27 «إِنّا مُرْسِلُوا النّاقَةِ فِتْنَةً لَهُمْ فَارْتَقِبْهُمْ وَ اصْطَبِرْ»

ترجمه:
27. محققاً ما ارسال كننده‏ايم ناقه ـ شتر مادّه ـ امتحان آن‏ها براى آن‏ها. پس
انتظار داشته باش و مراقب باش و صبر كن بر اذيّت‏هاى آن‏ها[1].
 
تفسير:
شرح حال ثمود و ناقه و فصيل آن را و امتحان آن‏ها و عقر ناقه و نزول عذاب بر
آن‏ها به صيحه و صاعقه و رجفه در سوره مباركؤ اعراف و در سورؤ مباركؤ هود و در
ساير سُوَرِ مباركه مفصلاً بيان كرده‏ايم[2] تكرار نمى‏كنيم. فقط يك سؤل و جواب آن
را متذكر مى‏شويم:
 
سؤال:
مستفاد از حديث منسوب به اميرالمؤنين  عليه‏السلام و خلاصؤ مفاد حديث اينكه پى
كنندؤ ناقؤ ثمود يك نفر بود. براى چه عذاب بر تمام ثمود نازل شد؟

 
خلاصؤ جواب
اينكه چون آن‏ها راضى بودند به اين عمل و به دستور و امر آن‏ها بود، لذا در
عذاب شريك بودند، چنانچه در حديث داريم: «الرَّاضي بِفعلِ قومٍ كالدّاخلِ فِيهِم»[3].
 
[روايت مهم اميرالمؤمنين  عليه‏السلام]
و اما الحديث: نعمانى[4] مسنداً از اصبغ بن نباته[5]: «قَالَ: سَمِعتُ أميرَالمؤنينَ
عَلَى مِنْبَرِ الْكُوفَةِ يَقُولُ: أَنَا أَنف الإيمان، أنا أنفُ الْهُدى وَ عَيناهِ. أيُّها الناسُ، لاَ تَستَوحِشُوا
في طَريقِ الْهُدى لِقلّةِ مَن يَسلُكُهُ، إنَّ النَّاسَ اجتمَعُوا عَلَى مائدَةٍ قَلِيلٌ شِبْعُها، كَثِيرٌ جُوعُها،
وَاللّه‏ُ الْمُستعان، وَ إنّما يَجمَعُ النّاسَ الرِّضا وَ الْغَضَب، أيُّها النّاسُ، إنّما عَقَرَ ناقَةَ ثَمُودَ واحِدٌ،
فأصابَهُمُ اللّه‏ُ بِعذابِهِ بِالرِّضا، و آيةُ ذلِك قَولُهُ عزَّ وَ جلَّ: «فَنَادَوْا صَاحِبَهُمْ فَتَعَاطَى فَعَقَر، فَكَيْفَ
كَانَ عَذَابى وَ نُذُرِ»[6]، وقال: «فَعَقَروُها فَدَمْدَمَ عَلَيْهِمْ رَبُّهُم بِذَنبِهِم فَسَوَّها وَلا يَخَافُ
عُقْباها»[7]، ألا مَنْ سَأل عَن قاتِلِي فَزَعَمَ أنَّهُ مُؤِنٌ فَقَد قَتَلَني. أيُّها النَّاسْ، مَنْ سَلَكَ
الطَريقَ وَرَدَ الْماءَ، وَمَن حَادَ عَنهُ وَقَعَ في التَيْهِ»[8].

حاصل مفاد مى‏فرمايد: من انف و شامّؤ هدايت و دو چشم هدايت هستم. وحشت
نكنيد از كمى اهل هدايت خداوند. بساط مائده براى همه گسترده. دين مقدس اسلام بر
تمام جن و انس آمد، ولى قليلى بهره برداشتند و اشباع شدند و بسيارى بهره نبردند
و گرسنه ماندند. رضا و غضب با هم مجتمع است، يعنى كسى كه راضى به غضب كسى
باشد با او شريك است. عاقر [= پى كننده] ناقؤ ثمود يك نفر بود نامش قدار، خداوند
نسبت به تمام ثمود مى‏دهد كه مى‏فرمايد: «فَعَقَرُوها» اگر سؤل شود از قاتل من [و]
كسى بگويد مؤن بوده و راضى به فعل او باشد آن هم قاتل من است... الحديث.
از اين حديث به خوبى استفاده مى‏شود كسانى كه سبب شدند يا راضى باشند به
ظلم‏هايى كه به ائمؤ اطهار و صديقؤ طاهره عليهاالسلام و ذرارى آن‏ها و به قتل آن‏ها، اين‏ها هم
ظالم و قاتل هستند و در عذاب مشتركند.
*    *    *

[1] .  ترجمه ديگر: ما براى آزمايش آنان آن ماده شتر را فرستاديم و به صالح گفتيم: مراقب آنان باش
و شكيبايى كن.
 
[2] .  براى آگاهى از شرح و تفسير آيات مربوط به قوم ثمود و سرانجامِ آنان به همين تفسير: ج8، ص126 - 139، ذيل تفسير آيات 73 - 79 سوره اعراف و ج10، ص226 - 238، ذيل تفسير آيات 61 - 68 سوره هود مراجعه فرماييد.
 
[3] .  كسى كه از عمل قومى راضى باشد، مانند آن است كه داخل آنان است. ر.ك: خصائص الأئمة:
ص107؛ وسائل الشيعة: ج16، ص414، ح12 و بحارالأنوار: ج97، ص96.
 
[4] .  مختصرى از زندگى‏نامه وى در همين تفسير: ج13، ص67، پاورقى2 گذشت.
 
[5] .  اصبغ بن نباتة بن حارث بن عمرو تميمى حنظلى دارمى مجاشعى، ابوالقاسم كوفى، از بزرگان تابعين . از ايشان روايات بسيارى در زمينه فقه، تفسير و حكمت‏ها آمده كه اكثر آنان را از اميرالمؤمنين  عليه‏السلام نقل نموده است كه تعداد آن به بيش از 62 روايت مى‏رسد كه عهدنامه مالك اشتر از آن جمله مى‏باشد. سيد بن طريف، ابوحمزه ثمالى، ابوالصباح كنانى، خالد نوفلى و بزرگان ديگر از اصبغ روايت نقل نموده‏اند. ايشان از خواص اصحاب اميرالمؤمنين  عليه‏السلام بود كه در جنگ‏هاى جمل و صفين شركت داشت و از جمله شرطة الخميس بود. وى كتابى در مقتل امام حسين  عليه‏السلامدارد. به واسطه شدت تشيّعش عده‏اى از علماى عامه وى را ثقه نمى‏دانستند.
          تاريخ وفات ايشان معلوم نيست لكن ذهبى تاريخ وفات وى را بين سال‏هاى 101 الى 120 قمرى مى‏شمرد. ر . ك: موسوعة طبقات الفقهاء : ج1، ص291.
 
[6] .  اشاره به آيه 29 و 30 همين سوره.
 
[7] .  اشاره به آيه 14 سوره شمس.
 
[8] .   ر.ك: الغيبة«نعمانى»: ص35؛ فضائل أميرالمؤمنين  عليه‏السلام «ابن عقده»: ص122 و تفسير البرهان:ج7، ص376، ح2.

نوشتن دیدگاه