62     «وَ مِنْ دُونِهِما جَنَّتانِ»
63     «فَبِأَىِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ»

ترجمه:
62. و از غير آن دو جنّت دو جنّت ديگرى است دون آن دو جنّت[1].
 
تفسير:
[سه نحوه تفسير كلمه «دون»]
«وَ مِنْ دُونِهِما جَنَّتانِ» كلمؤ «دون» سه نحوه تفسير شده.
1. يعنى اين دو بهشت درجاتش كمتر از آن دو بهشت است و دون آن‏هاست[2].
. به معنى غير، يعنى غير آن دو بهشت دو بهشت ديگر است[3].
. به معنى نزديك، يعنى اين دو نزديكتر است از آن دو كه ذكر شد[4].
اقول: البتّه مؤنين كه داخل جنّت مى‏شوند درجات مختلفه دارند. هر كه ايمانش
قوى‏تر و اعمال صالحؤ او بهتر و تقواى او زيادتر باشد هم جنّاتش بيشتر و هم
درجاتش بالاتر است. از درجات انبيا گرفته تا كمترين درجات و نيز در هر يك از
جنّات قصرهاى مختلف است: يكى از نقره، يكى از طلا، يكى از ياقوت، از زمرد، از
زبرجد، از دُرّ، بلكه در هر يك از اين جنّات حوريانى هستند غير از جنّات ديگر
و فواكه و اشجار و ساير نِعَمِ بهشتى، چنانچه در اخبار داريم يك حديث از پيغمبر

اكرم  صلى‏الله‏عليه‏و‏آله است، مى‏فرمايد:
«جنّتانِ مِنْ فِضّةٍ آنِيَتهِما و ما فِيهِما، وَجَنّتانِ مِن ذَهبٍ آنِيَتهِما وَما فِيهِما»[5].
و در روايت عيّاشى[6] از ابى بصير از حضرت صادق عليه‏السلام فرمود:
«لا تَقُولَنَّ الْجنّةُ واحِدَةٌ فإنَ اللّه‏َ يقولُ: «وَ مِنْ دُونِهِما جنّتانِ»، وَلا تَقُولَنَّ دَرَجَةٌ واحدةٌ
إنّ اللّه‏َ يَقولُ: «وَرَفَعْنا بَعْضَهُم فَوقَ بَعضٍ دَرَجاتٍ»، إنّما تَفاضُلَ الْقَومِ بِالْأعمالِ»[7] الحديث.
*    *    *

[1] .  ترجمه ديگر: و غير از آن دو باغ، دو باغ ديگر نيز هست62 پس كدام يك از نعمت‏هاى
پروردگارتان را منكريد؟63
 
[2] .  ر.ك: تفسير التبيان: ج9، ص482 و مجمع البيان: ج9، ص315.
 
[3] .  ر.ك: تفسير سمرقندى: ج3، ص367 و تفسير سمعانى: ج5، ص337.
 
[4] .  ر . ك : تفسير سمعانى : ج5 ، ص337 ؛ فتح البارى : ج8 ، ص479 و تفسير البحر المحيط :
ج8، ص196.
 
[5] .  دو بهشت كه ظرف‏هاى آن و آنچه در آن دو است از جنس نقره و دو بهشت كه ظرف‏هاى آن
و آنچه در آن دو است از جنس طلا است. ر.ك: تفسير بغوى: ج4، ص276؛ مجمع البيان: ج9، ص318؛ تفسير ثعالبى: ج5، ص356 و تفسير الآصفى: ج3، ص1247.
 
[6] .  مختصرى از زندگى‏نامه وى در همين تفسير: ج9، ص487، پاورقى 2 گذشت.
 
[7] .  نگوييد بهشت يكى است، زيرا خداوند مى‏فرمايد: و به غير از اين دو بهشت، دو بهشت ديگر هم
هست. و نگوييد يك درجه است، زيرا خداوند مى‏فرمايد: و برخى از آنان را از نظر درجات، بالاتر از بعضى ديگر قرار داده‏ايم. سوره زخرف: آيه 32. همانا تفاوت مردم به اعمال آنان است. ر. ك: تفسير عياشى: ج1، ص417، ح146 (با تفاوت در الفاظ)، مجمع البيان: ج9، ص318؛ زبدة التفاسير: ج6، ص559 و تفسير الآصفى: ج2، ص1247.

نوشتن دیدگاه