دلا بایدبه هردم یاعلی گفت            نه هردم بل دمادم یاعلی گفت
شیعه مذهبـی جهانی است مذهبی که زودترازمذاهب دیگربوجود آمد ولی  بسیاردیرتراز مذاهبدیگر به قدرت رسیدبراستی چه چیزی می تواند دلیل این اتفاق باشد؟ اینجانب دراین مقـاله برای
روشـن شدن ذهـن و آمادگی درک مطالب مهمترابـتـدا به معنـا ومفـهوم  شیـعه پرداخـته و سپـس زمان پیدایش تشیع را با ذکراحادیـث و نظرات متفاوتی بیان وهمچنین به طورمختصری تشریح کرده ام اگرچه مطالب این مقاله بسیار کوتاه وگذراست امیدوارم برای خوانندگان مفیدواقع شود ودرپایان ازکسانی که بنده رادرنوشتن این مقاله تشویق ویاری کرده اند متشکرم.معنای شیعه ،پیدایش تشیع ،نظرات متفاوت درابتدا برای آشنایـی مقدماتی با تشـیع به معنای این کلمـه می پردازیم شیـعه درلغـت به معنای پيرواست كه براي اولين باربه شيعيان علي(ع) معروف شد ريشه ي كلمه ي شيعه از مشايعت وو به معنای مطاوعه  وبیـرون کردن اسـت درزبـان عرب واژه ی شیعـه رابه حزب نیز به کار می برندازاین رودرمقابل شیـعه معاویه قرارمیگیردوهمچنین به کسانی گفته میشودکه جانشینی پیغمبراکرم (ص) راحق اختصاصی خانواده ی رسالـت می دانندودرمعارف اسـلام پیـرومکتب اهل بیت میباشند.شیعة الرجال پیـروان ویاری دهنـدگان مردندو فیروزابادی که ازآثارعلماء سنی مذهب است در قاموس الغة گوید:غالب شده است اسم شیـعه برهرکس که دوست بداردعلی(ع)واهل بیت او را تا آنکه کشته شده است شیعه مخصوصاًاسم ازبرای ایشان.اگر از معانی لغتی کمی دورشده وبه درون این کلمه نگـاه کنیم به علت ارتباط جدایی ناپذیر لـفظ شیعه باشخص امیرالمومنین(ع)چه بسا بتوانیم تک تک حروف این لغت را بامعانی چون شهادت-یعسوب الدین-عدالت باب الهـدی که از صفات شخص امام علی (ع)اسـت در ارتباط بدانیم شهادت سرانجـام اولـین امـام  که درآغـاز نـیـز شایســته ی چنـین مقامی بود یعسـوب الـدین که همـو معـیار تشخیص بدی ازخوبیست چراکه گفته شده ازعلی آموزاخـلاص عمل عدالـت که تمـام عمرش بـاآنگذشت وبخاطرهمین صفتش کشته شد باب الهـدی که شاید مرتبه ای بالاتراز یعسوب الدین است که او درب هدایت است به قول این روایت که پیامبرفرمود من شهرعلمم و علی درب آن.بعدازآگاهی وروشن شـدن ذهن درموردمعنی این لغت به آغاز پیدایـش آن میـپردازیم که ازکجاچـه زمانی وچگونه بوجودآمددراین ارتباط نظرات وروایات متفاوتی وجودداردکه سعی میکنیم به طورخلاصه بیان کنیم.
1-عده ای پـیدایش شیـعه را پـس ازسقـیفه بنی ساعـده دانسـته وگفته اند: گروهی به انـتخاب ابوبکر اعتراض کردند وبه پیروی ازعلی (ع)درخانه حضرت فاطمه(س)گـردآمـدند وبـدین صورت هسته اولیه شیعـه راتشـکیل دادند.
2ـ برخی گفته اند شیـعه پس ازخلافت علی (ع) پدیدآمد.ایـن عده شیعه با معنای عام راکه پس ازکشته شدن عثمان ظهورومردم را به دودسته ی عـلوی وعثمانی تقسـیم کرده باشیعه به معنای خاص آن یکی دانسته اند.
3ـ کسـانی نیز پیدایش شیعه راپس ازجنگ صـفین دانسته
4ـبعضی پس ازجنگ جمـل
5ـ ظهورتشیع پس ازشهادت حسین بن علی(ع)سـخن عده ای دیگراست
6ـ پاره ای ازنویسندگان نیزشیعه راازبدعتهای عبدالله بن سبایهودی دانسته که درادامه بحث توضیحی مختصردرمورد آن داده میشود
7ـ برخی هم آن راسیاسی، ومرتبط با ایرانیان برای فـرارازسلطه و سلطنت اعراب پذیرفته اند درحـالی که هر فردی یا هر قومی اگر عملی را از روی سیاسـت انجـام دهندموقت است وبعدازگرفتن نتیجه ورسیدن به هدف خوداز همان راهی که آمده اند برمی گردندنهآنکه هزارسال براین عقیده خودباقی بمانند
8ـ دسته ای نیزتشیع راپی آمد سیاست پادشاهان صفوی دانسته اند
9- درآخربسیاری براین عقیده اند که اساس شیعه درقرآن ومربوط به زمان خود پیامبر (ص)است که براین مدعا دلایل بسیاری موجوداست. دربررسی نظرات اول تاششم که باید گفت کاملا بی اساس وباطلندچراگه احادیث فراوان ومعتبری ازشیعه وسنی موجود است که شیعه درهمان زمان پیامبروتوسط شخص اوپدیدآمدوپیروانی داشت ازجمله این حدیث که حـافظ ابوحاتم رازی درکتاب الزینـه که در تفسـیر الـفاظ متداوله میان ارباب علوم نوشته مینویسـداولین نامی که دراسلام درزمان رسول خدا(ص)بوجودآمدنـام شیعه بوده است که چهارتن ازصحابه دارای این لقب بودند1ـ ابوذرغفاری 2ـ سلمان فارسی3ـ مقدادبن اسودکنی4ـ عماربن یاسرحال چطورممکن است درزمان خودپیغمبرچهارنفرازصحابه خاص پیامبررابه این لقب بخوانند و پیامبر بداند این کلمه بدعت است ومنع ننماید. وهمچنین ابن حجردرحدیث 39ازترمزی وحاکم ازانس بن مالک روایتی نقل کرده اند درموردتایید این افراد که بهشت اشتیاق داردبسوی سه نفروآن سه نفرعلی وعمار،سلمانند.ودرموردعبدالله بن سبا باید گفت اولامشخص نیست چنین شخصی آیاوجودداشته ویاساخته ذهن برخی افراداست ثانیا دررد عقایدعبدالله بن سبا روایتی ازابوجعفرمحمد بن علی بن الحسین بن موسی بن بابویه قمی  قدس سره القدوسی که ازبزرگان فقهای شیعه امامیه است خبری اززراره بن اعین که ازاصحاب حضرت باقرالعلوم(ع)بودگفت خدمت حضرت صادق (ع)عرض کردم مردی ازاولاد عبدالله بن سبا قائل به تفویض است حضرت فرمودتفویض چیستعرض کردم میگوید:خدای عزوجل آفریدمحمدوعلی راپس امور عباد را به ایشان سپردپس ایشانندخالق ورازق ورزق دهنده ومیراننده حضرت فرمودکذب الله: دروغگفته دشمن خدا.زمانی که برگشتی بسوی اوبخوان این آیه راکه ازسوره ی رعداست:آیامشرکان برایخدای تعالی شریکانی قراردادندکه آنهاهم مانندخداچیزی خلق کردند وبرایشان خلق خداوآنها مشتبه گردید ونداستند که آفریده ی خدا کدام است و آفریده ی شرکا کدام. بگو(ای محمد)(هرگزچنین نیست)بلکه تنها خدای متعال آفریننده ی همه چیزهاسـت و اوسـت یگانه در الـوهیـت که همه عالم مقصود اراده  اوست درمورد پادشاهان صفـوی نیزباید گفت:که پادشاهان نمی تواننـد دینی رابه یک دفعـه ساختـه و درد دل مردم یک جامعه جا انداخـته طوری که هـمه یا اکثریت به آن اعتقاد پیدا کننـد و دوسـتدارآن شـوند باتوجه به این مشخـص می شود این مذهب پیشـینه ای بسـیارطولانی قبل از پیدایـش حکومـت صفوی درایران داشته است وبیشترمردم حتی عامه نیزبا ان آشنابودند. درمورد این نظرات پوچ،غیرمنطـقی وبی احساس، شیـعیـان دلایـل  بـسـیار محکـم برای عقـیـده ی خود دارندکه حتی بسیاری ازعلمای بزرگ سنی نیز آنهارا تأییدمی کنندطبق نظرشیعیان واضح لفـظ شیـعه برخلاف گفته ی سنی ها شخص خاتم الانبیاء(ص)بوده واین کـلمه برزبان خود صاحب وحی جاری شده هـمان پیغمـبری که درآیه ی3سـوره ی نجم درباره ی او فرموده هـرگز به هـوای نـفـس سخن نمی گوید سخن اوهیچ غیروحی نیسـت درفصل نهم مناقب خوارزمی مسـنداًازجابربن عـبدالله نقـل نموده که گفت خـدمـت رسول خدا بودیم عـلی(ع)روبه آمد حضرت فرمود:(قداتاکم اخی) یعنی روبه شما آمد برادرمن(علی)آنگاه ملتفت شدبه سمت کعبه ودست علی راگرفت وفرمودبه آن خدایی که جان من دردست اوست علی وشیعیان او رستگارانند روزقیامت.وهمچنین کسانی چون برنارلویس نیز پیدایش شیـعه را اختلاف سـیاسی برسرجانشینی بعد از پـیامـبـر و یا گروهی درزمان بعد از عثمان می دانندکه عده ای به طرفـداری علی(ع) پرداختندوشیعه به وجود آمدبدون توجه به این قضیه که ولایت علی(ع) درروزغدیرتوسط پیامبرتأیـیـن شدکه علمای شیعه وسنی درآن اتفاق نظردارندوروایات بسیارمتعددی دراین مورد وجوددارد.آنچه روشن است،اختلاف اهل سنت وشیعه تنهابرسرجانشینی ورهبری سیاسی امام علی(ع)وخلیفه نخست نیست؛ بلکه اختلاف آنها ریشه ای وبنیادی ترازمسـئـله ی رهبری سیاسی است براسـتی چه چیزی باعث شده تا تعداد بـسیـاری از مستشـرقان خارجی دارای این چنین نـظرات بی اساسی چون عقایداهل سنت باشند یکی ازاین دلایل می تواندنزدیکی این مستشرقان برسرزمینهای سنی باشند که با سخنان اهل سنت بیشترآشنایی دارند وکمتربه احادیث ودلایل شیعه پرداخته اند وهمچنین جمعیـت بسیار سنی هاکه درمیان مستشرقان نفوذکرده اند البته به این نکته نیزبایدتوجه داشت که منابع شیعه نسبت به منابع سـنی اندک است درنتیجه قدرت دسترسی وآگاهی به آن کمترمی شود به طـوری کـه حتی درمیان افرادشیعه درکشورهای اسلامی نیزعده ی بسیاری وجوددارندکه نمی توانندعقاید خودرا با دلایل وبرهان بیان کنندوفقط  نام شیعه راکه ازپدران خودبه ارث برده اند به یدک می کشنددر اینجاست که برما واجـب می شـود کتابها،مقالات وتحقیـق های بسـیاری را درمورد شیعه ازجـهات مختـلف به چاپ رسانـده وانجام دهیم وهمچنین فعالیت هایی غیرچاپ چون تبلیغات که بسیارمیتواند مفید واقع شود.وهمچنین شیـعه با اسـتدلالهای محکم وبسیارخود درقرآن و روایات که اینها تنها گوشه ای ازآن بود توانست طی اعصارقرون دردل مردم نفوذکرده وامروزکشورشیعه بزرگی چون جمهوری اسلامی ایران وپس ازآن عراق و...غیره رابوجود آورد.باتوجه به این مطالب می توان گفت:هرانسانی بایدبرای عقایدوافکارخوددلایل ومدارکی داشته باشد مخصوصاً برای عقایدی که تمام زنـدگی ورفتارانسان رادربرمی گیرد ودرمورد شیـعه بایدگفت که مذهبی است که توسط پیامبربنیان شده وتمام راههای نجات وشیوه ی اعمال رفتارتعریف وبیان شده است مذهب کاملی که درآن برابری وعدالت برقراربوده وعـده ای که منافع خـود را به دلیل همـین عدالت درخطرمی دیدندسعی کردندبه عناوین مختلف به تخریب این مذهـب بپردازند درحالي که اگرمذهب یاعقیده ای دارای ریشه وپایه ای محکم باشد مسیر رشد خودراطی کرده وهرگز نابود نخواهد شد.

پی نوشتها

1 تاربخ شیعه دراسلام ،علامه سیدمحمدحسین طبابایی ص25و23
2شبهای پیشاورسلطان الواعضین شیرازی ص153و160و161
3تاریخ طبری،ج3،ص205؛تاریخ ابن خلدون،ج3،ص366
4الفصل فی الملل والاهواءج2،ص78
5حسنی،هاشم معروف،الانتفاضات الشیعیة عبرالتاریخ،ص11
6امین،محسن،أعیان الشیعه،ج1،ص19،به نقل از:راه دشوارمذهب به مذهب،ج1،ص35 ابن ندیم،الفهرست،ص249  
7  مقاله برنارد لویس،تشیع ومقاومت وانقلاب(مجموعه مقالات)،ص33

نوشتن دیدگاه