر فزونى احسان تو بر خود است
حَتّى اِذَا انْفَتَحَ لَهُ بَصَرُ الْهُدى وَ تَقَشَّعَتْ عَنْهُ سَحائِبُ الْعَمى اَحْصى ما
تا چون چشم بصيرتش گشوده شد و ابرهاى گمراهيش برطرف شد
ظَلَمَ بِهِ نَفْسَهُ وَ فَكَّرَ فيما خالَفَ بِهِ رَبَّهُ فَرَاى كَبيرَ عِصْيانِهِ كَبيراً وَ جَليلَ
ستمهاى خود را بر خويشتن برشمرد و در آنچه مخالفت پروردگارش را كرده انديشه كرد و نافرمانى بزرگش را بزرگ ديد
مُخالَفَتِهِ جَليلاً فَاَقْبَلَ نَحْوَكَ مُؤَمِّلاً لَكَ مُسْتَحْيِياً مِنْكَ وَ وَجَّهَ رَغْبَتَهُ اِلَيْكَ
و مخالفت عظيم خود را عظيم پس رو آورده بسويت اميدوار به تو و شرمنده و روى اشتياقش را به تو
ثِقَةً بِكَ فَاَمَّكَ بِطَمَعِهِ يَقيناً وَ قَصَدَكَ بَخَوْفِهِ اِخْلاصاً قَدْ خَلا طَمَعُهُ مِنْ كُلِّ
متوجه كرد از روى اعتماد به تو و از روى يقين با طمعش آهنگت كرده و از روى اخلاص با ترس قصد توكرده طمعش از هر
مَطْمُوعٍ فيهِ غَيْرِكَ وَاَفْرَخَ رَوْعُهُ مِنْ كُلِّ مَحْذُورٍ مِنْهُ سِواكَ فَمَثَّلَ بَيْنَ يَدَيْكَ
مورد طمعى جز تو بريده و از هر ترسناكى جز تو نمى ترسد پس مجسم شده در برابرت با تضرع و دوخته است چشم خود
مُتَضَرِّعاً وَ غَمَّضَ بَصَرَهُ اِلىَ الاَْرْضِ مُتَخَشِّعاً وَ طَاْطَاَ رَاءسَهُ لِعِزَّتِكَ مُتَذَلِّلاً وَ
را بر زمين با حال خشوع و براى عزتت با خوارى سر بزير افكنده و فاش كرده راز خود را برايت
اَبَثَّكَ مِنْ سِرِّهِ ما اَنْتَ اَعْلَمُ بِهِ مِنْهُ خُضُوعاً وَ عَدَّدَ مِنْ ذُنُوبِهِ ما اَنْتَ اَحْصى
آن رازى كه تو خود داناترى بدان با حال خضوع و برشمرده از گناهانش آنچه را تو بهتر شمرده اى
لَها خُشُوعاً وَاسْتَغاثَ بِكَ مِنْ عَظيمِ ماوَقَعَ بِهِ فى عِلْمِكَ وَقَبيحِ ما فَضَحَهُ فى
با خشوع ، و استغاثه كند به تو از گناه بزرگى كه در علم تو او را تباه ساخته و زشتى آنچه
حُكْمِكَ مِنْ ذُ نُوبٍ اَدْبَرَتْ لَذّاتُها فَذَهَبَتْ وَ اَقامَتْ تَبِعاتِها فَلَزِمَتْ لايُنْكِرُ يا
در حكم تو او را رسوا كرده ، گناهانى كه خوشيش رفته و مسئوليتش بجا مانده ، معبودا اگر عقابش كنى منكر عدل تو نيست
اِلهى عَدْلَكَ اِنْ عاقَبْتَهُ وَلايَسْتَعْظِمُ عَفْوَكَ اِنْ عَفَوْتَ عَنْهُ وَ رَحِمْتَهُ لاَِنَّكَ
و اگر از او درگذرى و رحمش كنى گذشتت را بزرگ نداند زيرا تو
الرَّبُّ الْكَريمُ الَّذى لا يَتَعاظَمُهُ غُفْرانُ الذَّنْبِ الْعَظيمِ اَللّهُمَّ فَها اَنَا ذاقَدْ
پروردگار كريمى هستى كه بزرگ نباشد در نزدش آمرزش گناه بزرگ خدايا من اكنون آمده ام بدرگاهت
جِئْتُكَ مُطيعاً لاَِمْرِكَ فيما اَمَرْتَ بِهِ مِنَ الدُّعآءِ مُتَنَجِزّاً وَعْدَكَ فيما وَعَدْتَ بِهِ
و فرمانبردارم دستورى را كه فرمودى در دعا كردن و خواهانم وفاى به وعده ات را
مِنَ الاِْجابَةِ اِذْ تَقُولُ اُدْعُونى اَسْتَجِبْ لَكُمْ اَللّهُمَّ فَصَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
در اجابتى كه وعده دادى چون كه فرمودى ((بخوانيد مرا تا اجابت كنم )) خدايا پس درود فرست بر محمّد و آلش
وَالْقَنى بِمَغْفِرَتِكَ كَما لَقيتُكَ بِاِقْرارى وَارْفَعْنى عَنْ مَصارِعِ الذُّنُوبِ كَما
و با آمرزشت به من روآور چنانچه من با اقرار (به گناه ) به تو روآوردم و بردار مرا از افتادنگاههاى گناه چنانچه
وَضَعْتُ لَكَ نَفْسى وَاسْتُرْنى بِسِتْركَ كَما تَاَنَّيْتَنى عَنِ الاِْنْتِقامِ مِنّى اَللّهُمَّ وَ
خود را برايت پَست كردم و به پوشش خود مرا بپوشان چنانچه مهلتم دادى از انتقام خدايا
ثَبِّتْ فى طاعَتِكَ نِيَّتى وَ اَحْكِمْ فى عِبادَتِكَ بَصيرَتى وَ وَفِّقْنى مِنَ الاَْعْمالِ
نيّتم را در اطاعتت ثابت گردان و بيناييم را در بندگيت محكم كن و به كارهايى موفقم دار
لِما تَغْسِلُ بِهِ دَنَسَ الْخَطايا عَنّى وَ تَوَفَّنى عَلى مِلَّتِكَ وَ مِلَّةِ نَبِيِّكَ مُحَمَّدٍ
كه بشويى بدان چركى خطاها را از من و بميرانم بر كيش خود و كيش پيامبرت محمّد
عَلَيْهِ السَّلامُ اِذا تَوَفَيْتَنى اَللّهُمَّ اِنّى اَتُوبُ اِلَيْكَ فى مَقامى هذا مِنْ كَبائِرِ
عليه السّلام آنگاه كه بميرانى مرا خدايا من در اين جايگاهم بدرگاهت توبه كنم از گناهان كبيره
ذُ نُوبى وَ صَغائِرها وَ بَواطِنِ سَيِّئاتى وَ ظَواهِرِها وَ سَوالِفِ زَلاّتى وَ
و صغيره ام و از بديهاى پوشيده و آشكارم و از لغزشهاى گذشته و
حَوادِثِها تَوْبَةَ مَنْ لايُحَدِّثُ نَفْسَهُ بِمَعْصِيَةٍ وَلايُضْمِرُ اَنْ يَعُودَ فى خَطيئَةٍ وَ
تازه ام توبه كسى كه به خود تلقين نكند تجديد گناهى را و در دل نگيرد كه دوباره به خطايى بازگردد و
قَدْ قُلْتَ يا اِلهى فى مُحْكَمِ كِتابِكَ اِنَّكَ تَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِكَ وَ تَعْفُو عَنِ
تو اى خداى من در كتاب محكمت فرمودى كه توبه را از بندگانت مى پذيرى و از بديها مى گذرى و
السَّيِّئاتِ وَ تُحِبُّ التَّوابينَ فَاقْبَلْ تَوْبَتى كَما وَعَدْتَ وَاعْفُ عَنْ سَيّئاتى كَما
دوست دارى توبه كاران را پس چنانچه وعده فرمودى توبه ام بپذير و از بديهايم درگذر چنانچه
ضَمِنْتَ وَ اَوْجِبْ لى مَحَبَّتَكَ كَما شَرَطْتَ وَ لَكَ يا رَبِّ شَرْطى اَلاّ اَعُودَ فى
ضمانت كردى و مقرّر دار برايم دوستيت را چنانچه شرط فرمودى و من با تو شرط مى كنم كه در كار
مَكْرُوهِكَ وَ ضَمانى اَلاّ اَرْجِعَ فى مَذْمُومِكَ وَ عَهْدى اَنْ اَهْجُرَ جَميعَ
ناپسند تو بازنگردم و ضمانت كنم كه بازنگردم در امر نكوهيده ات و تعهد كنم كه ترك كنم تمام
مَعاصيكَ اَللّهُمَّ اِنَّكَ اَعْلَمُ بِما عَمِلْتُ فَاغْفِرْلى ما عَلِمْتَ وَ اصْرِفْنى بِقُدْرَتِكَ
نافرمانيهايت را خدايا تو داناترى بدانچه كرده ام بيامرز گناهانى را كه از من دانى و بگردانم به نيرويت
اِلى ما اَحْبَبْتَ اَللّهُمَّ وَ عَلَىَّ تَبِعاتٌ قَدْ حَفِظْتُهُنَّ وَ تَبِعاتٌ قَدْ نَسيتُهُنَّ وَ كُلُّهُنَّ
بدانچه دوست دارى خدايا بر من بازخواستهايى است كه به ياد دارم و بازخواستهايى است كه فراموش كرده ام
بِعَيْنِكَ الَّتى لا تَنامُ وَ عِلْمِكَ الَّذى لا يَنْسى فَعَوِّضْ مِنْها اَهْلَها وَاحْطُطْ
و همه در برابر ديده تو است كه خواب نرود و علمت كه فراموشى ندارد عوض آنها را به صاحبانش بده و سنگينيش
عَنّى وِزْرَها وَ خَفِّفْ عَنّى ثِقْلَها وَاعْصِمْنى مِنْ اَنْ اُقارِفَ مِثْلَها اَللّهُمَّ وَ اِنَّهُ
را از دوش من بردار و سبك كن گرانيش را و نگاهم دار از ارتكاب امثال آن خدايا
لا وَفآءَ لى بِالتَّوْبَةِ اِلاّ بِعِصْمَتِكَ وَ لاَ اسْتِمْساكَ بى عَنِ الْخَطايا اِلاّ عَنْ قُوَّتِكَ
جز به نگهدارى تو نتوانم به توبه ام وفا كنم و جز به نيروى تو نتوانم خود را از خطا نگهدارم پس تقويتم كن
فَقَوِّنى بِقُوَّةٍ كافِيَةٍ وَ تَوَلَّنى بِعِصْمَةٍ مانِعَةٍ اَللّهُمَّ اَيُّما عَبْدٍ تابَ اِلَيْكَ وَ هُوَ فى
به نيرويى كافى و سرپرستيم كن به نگهدارى بازدارنده خدايا هر بنده اى كه توبه كند بدرگاهت ولى در
عِلْمِ الْغَيْبِ عِنْدَكَ فاسِخٌ لِتَوْبَتِهِ وَ عائِدٌ فى ذَنْبِهِ وَ خَطيئَتِهِ فَاِنّى اَعُوذُ بِكَ اَنْ
علم غيب نزد تو توبه شكن باشد و بازگردنده به گناه و خطايش باشد من به تو پناه برم كه
اَكُونَ كَذلِكَ فَاجْعَلْ تَوْبَتى هذِهِ تَوْبَةً لا اَحْتاجُ بَعْدَها اِلى تَوْبَةٍ تَوْبَةً مَوجِبَةً
چنين باشم و اين توبه ام را چنان كن كه محتاج نباشم دوباره توبه كنم ، توبه اى كه سبب شود
لِمَحْوِما سَلَفَ وَالسَّلامَةِ فيما بَقِىَ اَللّهُمَّ اِنّى اَعْتَذِرُ اِلَيْكَ مِنْ جَهْلى وَ
گناهان گذشته ام محو گردد و در آينده نيز آلوده نگردم خدايا من از تو پوزش خواهم از نادانيم و
اَسْتَوْهِبُكَ سُوَّءَ فِعْلى فَاضْمُمْنى اِلى كَنَفِ رَحْمَتِكَ تَطَوُّلاً وَاسْتُرْنى بِسِتْرِ
از تو بخشش خواهم از كار بدم پس به احسان خود مرا در پناه رحمتت درآور و به فضلت در پرده عافيت بپوشانم
عافِيَتِكَ تَفَضُّلاً اَللّهُمَّ وَ اِنّى اَتُوبُ اِلَيْكَ مِنْ كُلِّ ما خالَفَ اِرادَتَكَ اَوْزالَ عَنْ
خدايا من بدرگاهت توبه كنم از هر چه مخالف اراده ات كردم يا
مَحَبَّتِكَ مِنْ خَطَراتِ قَلْبى وَ لَحَظاتِ عَيْنى وَ حِكاياتِ لِسانى تَوْبَةً تَسْلَمُ بِها
بيرون از دوستيت از خاطرات دلم و نگاههاى چشمم و سرگذشتهاى زبانم توبه اى كه سالم ماند بدان
كُلُّ جارِحَةٍ عَلى حِيالِها مِنْ تَبِعاتِكَ وَ تَاْمَنُ مِمّا يَخافُ الْمُعْتَدُونَ مِنْ اَليمِ
هر عضوى جداگانه از كيفرهاى تو و ايمن گردد از آنچه تجاوزكاران مى ترسند از
سَطَواتِكَ اَللّهُمَّ فَارْحَمْ وَحْدَتى بَيْنَ يَدَيْكَ وَ وَجيبَ قَلْبى مِنْ خَشْيَتِكَ
سطوتهاى دردناكت خدايا رحم كن به تنهاييم در برابرت و طپيدن دلم از ترست
وَاضْطِرابَ اَرْكانى مِنْ هَيْبَتِكَ فَقَدْ اَقامَتْنى يا رَبِّ ذُ نُوبى مَقامَ الْخِزْىِ
و لرزش اندامم از هيبتت كه برپا داشته پروردگارا گناهانم مرا بدرگاه تو در جاى رسوايى
بِفِنائِكَ فَاِنْ سَكَتُّ لَمْ يَنْطِقْ عَنّى اَحَدٌ وَ اِنْ شَفَعْتُ فَلَسْتُ بِاَهْلِ الشَّفاعَةِ
پس اگر سكوت كنم كسى از جانب من سخن نكند و اگر شفاعت خواهم شايسته شفاعت نيستم
اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ شَفِّعْ فى خَطاياىَ كَرَمَكَ وَعُدْ عَلى سَيِّئاتى
خدايا درود فرست بر محمّد و آلش و شفيع گردان در خطاهايم بزرگواريت را و ببخش گناهانم را
بِعَفْوِكَ وَلاتَجْزِنى جَزآئى مِنْ عُقُوبَتِكَ وَابْسُطْ عَلَىَّ طَوْلَكَ وَ جَلِّلْنى بِسِتْرِكَ
به گذشتت و بپاداشم كه عذاب تو است پاداشم مده و احسانت را بر من بگستران و به پرده پوشيت بپوشانم
وَافْعَلْ بى فِعْلَ عَزيزٍ تَضَرَّعَ اِلَيْهِ عَبْدٌ ذَليلٌ فَرَحِمَهُ اَوْ غَنِىٍّ تَعَرَّضَ لَهُ عَبْدٌ
و رفتار كن با من به رفتار نيرومندى كه زارى كند بدرگاهش بنده خوار و رحمش كند، يا بى نيازى كه بنده
فَقيرٌ فَنَعَشَهُ اَللّهُمَّ لاخَفيرَ لى مِنْكَ فَلْيَخْفُرْنى عِزُّكَ وَلا شَفيعَ لى اِلَيْكَ
نيازمندى به نزدش رفته و بى نيازش كرده خدايا پناه دهى از تو ندارم و بايد نيروى تو پناهم دهد و شفيعى ندارم
فَلْيَشْفَعْ لى فَضْلُكَ وَ قَدْ اَوْ جَلَتْنى خَطاياىَ فَلْيُؤْمِنّى عَفْوُكَ فَما كُلُّ ما نَطَقْتُ بِهِ
و فضل تو بايد شفيعم گردد و خطاهايم به سختى مرا ترسانده و گذشتت بايد ايمنم گرداند و هر چه گفتم چنان نيست كه
عَنْ جَهْلٍ مِنّى بِسُوَّءِ اَثَرى وَلانِسْيانٍ لِما سَبَقَ مِنْ ذَميمِ فِعْلى لكِنْ لِتَسْمَعَ
همه از روى نادانى به بدكاريم باشد و نه از روى فراموشى كردار نكوهيده ام در گذشته بلكه براى آنكه
سَماؤُكَ وَ مَنْ فيها وَ اَرْضُكَ وَ مَنْ عَلَيْها ما اَظْهَرْتُ لَكَ مِنَ النَّدَمِ وَ لَجَاْتُ
آسمانت و هركه در آنست و زمينت و هر كه بر آن است اظهار پشيمانى مرا بدرگاهت بشنوند و پناهندگيم را در توبه
اِلَيْكَ فيهِ مِنَ التَّوْبَةِ فَلَعَلَّ بَعْضَهُمْ بِرَحْمَتِكَ يَرْحَمُنى لِسُوءِ مَوْقِفى اَوْ تُدْرِكُهُ
بسويت ببينند شايد برخى از آنها به رحمتت بر توقفگاه بَدَم رحم كند يا
الرِّقَّةُ عَلَىَّ لِسُوَّءِ حالى فَيَنالُنى مِنْهُ بِدَعْوَةٍ هِىَ اَسْمَعُ لَدَيْكَ مِنْ دُعآئى اَوْ
براى حال بَدَم دلش بسوزد و دعايى كند كه نزد تو پذيرفته تر از دعاى من باشد يا
شَفاعَةٍ اَوْكَدُ عِنْدَكَ مِنْ شَفاعَتى تَكُونُ بِها نَجاتى مِنْ غَضَبِكَ وَ فَوْزَتى بِرِضاكَ
شفاعتى كند كه مؤ ثرتر از شفاعت من باشد و همان وسيله نجات من از خشمت و رسيدنم به خوشنوديت گردد
اَللّهُمَّ اِنْيَكُنِ النَّدَمُ تَوْبَةً اِلَيْكَ فَاَنَا اَنْدَمُ النّادِمينَ وَ اِنْ يَكُنِ التَّرْكُ لِمَعْصِيَتِكَ
خدايا اگر پشيمانى توبه محسوب گردد من پشيمانترين پشيمانانم و اگر ترك معصيت
اِنابَةً فَاَنَاَ اَوَّلُ الْمُنيبينَ وَ اِنْ يَكُنِ الاِْسْتِغْفارُ حِطَّةً لِلذُّنُوبِ فَاِنّى لَكَ مِنَ
بازگشت حساب شود من نخستين بازگشت كننده ام و اگر آمرزشخواهى گناهان را بريزد من از
الْمُسْتَغْفِرينَ اَللّهُمَّ فَكَما اَمَرْتَ بِالتَّوْبَةِ وَ ضَمِنْتَ الْقَبُولَ وَحَثَثْتَ عَلَى
آمرزشخواهانم خدايا چنانچه دستور به توبه دادى و پذيرفتنش را ضمانت كردى و
الدُّعآءِ وَ وَعَدْتَ الاِْجابَةَ فَصَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اقْبَلْ تَوْبَتى
به دعا تشويق كردى و اجابتش را وعده دادى درود فرست بر محمّد و آل محمّد و بپذير توبه ام را
وَلاتَرْجِعْنى مَرْجِعَ الْخَيْبَةِ مِنْ رَحْمَتِكَ اِنَّكَ اَنْتَ التَّوّابُ عَلَى الْمُذْنِبينَ
و بازم مگردان نوميدانه از رحمتت كه تو براستى توبه پذيرى بر گنهكاران
وَالرَّحيمُ لِلْخاطِئينَ الْمُنيبينَ اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ كَما هَدَيْتَنا بِهِ وَ
و مهرورزى به خطاكاران بازگشته خدايا درود فرست بر محمّد و آلش چنانچه بدو راهنماييمان كردى و
صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِهِ كَمَا اسْتَنْقَذْتَنا بِهِ وَ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِهِ صَلوةً تَشْفَعُ
درود فرست بر محمّد و آلش چنانچه به وى نجاتمان دادى و درود فرست بر محمّد و آلش درودى كه شفيع ما گردد
لَنا يَوْمَ الْقِيامَةِ وَ يَوْمَ الْفاقَةِ اِلَيْكَ اِنَّكَ عَلى كُلِّ شَيْئٍ قَديرٌ وَ هُوَ عَلَيْكَ يَسيرٌ
در روز قيامت و در روز نيازمندى بدرگاهت كه تو بر هر چيز توانايى و اين كار بر تو آسان است
قَدْ تَمَّتْ بِعَونِ اللَّهِ الْمَلِكِ المَنّانِ
