در ميان خانواده امام رضا(ع) و در محافل شيعه از حضرت امام‏ جواد(ع)به عنوان مولودى پرخير و بركت ‏ياد مى‏شود; چنان كه‏ صنعانى مى‏گويد: روزى در محضر امام رضا(ع) بودم. فرزندش ابوجعفر را كه خردسال بود. آوردند. امام فرمود: اين مولودى است كه ‏براى شيعيان ما با بركت ‏تر از او زاده نشده است.
شايد چنين تصور شود كه امام جواد(ع)از امامان قبلى براى‏شيعيان بابركت‏تر بوده است. اين مطلب قابل قبول نيست. بررسى موضوع و ملاحظه شواهد و قراين نشان مى‏دهد. تولد امام جواد(ع)در شرايطى صورت گرفت كه خير و ركت‏خاصى براى شيعيان به‏ارمغان آورد. عصر امام رضا(ع)مشكلات خاص خود را داشت و امام رضا(ع)در معرفى امام بعدى با مسايلى رو به رو گرديد كه در عصرامامان قبل سابقه نداشت. از يك سو، پس از شهادت امام‏ كاظم(ع)گروهى كه به «واقفيه‏» معروف شدند. بر اساس ‏انگيزه‏ هاى مادى، امامت امام رضا(ع)را منكر شدند و از سوى ديگر،امام رضا(ع)تا حدود چهل و هفت‏ سالگى داراى فرزند پسر نشد. چون‏ احاديث رسيده از پيامبر(ص)حاكى بود كه امامان دوازده نفرند ونه نفر آنان از نسل امام حسين(ع)خواهند بود، فقدان فرزند براى‏ امام رضا(ع)هم امامت‏ خود آن حضرت و هم تداوم امامت را با پرسش‏ رو به رو مى ‏ساخت. واقفيان نيز اين موضوع را دست آويز قرار داده،امامت امام رضا(ع) را انكار مى‏كردند. اعتراض حسين بن قيام اى‏واسطى به امام هشتم(ع)در اين باره و پاسخ آن حضرت، بر درست ى‏اين سخن گواهى مى ‏دهد. ابن قياما كه از سران واقفيه بود. در نام ه‏اى امام رضا(ع)را عقيم خواند و نوشت: چگونه ممكن است امام‏ باشى در صورتى كه فرزند ندارى؟ امام در پاسخ فرمود: از كجا مى‏دانى من داراى فرزند نخواهم شد. سوگند به خدا، بيش از چند روز نمى ‏گذرد كه خداوند پسرى به من عطا مى‏فرمايد و اين پسر، حق‏را از باطل جدا مى‏كند.
خطر ديگرى كه در اين مقطع حساس شيعيان را تهديد مى‏كرد، قدرت‏گرفتن مذهب «معتزله‏» بود. مكتب اعتزال به مرحله رواج و رونق‏گام نهاده بود و حكومت وقت نيز از آنان پشتيبانى مى‏كرد. معتزليان دستورها و مطالب دينى را به عقل خود عرضه مى‏كردند. آنچه عقلشان صريحا تاييد مى‏كرد، مى ‏پذيرفتند و بقيه را انكار مى‏كردند. چون نيل به مقام امامت امت در سنين خردسالى با عقل‏ ظاهر بين آنان قابل توجيه نبود، پرسش هاى دشوار و پيچيده ‏اى مطرح‏ مى‏كردند تا به پندار خود آن حضرت را در ميدان رقابت علمى شكست ‏دهند. البته امام جواد(ع)با پاسخ هاى قاطع از اين مناظره‏ ها سربلند برون آمده، هرگونه ترديد در مورد امامت‏خود را از بين‏برد و اصل امامت را تثبيت كرد. به همين خاطر، در زمان امام‏ هادى(ع)اين موضوع مشكلى ايجاد نكرد; زيرا براى همه روشن شده ‏بود كه در برخوردارى از اين منصب الهى، خردسالى تاثيرى ندارد.
شمس الله صفرلكى

نوشتن دیدگاه