ﺁﻳﺎﺕ ﻓﺮﻭﺍنی ﺩﺭ ﻗﺮﺁﻥ ﮐﺮﻳﻢ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻭ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ می ﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺁﻥﻫﺎ ﺑﺮﺍی ﺍﺛﺒﺎﺕ ﻭﻻﻳﺖ ﻭ ﺍﻣﺎﻣﺖ ﺍﻣﻴﺮﻣﺆﻣﻨﺎﻥ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻟﺴﻼﻡ ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﮐﺮﺩ؛ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ:
ﺁﻳﻪ ﻭﻻﻳﺖ
{ﺇِﻧَّﻤَﺎ ﻭَﻟِﻴُّﻜُﻢُ ﺍﻟﻠَّﻪُ ﻭَﺭَﺳُﻮﻟُﻪُ ﻭَﺍﻟَّﺬِﻳﻦَ ﺀَﺍﻣَﻨُﻮﺍ ﺍﻟَّﺬِﻳﻦَ ﻳُﻘِﻴﻤُﻮﻥَ ﺍﻟﺼَّﻠَﻮﺓَ ﻭَﻳُﺆْﺗُﻮﻥَ ﺍﻟﺰَّﻛَﻮﺓَ ﻭَﻫُﻢْ ﺭَ ﻛِﻌُﻮﻥَ .} ﺍﻟﻤﺎﺋﺪﺓ : .55
ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﻭ ﺻﺎﺣﺐ ﺍﻣﺮ ﺷﻤﺎ، ﺗﻨﻬﺎ ﺧﺪﺍ، ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺍﻭ ﻭ ﮐﺴﺎﻧﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﻧﺪ؛ ﻫﻤﺎن ها ﮐﻪ ﻧﻤﺎﺯ ﺭﺍ ﺑﺮ ﭘﺎ ﻣﻰ ﺩﺍﺭﻧﺪ، ﻭ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺭﮐﻮﻉ، ﺯﮐﺎﺕ ﻣﻰ ﺩﻫﻨﺪ.

ﻃﺒﺮﻱ ﺩﺭ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ ﺍﺯ ﻣﺠﺎﻫﺪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ:
{ﺇِﻧَّﻤَﺎ ﻭَﻟِﻴُّﻜُﻢُ ﺍﻟﻠَّﻪُ ﻭَﺭَﺳُﻮﻟُﻪُ } ﺍﻵﻳﺔ . ﻧﺰﻟﺖ ﻓﻲ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺃﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ ﺗﺼﺪﻕ ﻭﻫﻮ ﺭﺍﻛﻊ. ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺍﻟﻄﺒﺮﻱ ﺝ 6 ﺹ 390
ﺍﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﻩ علی ﺑﻦ ابی ﻃﺎﻟﺐ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻟﺴﻼﻡ ﻧﺎﺯﻝ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺭﮐﻮﻉ ﺻﺪﻗﻪ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ.

ﻫﻤﭽﻨﺒﻦ ﺍﺑﻦ ابی ﺣﺎﺗﻢ ﺩﺭ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﻋﺘﺒﺔ ﺑﻦ ابی ﺣﻜﻴﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺭﺍ ﻧﻘﻞ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ: ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺍﺑﻦ ابی ﺣﺎﺗﻢ ﺝ 4 ﺹ .1162

ﺍﺑﻦ ﺗﻴﻤﻴﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﻩ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻃﺒﺮی ﻭ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺍﺑﻦ ابی ﺣﺎﺗﻢ ﮔﻔﺘﻪ:
ﺗﻔﺎﺳﻴﺮﻫﻢ ﻣﺘﻀﻤّﻨﺔ ﻟﻠﻤﻨﻘﻮﻻﺕ ﺍلتی ﻳﻌﺘﻤﺪ ﻋﻠﻴﻬﺎ فی ﺍﻟﺘﻔﺴﻴﺮ. ﻣﻨﻬﺎﺝ ﺍﻟﺴﻨﺔ، ﺝ 7، ﺹ .179
ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻃﺒﺮی ﻭ ﺍﺑﻦ ابی ﺣﺎﺗﻢ ﺍﺯ ﺗﻔﺎﺳﻴﺮی ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺭﻭﺍﻳﺎﺕ ﻧﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﺁﻥﻫﺎ، ﺩﺭ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻗﺮﺁﻥ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ ﻫﺴﺘﻨﺪ.

ﺁﻟﻮسی ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺷﺄﻥ ﻧﺰﻭﻝ ﺍﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ:
ﻭﻏﺎﻟﺐ ﺍﻷﺧﺒﺎﺭﻳّﻴﻦ ﻋﻠﻰ ﺃﻥّ ﻫﺬﻩ ﺍﻵﻳﺔ ﻧﺰﻟﺖ فی علی ﻛﺮّﻡ ﺍﻟﻠّﻪ ﻭﺟﻬﻪ. ﺭﻭﺡ ﺍﻟﻤﻌﺎنی، ﺝ 6، ﺹ .167

ﺍﮐﺜﺮ ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ ﺭﻭﺍﻳﺖ، ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﻭﺭ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ علی ﮐﺮﻡ ﺍﻟﻠﻪ ﻭﺟﻬﻪ ﻧﺎﺯﻝ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ:
ﻭﺍﻵﻳﺔ ﻋﻨﺪ ﻣﻌﻈﻢ ﺍﻟﻤﺤﺪﺛﻴﻦ ﻧﺰﻟﺖ فی علی. ﺭﻭﺡ ﺍﻟﻤﻌﺎنی، ﺝ 6، ﺹ .186

ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺤﺪﺛﻴﻦ، ﺍﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ علی ﺑﻦ ابی ﻃﺎﻟﺐ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻟﺴﻼﻡ ﻧﺎﺯﻝ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.

ﺁﻳﻪ ﺍﺑﻼﻍ
{ ﻳَﺎ ﺃَﻳُّﻬَﺎ ﺍﻟﺮَّﺳُﻮﻝُ ﺑَﻠِّﻎْ ﻣَﺎ ﺍُﻧﺰِﻝَ ﺇِﻟَﻴْﻚَ ﻣِﻦ ﺭَّﺑِّﻚَ ﻭَﺇِﻥ ﻟَّﻢْ ﺗَﻔْﻌَﻞْ ﻓَﻤَﺎ ﺑَﻠَّﻐْﺖَ ﺭِﺳَﺎﻟَﺘَﻪُ ﻭَﺍﻟﻠَّﻪُ ﻳَﻌْﺼِﻤُﻚَ ﻣِﻦَ ﺍﻟﻨَّﺎﺱِ} ﺍﻟﻤﺎﺋﺪﺓ : .67
ﺍﻯ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ! ﺁﻧﭽﻪ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺕ ﺑﺮﺗﻮ ﻧﺎﺯﻝ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ، ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﮐﺎﻣﻞ (ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻡ) ﺍﺑﻼﻍ ﮐﻦ؛ ﻭ ﺍﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﮑﻨﻰ، ﺭﺳﺎﻟﺖ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﺪﺍﺩﻩ ﺍﻯ . ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺗﻮ ﺭﺍ ﺍﺯ (ﺧﻄﺮﺍﺕ ﺍﺣﺘﻤﺎﻟﻰ) ﻣﺮﺩﻡ، ﺣﻔﻆ ﻣﻰ ﮐﻨﺪ.
اﺑﻦ ابی ﺣﺎﺗﻢ ﺩﺭ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﺍﺑﻮ ﺳﻌﻴﺪ ﺧﺪﺭی ﻧﻘﻞ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ:
ﻧﺰﻟﺖ ﻫﺬﻩ ﺍﻵﻳﺔ ... ﻓﻲ علی ﺑﻦ ابی ﻃﺎﻟﺐ. ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺍﺑﻦ ابی ﺣﺎﺗﻢ، ﺝ 4 ﺹ .1172

ﺍﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ علی ﺑﻦ ابی ﻃﺎﻟﺐ ﻧﺎﺯﻝ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ.
ﺁﻟﻮسی ﺩﺭ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺧﻮﺩ می ﻧﻮﻳﺴﺪ:
ﺭﻭی ﺍﺑﻦ ﻣﺮﺩﻭﻳﻪ ﻋﻦ ﺍﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮﺩ ﻗﺎﻝ ﻛﻨﺎ ﻧﻘﺮﺃ ﻋﻠﻰ ﻋﻬﺪ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻟﻠﻪ (ﺹ) : ﺑَﻠِّﻎْ ﻣَﺎ ﺍُﻧﺰِﻝَ ﺇِﻟَﻴْﻚَ ﻣِﻦ ﺭَّﺑِّﻚَ ﺇﻥّ ﻋﻠﻴّﺎً ﻭﻟﻲُّ ﺍﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻭَﺇِﻥ ﻟَّﻢْ ﺗَﻔْﻌَﻞْ ﻓَﻤَﺎ ﺑَﻠَّﻐْﺖَ ﺭِﺳَﺎﻟَﺘَﻪُ. ﺭﻭﺡ ﺍﻟﻤﻌﺎنی، ﺝ 6 ، ﺹ 193
ﺍﺑﻦ ﻣﺮﺩﻭﻳﻪ ﺍﺯ ﺍﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮﺩ ﻧﻘﻞ می ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﻟﻠﻪ صلی ﺍﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺍﻟﻪ ﻭﺳﻠﻢ ﺍﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﺭﺍ ﺍین گوﻧﻪ می ﺧﻮﺍﻧﺪﻳﻢ : ﺁﻧﭽﻪ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺕ ﺑﺮﺗﻮ ﻧﺎﺯﻝ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ «علی ﻭلی ﻣﻮﻣﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ» ﺭﺍ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﮐﺎﻣﻞ (ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻡ) ﺍﺑﻼﻍ ﮐﻦ، ﻭ ﺍﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﮑﻨﻰ، ﺭﺳﺎﻟﺖ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﺪﺍﺩﻩ ﺍﻯ.

ﻭ ﺳﻴﻮطی ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺍﻳﺖ ﺭﺍ ﺍﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻘﻞ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ:
ﺑَﻠِّﻎْ ﻣَﺎ ﺍُﻧﺰِﻝَ ﺇِﻟَﻴْﻚَ ﻣِﻦ ﺭَّﺑِّﻚَ ﺇﻥّ ﻋﻠﻴﺎً ﻣَﻮﻟَﻲ ﺍﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻭَﺇِﻥ ﻟَّﻢْ ﺗَﻔْﻌَﻞْ ﻓَﻤَﺎ ﺑَﻠَّﻐْﺖَ ﺭِﺳَﺎﻟَﺘَﻪُ. ﺍﻟﺪﺭ ﺍﻟﻤﻨﺜﻮﺭ ﺝ 2 ﺹ 298 ﻭ ﻓﺘﺢ ﺍﻟﻘﺪﻳﺮ ﺝ 2 ﺹ 60 ﻭﺍﻟﻤﻨﺎﺭ : ﺝ 6 ﺹ .463
ﺁﻧﭽﻪ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺕ ﺑﺮﺗﻮ ﻧﺎﺯﻝ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ «علی ﻣﻮﻻی ﻣﻮﻣﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ» ﺭﺍ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﮐﺎﻣﻞ (ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻡ) ﺍﺑﻼﻍ ﮐﻦ، ﻭﺍﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﮑﻨﻰ، ﺭﺳﺎﻟﺖ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﺪﺍﺩﻩ ﺍﻯ.

ﺁﻳﻪ ﺍﮐﻤﺎﻝ ﺩﻳﻦ
{ﺃَﻛْﻤَﻠْﺖُ ﻟَﻜُﻢْ ﺩِﻳﻨَﻜُﻢْ ﻭَﺃَﺗْﻤَﻤْﺖُ ﻋَﻠَﻴْﻜُﻢْ ﻧِﻌْﻤَﺘِﻲ ﻭَﺭَﺿِﻴﺖُ ﻟَﻜُﻢْ ﺍﻻِْﺳْﻼَﻡَ ﺩِﻳﻨﺎً .} ﺍﻟﻤﺎﺋﺪﺓ : 3
ﺍﻣﺮﻭﺯ، ﺩﻳﻦ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻳﺘﺎﻥ ﮐﺎﻣﻞ ﮐﺮﺩﻡ؛ ﻭ ﻧﻌﻤﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺗﻤﺎﻡ ﻧﻤﻮﺩﻡ؛ ﻭ ﺍﺳﻼﻡ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺁﻳﻴﻦ (ﺟﺎﻭﺩﺍﻥ) ﺷﻤﺎ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻢ.

ﺧﻄﻴﺐ ﺑﻐﺪﺍﺩی ﺑﺎ ﺳﻨﺪ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻧﻘﻞ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻣﻌﺮفی ﺍﻣﻴﺮﻣﺆﻣﻨﺎﻥ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻟﺴﻼﻡ ﺩﺭ ﻏﺪﻳﺮ ﺧﻢ، ﻧﺎﺯﻝ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ:
ﻭَﻫُﻮَ ﻳَﻮْﻡُ ﻏَﺪِﻳﺮِ ﺧُﻢٍّ ﻟَﻤَّﺎ ﺃَﺧَﺬَ ﺍﻟﻨَّﺒِﻲُّ ﴿ﺹ﴾ ﺑِﻴَﺪِ ﻋَﻠِﻲِّ ﺑْﻦِ ﺃَﺑِﻲ ﻃَﺎﻟِﺐٍ، ﻓَﻘَﺎﻝَ : " ﺃَﻟَﺴْﺖُ ﻭَﻟِﻲُّ ﺍﻟْﻤُﺆْﻣِﻨِﻴﻦَ؟ " ، ﻗَﺎﻟُﻮﺍ : ﺑَﻠَﻰ ﻳﺎ ﺭَﺳُﻮﻝَ ﺍﻟﻠَّﻪِ، ﻗَﺎﻝَ : " ﻣَﻦْ ﻛُﻨْﺖُ ﻣَﻮﻻﻩُ ﻓَﻌَﻠِﻲٌّ ﻣَﻮْﻻﻩُ " ، ﻓَﻘَﺎﻝَ ﻋُﻤَﺮُ ﺑْﻦُ ﺍﻟْﺨَﻄَّﺎﺏِ : ﺑَﺦٍ ﺑَﺦٍ ﻟَﻚَ ﻳَﺎﺑْﻦَ ﺃَﺑِﻲ ﻃَﺎﻟِﺐٍ ﺃَﺻْﺒَﺤْﺖَ ﻣَﻮْﻻﻱَ ﻭَﻣَﻮْﻟَﻰ ﻛُﻞِّ ﻣُﺴْﻠِﻢٍ، ﻓَﺄَﻧْﺰَﻝَ ﺍﻟﻠَّﻪُ : {ﺍﻟْﻴَﻮْﻡَ ﺃَﻛْﻤَﻠْﺖُ ﻟَﻜُﻢْ ﺩِﻳﻨَﻜُﻢْ .} ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺑﻐﺪﺍﺩ ﺝ 8 ﺹ 284
ﺭﻭﺯ ﻏﺪﻳﺮ ﺧﻢ، ﺯﻣﺎنی ﮐﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺩﺳﺖ علی ﺑﻦ ابی ﻃﺎﻟﺐ ﺭﺍ ﮔﺮﻓﺖ، ﺳﭙﺲ ﻓﺮﻣﻮﺩ : ﺁﻳﺎ ﻣﻦ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﻣﻮﻣﻨﺎﻥ ﻧﻴﺴﺘﻢ؟
ﮔﻔﺘﻨﺪ : ﺑﻠﻪ ﺍی ﺭﺳﻮﻝ ﺧﺪﺍ !
ﻓﺮﻣﻮﺩ : ﻫﺮﮐﺲ ﮐﻪ ﻣﻦ ﻣﻮﻻی ﺍﻭ ﻫﺴﺘﻢ ﭘﺲ علی ﻣﻮﻻی ﺍﻭﺳﺖ.
ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ، ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎﺏ ﮔﻔﺖ : ﺗﺒﺮﻳﮏ ﺗﺒﺮﻳﮏ ﺑﺮ ﺗﻮ ﺍی ﻓﺮﺯﻧﺪ ابی ﻃﺎﻟﺐ ؛ ﺯﻳﺮﺍ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﭘﺲ ﺗﻮ ﻣﻮﻻی ﻣﻦ ﻭ ﻣﻮﻻی ﮐﻞ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ هستی،
ﺳﭙﺲ ﺍﻳﻦ ﺁﻳﻪ ﻧﺎﺯﻝ ﺷﺪ: ﺍﻣﺮﻭﺯ، ﺩﻳﻦ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻳﺘﺎﻥ ﮐﺎﻣﻞ ﮐﺮﺩﻡ.
ﺍﺑﻦ ﮐﺜﻴﺮ ﻧﻘﻞ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻤﺮ ﺧﻄﺎﺏ ﺑﻪ ﺍﻣﻴﺮﻣﺆﻣﻨﺎﻥ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻟﺴﻼﻡ ﮔﻔﺖ: ﺃﺻﺒﺤﺖ ﺍﻟﻴﻮﻡ ﻭلی ﻛﻞ ﻣﺆﻣﻦ. ﺍﻟﺒﺪﺍﻳﺔ ﻭﺍﻟﻨﻬﺎﻳﺔ ﺝ 7 ﺹ .350

ارسالی توسط آقای علی رحیمیان

نوشتن دیدگاه