يا بُنَىَّ إِنَّها إِنْ تَکُ مِثْقالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ فَتَكُنْ فِى صَخْرَةٍ أَوْ فِى السَّمواتِ أَوْ فِى الاَْرْضِ يَأْتِ بِهَا اللهُ إِنَّ اللهَ لَطِيفٌ خَبِيرٌ)
 
ترجمه :
16. اى پسرك من، محقق صادرات و افعال بشرى اگر بوده باشد به قدر سنگينى يك دانه گندم از يك خردلى، پس اين دانه در كوه افتاده باشد يا در آسمان‌ها يا در زمين، مى‌آورد خدا آن را و در تحت حساب مى‌آورد. محققاً خدا هست لطيف ]و[ مطلع به جزئيات و خبير به جميع آن‌ها[1] .
 
تفسير :
(يا بُنَىَّ) رجوع به مواعظ لقمان به فرزندش. (إنَّها) ضمير «إنّها» را بعضى گفتند به قصه برمى‌گردد[2] ، بعضى ]گفته‌اند[ به افعال بشرى[3] .
 
]ثبت تمام افعال بشر در دفتر الهى[
(إِنْ تَکُ) آن افعال بشرى (مِثْقالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ) به قدر سنگينى يك دانه حبه. اشاره به اينكه تمام افعال انسان، كوچك وبزرگ، در دفتر الهى ثبت است، حتى نفس‌هاى انسان در عبادات ومعاصى.
(فَتَكُنْ) آن حبه (فِى صَخْرَةٍ) در مغز كوه (أَوْ فِى السَّمواتِ) يا در آسمان‌ها (أَوْ فِى الاَْرْضِ) يا در زير زمين، از مملكت او خارج نيست واز نظر او مخفى نيست (لا تَخْفى مِنْكُمْ خافِيَةٌ)[4] .
(يَأْتِ بِهَا اللهُ) در روز قيامت مى‌آورد (وَوَجَدُوا ما عَمِلُوا حاضِراً)[5]  .
(إِنَّ اللهَ لَطِيفٌ) عالم به اشياء ريز مثل پشه و]حتى[ كوچكتر از پشه ]هم هست[ كنايه از ]اينكه[ علم به افعال كوچك ]دارد[ شما حتى يك حرف[6] ، چنانچه مى‌فرمايد: (ما يَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ إِلّا لَدَيْهِ رَقِيبٌ عَتِيدٌ)[7]  .
 (خَبِيرٌ) (إِنَّ اللهَ بِعِبادِهِ لَخَبِيرٌ بَصِيرٌ)[8] ، (إِنَّ رَبَّهُمْ بِهِمْ يَوْمَئِذٍ لَخَبِيرٌ)[9] .

[1] .  ترجمه ديگر: اى پسرك من، اگر عمل تو هم‌وزن دانه خردلى ودر تخته سنگى يا درآسمان‌ها يا در زمين باشد، خدا آن را مى‌آورد، كه خدا بس دقيق وآگاه است.
[2] .  ر. ك: مجمع البيان: ج8، ص499؛ تفسير قرطبى: ج14، ص67 وتفسير الآصفى: ج2،ص969.
[3] .  ر. ك: تفسير الثعلبى: ج7، ص314؛ تفسير الواحدى: ج2، ص848؛ مجمع البيان: ج8،ص499 وتفسير بيضاوى: ج4، ص348.
[4] .  وپوشيده‌اى از شما پوشيده نمى‌ماند. سوره حاقه: آيه 18.
[5] . وآنچه را انجام داده‌اند حاضر يابند. سوره كهف: آيه 49.
[6] .  به تعبير ديگر: حتى يك حرف هم مورد محاسبه قرار مى‌گيرد.
[7] .  آدمى هيچ سخنى را به لفظ درنمى‌آورد مگر اينكه مراقبى آماده نزد او آن را ضبطمى‌كند. سوره ق: آيه 18.
[8] .   قطعاً خدا نسبت به بندگانش آگاه بيناست. سوره فاطر: آيه 31.
[9] .  در چنان روزى پروردگارشان به حال ايشان نيك آگاه است. سوره عاديات آيه 11.

نوشتن دیدگاه