وَ فَدَيْناهُ بِذِبْحٍ عَظِيمٍ

ترجمه:
107. و فدا داديم اسماعيل را به ذبح عظيمى[1] .
 
تفسير :
فدا چيزى را به عوض چيز ديگرى دادن است، چنانچه اسير كه از كفار و مشركين مى‌گرفتند فدا مى‌دادند و آزاد مى‌شدند و در قيامت دارد كه بسيارى از عصات شيعه كه استحقاق عذاب دارند، نواصب را فداى آن‌ها عذاب مى‌كنند[2] .
 
اشكال :
اين منافى است با آيه شريفه (وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى)[3] .
 
جواب :
اين فدا به ازاى ظلم است كه به شيعه كرده كه گناه مظلوم را بر ظالم بار مى‌كنند.
 
]علت تعبير به ذبح عظيم[
 (وَ فَدَيْناهُ بِذِبْحٍ عَظِيمٍ)[4]  تعبير به عظمت براى اين است كه اين سنت         
شد و واجب تا قيامت كه در اعمال حج به ازاى فرزند خداوند قربانى را واجب كرده و تا قربانى نشود از احرام بيرون نمى‌آيد و ما احتياج به توجيهات مفسرين نداريم كه بگويند از بهشت بوده يا قربانى هابيل بوده[5]  يا چون مخلوق بدون توليد بوده و بعضى گفتند مراد شهادت ابى‌عبدالله است[6] . اين هم به نظر  نمى‌آيد، زيرا ابى‌عبدالله را خدا فداى اسماعيل نمى‌كند و شاهد بر آنچه گفتيم آيه بعد است كه مى‌فرمايد :

[1] .  ترجمه ديگر: و او را در ازاى قربانىِ بزرگ باز رهانيديم.
[2] .  ر.ك: مختصر بصائر الدرجات: ص225 و بحارالأنوار: ج7، ص210، ح104.
[3] .  و هيچ كس بار گناه ديگرى را به دوش نمى‌گيرد. سوره انعام: آيه 164.
[4] .  ذبح عظيم : ذبح عظيم، لغتاً ذبيح يا مذبوح بزرگ و بزرگوار. اين تركيب وصفى يك بار درقرآن مجيد به كار رفته است: غالب مفسران شيعه و اهل سنت در اينجا گفته‌اند مراد از«ذبح عظيم» «كبش»(قوچ) است و به گفته علامه طباطبايى چون اين ذبح به امر الهى استو به خداوند نسبت داده مى‌شود، لذا «عظيم» ناميده شده، و گرنه خود ذبح فى نفسه عظيمنبوده است. بعضى از مفسران شيعه از جمله ملا محسن فيض كاشانى در تفسير صافى،سيدهاشم بحرانى در تفسير برهان، حويزى در تفسير نورالثقلين و مرحوم مجلسى دربحارالأنوار، طبق حديثى كه در عيون اخبارالرضا از امام رضا 7 روايت شده است، نقلكرده‌اند كه مراد از «ذبح عظيم» حضرت امام حسين7 است كه از ذريه ابراهيم 7 استو او قربانى عظيمى بود كه جانشين ذبح اسماعيل قرار گرفت. ر.ك: دانشنامه قرآن: مدخل«ذبح عظيم».
[5] .  ر.ك: مجمع البيان، ج8، ص708 و، بحارالأنوار: ج12، ص122.
[6] .  ر.ك: الخصال: باب2، ص82، ح79؛ تأويل الآيات: ج2، ص498؛ بحارالأنوار: ج44،ص225، ح6 و قصص الأنبياء«جزائرى»: ص150. 

نوشتن دیدگاه