یکی از اسراری که در زیارات معصومین علیهم السلام وجود دارد ، اظهار حبّ اهل بیت علیهم السلام در مقام عمل و به دنبال آن ابراز بیزاری جستن و نفرت از دشمنان ایشان در حضور امام علیه السلام است .
تولی و تبری دو رکن از ارکان دین بوده که حقیقت دین از آن شکل گرفته است[1] ، بدین معنا که اگر یکی از این دو رکن اساسی در انسان نباشد ، حقیقتا مؤمن نبوده و اهل نجات نخواهد بود چرا که روح جمیع عبادات همین دو امر است .[2] ولایت ائمه علیهم السلام چیزی جز ولایت خداوند متعال نیست[3] لذا رضایت و غضب خدا هم چیزی جز رضایت وغضب امام نیست از این رو شخص زائر ، در زیارت جامعه کبیره پس از اینکه در حضور امام علیه السلام اقرار به وجود گناهانی بین خود و خداوند دارد ، به امام عرضه می دارد که ملاک بخشش تمامی این گناهان رضایت شما معصومین است و این یعنی همان اصلی که رضایت آنان از رضایت خداوند جدا نیست .
زیارت معصومین سلام الله علیهم اجمعین ، مصداق بارز تولی و تبری محسوب می شود ، از این رو مورد تأکید اهل بیت علیهم السلام قرار می گیرد .
بدیهی است که به هر میزان که انسان محبّ با شخص محبوبش ارتباط بیشتری داشته باشد به همان میزان محبتش بیشتر خواهد شد و این مطلب در عرف مردم امری کاملا مشهود است . شخص زائر نیز با توجه به آستان مقدس معصومین علیهم السلام ، محبتش بیشتر می شود و به همان میزان بر بغضش نسبت به دشمنان اهل بیت علیهم السلام و جبهه طاغوت بیشتر خواهد شد .
این نکته در تمام عبارات زیارات معصومین علیهم السلام یافت می شود ، اگر به هنگام قرائت زیارات رسیده از معصومین علیهم السلام دقت شود کاملا مشهود است که یکی از درخواست های انسان در حین زیارت رسیدن به تقرب الی الله از طریق تولی و تبری است .[4]
با توجه به این نکته که روح جمیع عبادات و قبولی آن ها ، تولی و تبری است به وضوح می توان زیارت را مصداق این دو رکن دانست . به راستی این ویژگی دوبعدی را در کدام یک از اعمال انسان می توان مشاهده نمود ! لذا ثواب زیارت اهل بیت علیهم السلام از ثواب تمام اعمال بالاتر است .
در برخی روایات ثواب زیارت سیدالشهدا علیه السلام معادل بی نهایت حج و عمره ذکر شده است ،[5] لذا به جرأت می توان گفت که هیچ عملی همسنگ با زیارت نیست مگر گریه بر اهل بیت علیهم السلام که نسبت به آن هم فرموده اند : ثوابش بی نهایت است[6] و چه بسا کثرت ثواب بی حد و حصر در گریه هم به همین دلیل دو بعدی بودن این عمل باشد . بنابراین زیارت را بایستی قدر دانست و همواره از میان سایر اعمال بدین عمل روی آورد.
منابع:
1. قال الامام الباقر علیه السلام : هَلِ الدِّينُ إِلَّا الْحُبُّ وَ الْبُغْض... ، تفسير فرات الكوفي، ص: 430 .
2. رجوع شود به بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج27، ص: 51 ، باب 1 وجوب موالاة أوليائهم و معاداة أعدائهم .
3. ِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: وَلَايَتُنَا وَلَايَةُ اللَّهِ الَّتِي لَمْ يَبْعَثْ نَبِيّاً قَطُّ إِلَّا بِهَا. کلینی ، الكافي (ط - الإسلامية)، ج1، ص: 437 .
4. مثلا در زیارت عاشورا می خوانیم : يَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ إِنِّي أَتَقَرَّبُ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى وَ إِلَى رَسُولِهِ وَ إِلَى أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ وَ إِلَى فَاطِمَةَ وَ إِلَى الْحَسَنِ وَ إِلَيْكَ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْكَ وَ سَلَّمَ وَ عَلَيْهِمْ بِمُوَالاتِكَ يَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ وَ بِالْبَرَاءَةِ مِنْ أَعْدَائِك .. .
5. مثلا راوی از امام صادق علیه السلام پیرامون زیارت در روز عرفه سؤال می کند : ُ كَمْ تَعْدِلُ حِجَّةً وَ كَمْ تَعْدِلُ عُمْرَةً قَالَ لَا يُحْصَى ذَلِكَ قَالَ قُلْتُ مِائَةً قَالَ وَ مَنْ يُحْصِي ذَلِكَ قُلْتُ ألف [أَلْفاً] قَالَ وَ أَكْثَرَ ثُمَّ قَالَ وَ إِنْ تَعُدُّوا نِعْمَتَ اللَّهِ لا تُحْصُوها- إِنَّ اللَّهَ واسِعٌ عَلِيمٌ [كَرِيمٌ] ، كامل الزيارات، ص: 173 .
6. َ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لِكُلِّ شَيْءٍ ثَوَابٌ إِلَّا الدَّمْعَةَ فِينَا ، كامل الزيارات، ص: 106
