(بقية الله خير لکم ان کنتم مؤمنين)
(بازمانده ى خدا بهتر است براى شما، اگر مؤمن باشيد). (هود: 86)
بيش از يکصد آيه از قرآن کريم به مصلح کل حضرت بقية الله ارواحنا فداه تفسير وتأويل شده است، که علامه ى بزرگوار، مولى محمد باقر مجلسى در دائرة المعارف بزرگ شيعه (بحار الانوار) 65 آيه را به استناد احاديث وارده از اهل بيت عصمت وطهارت عليهم السلام در پيرامون ظهور يکتا بازمانده از حجتهاى حضرت احديت نقل کرده است.(15) وبرخى از بزرگان کتابهايى را در اين رابطه به رشته ى تحرير در آورده اند که از آن جمله است:
1- المحجة فيما نزل فى القائم الحجة (عليه السلام)
شامل 120 آيه از آيات تفسير شده به ظهور حضرت مهدى ارواحنا فداه به استناد احاديث وارده از معصومين عليهم السلام.(16)
2- المهدى فى القرآن
شامل 110 آيه از آيات تأويل شده به ظهور حضرت بقية الله به استناد احاديث وارده از طريق شيعه وسنى.(17)
3- موعود قرآن
ترجمه ى فارسى (المهدى فى القرآن).
4- سيماى امام زمان (عليه السلام) در آينه ى قرآن
شامل بيش از 140 آيه از آيات قرآن کريم که در روايات فريقين (شيعه وسنى) به ظهور قبله ى موعود وکعبه ى مقصود تفسير شده است.(18)
وما در اينجا به نقل چند آيه در اين رابطه بسنده مى کنيم:
1- (ونريد ان نمن على الذين استضعفوا فى الأرض ونجعلهم أئمة ونجعلهم الوارثين).
يعنى: (وما اراده کرده ايم به آنانکه در روى زمين به ضعف کشيده شده اند منت نهاده، آنها را پيشوايان ووارثان زمين قرار دهيم).(19)
طبق روايات بيشمارى اين آيه در حق مصلح جهان حضرت بقية الله ارواح العالمين له الفداء نازل شده که در آخر الزمان قيام کرده، بساط ننگين ظلم وبيدادگرى را در هم خواهد پيچيد وپرچم عدالت را در سرتاسر جهان به اهتزاز در خواهد آورد. وبه تکتازى فرعونيان خاتمه خواهد داد.(20)
2- (بقية الله خير لکم ان کنتم مؤمنين).
يعنى: بازمانده ى خدا بهتر است براى شما، اگر مؤمن باشيد).(21)
مطابق روايات فراوانى، هنگامى که حضرت بقية الله ارواحنا فداه ظهور مى کند پشت خود را به ديوار کعبه تکيه داده، نخستين چيزى که به زبان مى آورد، اين آيه ى شريفه است، آنگاه همه ى آنها که در آنجا گرد آمده اند با عنوان (السلام عليک يا بقية الله) به پيشگاه آن حضرت عرض ادب مى کنند.(22)
3- (هو الذى ارسل رسوله بالهدى ودين الحق ليظهره على الدين کله ولو کره المشرکون).
يعنى: (او خدايى است که پيامبرش را با هدايت ودين حق برانگيخت تا آن را بر همه ى اديان پيروز گرداند، اگر چه مشرکان نخواهند).(23)
پيشواى ششم شيعيان در تفسير اين آيه فرمود: مهدى ما ظهور مى کند ودين مقدس اسلام را بر همه ى اديان پيروز مى گرداند، اگرچه دشمنان راضى نباشند. که منظور از اين پيروزى، سيطره ى نظامى وپيروزى ظاهرى است وگرنه از نظر دليل وبرهان، اسلام در هر زمانى بر همه ى اديان غلبه داشت. ومکتبهايى که ريشه ى آسمانى دارد (چون مسيحيت وکليميت) چون از يک سو تحريف شده، واز سوى ديگر به هنگام تشريع شده بود، پاسخگوى نيازمنديهاى قرون بعدى نبودند، از اين رهگذر از نخستين روز ظهور اسلام، دليل ومنطق اسلام بر همه ى اديان پيروز بود ولى غلبه ى ظاهرى آن به هنگام ظهور آن يکتا بازمانده از حجتهاى پروردگار تحقق خواهد يافت.(24)
4- (اعلموا ان الله يحيى الأرض بعد موتها قد بينا لکم الآيات لعلکم تعقلون).
يعنى: (بدانيد که خدا زمين را پس از مرگ آن زنده مى سازد. به راستى نشانه هاى (قدرت خدا) را براى شما بيان کرديم، باشد که عقل خود را بکار بنديد).(25)
پيشواى پنجم شيعيان مى فرمايد: مهدى ما قيام مى کند وبه وسيله ى گسترش عدالت در سراسر گيتى، جهان را زنده مى کند، پس از آنکه در زير کابوس ظلم وستم مرده باشد.(26)
پيشواى هفتم حضرت موسى بن جعفر عليه السلام نيز در تفسير اين آيه فرمود: خداوند زمين را به وسيله ى عدل وداد زنده مى کند، نه بارش باران.(27)
آرى اگر جامعه اى در زير فشار ظلم وستم باشد جامعه ى مرده است وتنها موقعى زنده مى شود که ظلم وستم از آن جامعه رخت بر بندد ونعمت عدالت در آن جامعه گسترش يابد. از اينجاست که امير مؤمنان على عليه السلام عدالت را زير بناى زندگى مردم دانسته مى فرمايد: (العدل قوام الرعية).
5- (واشرقت الأرض بنور ربها).
يعنى: (زمين به نور پروردگارش منور گرديد).(28)
امام رضا عليه السلام در تأويل اين آيه مى فرمايد: او چهارمين فرزند من، پسر بهترين کنيزان است که زمين را از هر جور وستمى پاکيزه مى کند. مردم در ولادت او دچار ترديد مى شوند. او را غيبتى طولانى است چون ظاهر شود زمين با نور پروردگارش روشن مى گردد.(29)
6- (قل ارايتم ان اصبح ماؤکم غورا فمن يأتيکم بما معين).
يعنى: (بگو اگر ببينيد که آب شما فروکش کند، چه کسى براى شما آب گوارا باز آورد).(30)
همه ى موجودات زنده از آب آفريده شده وقوام آنها با آب است ولى منظور از آب گوارائى که در آيه ى فوق مطرح شده، مقام ولايت کبراى حضرت صاحب الزمان ارواحنا فداه است که پس از دوران فروکش (غيبت) يکبار ديگر به فرمان خدا ظاهر شده، تشنگان دانش وعظمت، وشيفتگان تقوى وعدالت را، از آبشخور اقيانوس بيکران آب حيات ومعادن حکمت، سيراب فرموده، به سعادت دنيا وآخرت نائل مى گرداند. به دليل نقش حياتى حضور امام عليه السلام در زندگى توده ها، قرآن کريم وجود اقدس امام عليه السلام را آب گوارا تعبير نموده است.
على بن جعفر از برادر بزرگوارش امام موسى بن جعفر عليه السلام، از تفسير اين آيه مى پرسد، امام عليه السلام مى فرمايد: (هنگامى که امامتان از ديدگان شما ناپديد شود ونتوانيد او را ببينيد چه خواهيد کرد).(31)
پيامبر اکرم صلى الله عليه وآله وسلم خطاب به عمار مى فرمايد: اى عمار! خداوند با من عهد کرده که از تبار حسين (عليه السلام) امام پديد مى آيد که نهمى آنها از ديدگان ناپديد مى شود واين است معناى آيه ى شريفه ى (قل ارأيتم ان اصبح ماوکم غورا)، براى او يک غيبت طولانى است که گروهى از عقيده ى خود برمى گردند وگروهى بر آن ثابت مى مانند، چون آخر الزمان فرا رسد، او ظاهر مى شود ودنيا را پر از عدل وداد کند، چنانکه از جور وستم پر شده است).(32)
7- (هدى للمتقين. الذين يؤمنون بالغيب).
يعنى: (هدايت است براى پرهيزکاران که به غيب ايمان آورند).(33)
طبق احاديث فراوانى منظور از غيب در اين آيه امام غائب عليه السلام است. امام صادق عليه السلام در تفسير اين آيه مى فرمايد: (پرهيزکاران) شيعيان على بن ابى طالب عليه السلام است واما (غيب) پس آن حجت غائب است.(34)
جابر بن عبد الله انصارى در ضمن يک روايت طولانى که از 12 پيشواى معصوم وقائم آنها بحث کرده، از رسول اکرم صلى الله عليه وآله وسلم نقل مى کند که فرمود: خوشا به حال آنانکه در زمان غيبت او شکيبائى پيشه کنند وبر محبت آنها استوار بمانند، که آنها را خداوند متعال در آيه ى (الذين يؤمنون بالغيب) ستوده است.(35)
8- (ولقد کتبنا فى الزبور من بعد الذکر ان الأرض يرثها عبادى الصالحون).
يعنى: (گذشته از ذکر (تورات) در زبور نيز نوشتيم که به راستى زمين را بندگان شايسته ام به ارث مى برند).(36)
از امام باقر وامام صادق عليهما السلام روايت شده که منظور از بندگان صالح در آيه ى شريفه، حضرت قائم (ارواحنا فداه) وياران او مى باشد.(37)
جالب توجه اينکه متن اين بشارت در زبور فعلى موجود است. چنانکه در بخش پيشين متن آن گذشت.
طبق وعده ى قطعى خدا در همه ى کتابهاى آسمانى، روزى بندگان صالح خدا وارث زمين خواهند شد، وپرچم توحيد را در سراسر کره ى خاکى به اهتزاز در خواهند آورد. ديگر از ظلم وستم وتبعيض وتجاوز وحق کشى نشانى نخواهد بود. روح صفا وصميميت وبرادرى وبرابرى بر تمام دلها حکومت خواهد کرد. به اميد آن روز.
9- (وله اسلم من فى السموات ومن فى الأرض طوعا وکرها).
يعنى: (هر که در آسمانها وزمين است خواه وناخواه (تسليم او شده) بر او اسلام آورده اند).(38)
امام صادق عليه السلام در تفسير اين آيه فرمود: هنگامى که قائم (عليه السلام) قيام کند، نقطه اى در روى زمين نمى ماند جز اينکه به يکتايى خدا ورسالت حضرت پيامبر (صلى الله عليه وآله وسلم) گواهى مى دهند.(39)
ابن بکير مى گويد: از ابو الحسن (عليه السلام) در مورد آيه ى (وله اسلم) پرسيدم، فرمود: در حق قائم (عليه السلام) نازل شده است، هنگامى که ظاهر شود اسلام را بر يهود، نصارى، صائبين، ملحدين، مرتدين وکافرين شرق وغرب، عرضه مى کند هر کس (پس از شناخت حقانيت اسلام) از روى رغبت اسلام آورد، او را به نماز وزکات وديگر وظائف اسلامى امر مى فرمايد. وهر کس نپذيرد گردن مى زند تا در شرق وغرب جهان احدى جز موحد باقى نباشد.(40)
10- (وعد الله الذين امنوا منکم وعملوا الصالحات ليستخلفنهم فى الارض، کما استخلف الذين من قبلهم وليمکنن لهم دينهم الذى ارتضى لهم وليبدلنهم من بعد خوفهم امنا).
يعنى: (خداوند آنها را که از شما ايمان آورده، عمل شايسته انجام داده اند. وعده داده است که در روى زمين جانشين سازد، چنانکه پيشينيان را جانشين ساخت. وآنان را از دينى که براى آنها پسنديده، متمکن سازد. وآنها را پس از خوف ووحشت به امنيت برگرداند).(41)
امام صادق عليه السلام در تفسير آيه ى فوق فرمود: درباره ى قائم (عليه السلام) وياران او نازل شده است.(42)
امام زين العابدين عليه السلام آيه ى شريفه را تلاوت کرده فرمود: به خدا سوگند مقصود از آنها شيعيان ما اهل بيت است. خداوند آنها را به دست مردمى از ما که (مهدى) اين امت است جانشين قرار مى دهد ومتمکن مى سازد وبه امنيت مى رساند.(43)
نظير اين روايت از امام باقر وامام صادق عليهما السلام نيز نقل شده است.(44)
 11- (قل انما الغيب لله، فانتظروا انى معکم من المنتظرين).
يعنى: بگو غيب از آن خداست، پس منتظر باشيد که من نيز همراه شما از منتظرانم).(1)
امام صادق عليه السلام در تفسير اين آيه فرمود: غيب در اين آيه حجت خدا حضرت قائم (عليه السلام) است.(2) وچون از آن حضرت معناى آيه ى شريفه ى (الذين يؤمنون بالغيب) را پرسيدند، فرمود: (غيب) همان حجت قائم (عليه السلام) است وگواه آن آيه ى شريفه ى (قل انما الغيب لله!!!) مى باشد.(3)
آرى او غيب است واز ديدگان ما غائب است وديدگان نگران ما در انتظار آن يگانه منجى جهان بشريت است وپيامبر اکرم صلى الله عليه وآله وسلم نيز همراه امت انتظار ظهور او را مى کشد، تا با ظهور او شريعت مقدس اسلام جامه ى عمل پوشد وقوانين عاليه وتعاليم حياتبخش آن پياده شود.
12- (والليل اذا يغشى والنهار اذا تجلى).
يعنى: (سوگند به شب، هنگامى که فرا گيرد. وسوگند به روز هنگامى که جلوه گر سازد).(4)
وه چه شب ظلمانى وتاريکى که از غيبت خورشيد امامت دچارش شده ايم، وه چه روز روشن ونورانى که در انتظار دميدن فجرش دقيقه شمارى مى کنيم.
از امام باقر عليه السلام پرسيدند: منظور از (شب فراگيرنده) در اين آيه چيست؟ فرمود: دولتهاى باطل که در برابر ولايت کبراى مولاى متقيان على (عليه السلام) عرصه ى گيتى را جولانگاه خود قرار داده اند وخورشيد امامت با بى صبرى انتظار مى کشد که دولتشان سرآيد. فرمود: ومنظور از (روز جلوه گر) روز ظهور قائم اهل بيت است که به هنگام طلوع دولتش، دولتهاى باطل از صفحه ى هستى ريشه کن مى شوند.(5)
از روزى که حق را از مسير خود منحرف کردند وخورشيد خلافت به در خانه ى پسر ابى قحافه زانو زد، حکومت (يلداى فراگير) آغاز گرديد، حتى در حکومت حقه ى مولى امير مؤمنان على عليه السلام نيز افق خلافت از تيرگى ابرهاى تيره وتارى چون طلحه وزبير وعمروعاص خالى نشد، از اين رهگذر دوران خلافت پنج ساله ى آن حضرت لحظاتى نورانى از يک شب ظلمانى بود، که انشاء الله با درخشش خورشيد فروزان امامت، تيرگى ها از افق زندگى زدوده خواهد شد وهرگز قدرت خودنمايى نخواهد يافت.
13- (يوم ياتى بعض آيات ربک لا ينفع نفسا ايمانها لم تکن امنت من قبل، او کسبت فى ايمانها خيرا، قل انتظروا انا منتظرون).
يعنى: (روزى که برخى از آيات پروردگارت بيايد، احدى را از ايمان آوردنش سودى نبخشد، اگر پيش از آن ايمان نياورده باشد، يا در ايمانش خيرى کسب نکرده باشد. بگو: منتظر باشيد که ما نيز از منتظرانيم).(6)
امام صادق عليه السلام در تفسير اين آيه فرمود: آيات پروردگار امامان هستند وآيه ى منتظره، قائم (عجل الله فرجه) مى باشد. که اگر کسى تا روز قيام او به شمشير، ايمان نياورد، ديگر ايمان آوردنش سودى نبخشد، اگرچه به امامان پيشين ايمان داشته باشد.(7)
ودر همين رابطه فرمود: يعنى: روز ظهور قائم منتظر از ما. پس فرمود: اى ابا بصير! خوشا به شيعيان قائم ما، که در دوران غيبت انتظار ظهور بکشند وبه روز ظهور فرمان ببرند. که آنها اولياى خدايند براى آنها ترسى نيست وآنها اندوهناک نمى گردند.(8)
14- (يا ايها الذين امنوا اصبروا وصابروا ورابطوا).
يعنى (اى کسانيکه ايمان آورده ايد شکيبا باشيد، بردبار باشيد ومرابط باشيد).(9)
امام باقر عليه السلام در تفسير اين آيه مى فرمايد: براى انجام فرائض شکيبا باشيد ودر برابر دشمنان بردبار باشيد وبا امام منتظر (عليه السلام) در ارتباط باشيد.(10)
امام زين العابدين وامام باقر عليهما السلام مى فرمايند: اين آيه در حق ما نازل شده است، ولى آن (مرابط) بودن که به ما امر شده، هنوز تحقق نيافته است ودر تبار (مرابط) ما خواهد بود.(11)
ترديدى نيست که منظور از آن، حضرت بقية الله ارواحنا فداه است، چنانکه خود آن بزرگوار توقيع شريف خود خطاب به شيخ مفيد مى نويسد: (من عبد الله المرابط فى سبيله): (از بنده ى خدا که مرابط در راه اوست)(12) که امام عليه السلام از خود به عنوان (مرابط) تعبير فرموده اند.
براى ارتباط با امام غائب ارواحنا فداه راههاى فراوان هست که از آن جمله است:
1- خودسازى در پرتو انجام وظيفه.
2- انتظار سازنده، براى تشريف فرمايى آن يکتا رهبر.
3- نيايش دائم براى تعجيل در امر فرج.
4- صدقه دادن براى سلامتى آن سرور.
15- (والعصر ان الانسان لفى خسر، الا الذين امنوا وعملوا الصالحات وتواصوا بالحق وتواصوا بالصبر).
يعنى: (سوگند به عصر (عصر رسالت، يا عصر ظهور) که انسان در زيانکارى است. به جز آنانکه ايمان آورده، عمل شايسته انجام داده، توصيه به حق نموده، توصيه به صبر نمودند).(13)
امام صادق عليه السلام فرمود: منظور از عصر، دوران ظهور قائم عليه السلام است زيانکاران، دشمنان ما هستند، باورداران آنهايند که به آيات ما ايمان آورده اند. عمل شايسته انجام دهنده ها، کسانى هستند که با برادران خود مواسات نموده اند. توصيه به حق کنندگان، آنهايند که به امامت ما توصيه کرده اند. وتوصيه به صبر کنندگان، آنهايند که در زمان غيبت يکديگر را به صبر وشکيبايى توصيه مى کنند.(14)
16- (ومن قتل مظلوما فقد جعلنا فقد جعلنا لوليه سلطانا، فلا يسرف فى القتل انه کان منصورا).
يعنى: (کسى که مظلومانه کشته شود براى خونخواه او فرمانروايى مقدر کرده ايم. در کشتار زياده روى نکند که او يارى شده است).(15)
امام صادق عليه السلام مى فرمايد: اين آيه در حق قائم آل محمد (صلى الله عليه وآله وسلم) است که ظهور کرده انتقام خون امام حسين عليه السلام را مى گيرد.(16)
او خونخواه خون مظلومان در راستاى تاريخ است وبه هنگام ظهور به خونخواهى جد بزرگوارش سرور شهيدان حضرت ابا عبد الله الحسين عليه السلام برمى خيزد، که همواره در دعاى شريف ندبه مى خوانيم:
(اين الطالب بدم المقتول بکربلا): (کجاست منتقم خون شهيد کربلا)؟!
17- (وقل جاء الحق وزهق الباطل، ان الباطل کان زهوقا).
يعنى: (بگو حق آمد وباطل نابود شد، که به راستى باطل نابود شدنى است).(17)
امام باقر عليه السلام در رابطه با آيه ى فوق فرمود: هنگامى که قائم عليه السلام قيام کند، دولت باطل نابود مى شود.(18) ودر ضمن دعاى شريف ندبه مى خوانيم: (اللهم واقم به الحق وادحض به الباطل): (بار خدايا! به وسيله ى او حق را بر پا کن وباطل را ريشه کن فرما).
18- (واسبغ عليکم نعمه ظاهرة وباطنة).
يعنى: (نعمتهاى ظاهرى وباطنى خود را به وفور بر شما فرو فرستاد).(19)
حضرت موسى بن جعفر عليه السلام در تفسير آيه ى فوق فرمود: نعمت ظاهرى امام ظاهر، ونعمت باطنى امام غائب است که شخص او از ديده ها غائب مى شود ومعدنهاى زير زمينى براى او آشکار مى گردد وراههاى دور براى او نزديک مى شود.(20)
19- (فاستبقوا الخيرات اينما تکونوا يأت بکم الله جميعا ان الله على کل شىء قدير).
يعنى: (به سوى نيکى ها بشتابيد (در کارهاى خير از يکديگر پيشى بگيريد) هر کجا باشيد خداوند شما را گرد مى آورد که خداوند به هر چيزى تواناست).(21)
امام صادق عليه السلام در تفسير آيه ى شريفه مى فرمايد: اين آيه در حق ياران حضرت قائم (عجل الله فرجه) است که تعدادشان سيصد وده واندى نفر است که به خدا سوگند آنهايند (امت معدودة)، که همچون قطعات ابر پاييزى در يک ساعت گرد مى آيند.(22)
امام صادق عليه السلام فرمود: منظور از (اينما تکونوا..). اصحاب قائم (عليه السلام) هستند که شبانه از رختخوابهاى خود ربوده مى شوند وبامدادان در مکه گرد مى آيند. وبرخى از آنها در وسط روز در ميان ابرها برده مى شوند که اسم ووصف ونسب آنها شناخته شده است.(23)
ودر حديث ديگر مى فرمايد: چون فرمان ظهور صادر شود 313 نفر ياران او چون ابر پاييزى گرد مى آيند که آنها پرچمداران حضرت مهدى عليه السلام هستند، برخى از آنها شبانه از رختخوابهايشان ربوده شده، بامدادان در مکه گرد مى آيند وبرخى از آنها در روز روشن سوار برابر حرکت مى کنند. ودر پايان مى فرمايد: آيه ى (اينما تکونوا..). در حق آنها نازل شده است.(24)
طبق روايات فراوان، تعداد ياد شده از ياران اوليه ى حضرت بقية الله ارواحنا فداه بدون تعيين وقت قبلى در مسجد الحرام گرد آمده، ميان رکن ومقام با آن حضرت بيعت مى کنند.
20- (فالذين امنوا به وعزروه ونصروه واتبعوا النور الذى انزل معه، اولئک هم المفلحون).
يعنى: (پس کسانى که به او - پيامبر صلى الله عليه وآله وسلم -ايمان آوردند وگرامى اش داشتند وياريش کردند واز نورى که همراه او نازل شده پيروى کردند، آنهايند رستگاران).(25)
امام باقر عليه السلام پس از تفسير اين آيه ى شريفه مى فرمايد: پاداش آنها (لهم البشرى فى الحياة الدنيا) است، که پاداش آنها در دنيا بشارت قيام قائم (عجل الله فرجه) وظهور او وريشه کن ساختن دشمنان از صفحه ى گيتى، وبشارت آنها در آخرت، رهايى ورستگارى وورود بر پيامبر اکرم (صلى الله عليه وآله وسلم) واهل بيت آن حضرت (عليهم السلام) در حوض کوثر مى باشد.(26)
21- (ويسئلونک عن الساعة ايان مرسيها، قل انما علمها عند ربى، لا يجيها لوقتها الا هو، ثقلت فى السماوات والأرض، لا تأتيکم الا بغتة).
يعنى: (از تو در مورد ساعت (رستاخيز) مى پرسند که کى واقع مى شود؟ بگو آگاهى از آن، نزد پروردگارم هست وبس. وقت آن را جز او آشکار نمى کند. در آسمانها وزمين بس سنگين شده، جز به طور ناگهانى نيايد).(27)
مفضل بن عمر از امام صادق عليه السلام روايت مى کند که در تفسير اين آيه فرمود: ساعت قيام قائم عليه السلام مى باشد.(28)
آرى طبق روايات فراوانى ساعت ظهور آن منجى بشريت، همانند وقت رستاخيز مخصوص پروردگار است وخداى تبارک وتعالى هيچ پيامبر ويا فرشته اى را از آن آگاه نساخته است. از اين رهگذر هنگامى که از وجد مقدس رسول اکرم ومولاى متقيان امير مؤمنان على عليه السلام در اين رابطه سوال شد، فرمودند: (پاسخگو چيزى بيش از پرسش کننده نمى داند).(29)
22- (الا ان الذين يمارون فى الساعة لفى ضلال بعيد).
يعنى: (آگاه باش، آنانکه در مورد ساعت ترديد مى کنند، در گمراهى آشکار هستند).(30)
مفضل بن عمر مى گويد: از محضر امام صادق عليه السلام پرسيدم: معناى (يمارون فى الساعة) چيست؟ فرمود: آنها که مى گويند: کى متولد شده؟! چه کسى او را ديده؟! کجا هست؟! کى ظهور مى کند؟! که اين پرسشها ناشى از شتاب زدگى در امر خدا، ترديد در قضاى خدا، ومداخله در قدرت اوست. اينها در دنيا زيانکارند ودر آخرت بازگشت بسيار بدى دارند.(31) پرسيدم: مگر نمى توان براى او وقتى تعيين کرد؟ فرمود: اى مفضل!
من وقتى تعيين نمى کنم، وهرگز نمى توان وقتى تعيين کرد. هر کس براى مهدى ما ارواحنا فداه وقتى تعيين کند در علم خدا شرکت جسته است وادعا نموده که بر غيب او آگاهى يافته است.(32)
23- (الحمد لله الذى صدقنا وعده واورثنا الارض).
يعنى: همه ى سپاس وستايش از آن خداونديست که وعده اش را در حق ما تحقق بخشيد وزمين را به ارث ما درآورد).(33)
مفضل بن عمر از امام صادق عليه السلام پرسيد: از کجا وچگونه ظاهر مى شود؟
فرمود: اى مفضل! به تنهايى ظاهر مى شود، به تنهايى وارد مسجد الحرام مى شود، به تنهايى قدم در کعبه مى گذارد، شب را به تنهايى سپرى مى کند. چون تاريکى همه جا را فرا گرفت، جبرئيل وميکائيل وفرشتگان در صفهاى فشرده به محضر آن حضرت مى شتابند. جبرئيل عرضه مى دارد: اى سرور من! فرمان تو مطاع است، آنچه امر بفرمايى انجام مى پذيرد. آنگاه دست مبارک آن حضرت را (به رسم بيعت) مسح مى کند ومى گويد: (سپاس وستايش از آن خداوندى است که وعده اش را تحقق بخشيد وزمين را به ارث ما درآورد).(34)
24- (ولنبلونکم بشيء من الخوف والجوع، ونقص من الأموال والأنفس والثمرات، وبشر الصابرين).
يعنى: (هر آينه شما را با چيزى از ترس وگرسنگى وکاهش در مالها، جانها وميوه ها بيازمائيم، ومژده ده صبر پيشگان را).(35)
امام صادق عليه السلام فرمود: پيش از قيام قائم عليه السلام به ناگزير سال قحطى خواهد بود که مردم در آن گرسنگى خواهند ماند ووحشتى شديد از کشته شدن وکاهش اموال وميوه ها خواهند داشت واين در کتاب خدا به صراحت آمده است. سپس آيه ى فوق را تلاوت فرمود.(36)
ودر حديث ديگر از آن حضرت روايت شده که فرمود: پيش از ظهور قائم ارواحنا فداه نشانه هايى هست. محمد بن مسلم گفت: آنها چيست؟ فرمود: آنها اين آيه ى شريفه است که مى فرمايد: (ولنبلونکم..).: (شما (مؤمنان) را مى آزماييم با ترس (از پادشاهان) وگرسنگى (در اثر گرانى قيمتها) وکاهشى در مالها (با تباهى تجارتها وکمى سود آن) وجانها (با مرگ ومير) وميوه ها (کمى محصول وکمى برکت) در آن هنگام مژده بده وصبر پيشگان را (با ظهور حضرت قائم عليه السلام) سپس فرمود: اى محمد! اين است تأويل آن آيه، که ترا جز خدا وراسخون در علم نمى دانند.(37)
25- (وقاتلوهم حتى لا تکون فتنة ويکون الدين کله لله).
يعنى: (با آنها بجنگيد تا ديگر فتنه اى نباشد ودين تماما از آن خدا باشد).(38)
امام باقر عليه السلام فرمود: هنوز تأويل اين آيه نيامده است، پيامبر اکرم (صلى الله عليه وآله وسلم) خود واصحابش به آنها نياز داشتند، از اين رهگذر به آنها مهلت دادند، هنگامى که تأويل اين بيايد، ديگر از آنها پذيرفته نيست، آنها کشته مى شوند تا توحيد را بپذيرند وشرکى در روى زمين باقى نباشد.(39) وآن هنگامى است که قائم ما ارواحنا فداه قيام کند.(40)
امام صادق عليه السلام فرمود: چون قائم ما ارواحنا فداه قيام کند، هر کس که زمان او را درک کند، تأويل اين آيه را مى بيند، آن روز آئين محمدى (صلى الله عليه وآله وسلم) به هر نقطه اى که تاريکى شب رسيده، مى رسد. ديگر شرک والحادى در روى زمين باقى نمى ماند.(41)
26- (افغير دين الله يبغون وله اسلم من فى السماوات والارض طوعا وکرها واليه يرجعون).
يعنى: (آيا جز دين خدا را مى طلبند، در حاليکه آنکه در آسمانها وزمين است، خواه وناخواه براى او اسلام آورده، وبه سوى او باز گردانده مى شوند).(42)
امام صادق عليه السلام در مورد اين آيه فرمود: هنگامى که قائم ما ارواحنا فداه قيام کند، در روى زمين نقطه اى نمى ماند جز اينکه در آن به يکتايى خدا ورسالت پيامبر (صلى الله عليه وآله وسلم) گواهى داده مى شود.(43) وخطاب به مفضل فرمود: به خدا سوگند، اى مفضل! از ميان اديان ومذاهب اختلاف را بر مى دارد ودر سراسر جهان يک دين حکومت مى کند، چنانکه خداوند مى فرمايد:
(ان الدين عند الله الاسلام) ومى فرمايد: (ومن يبتغ غير الاسلام دينا فلن يقبل منه).(44)
27- (والذين امنوا بالله ورسله واولئک هم الصديقون والشهداء عند ربهم، لهم اجرهم ونورهم).
يعنى: (آنانکه ايمان آوردند به خدا وپيامبران، آنهايند راستگويان وگواهان در نزد پروردگارشان، براى آنهاست پاداش ونورشان).(45)
امام باقر عليه السلام فرمود: کسى که از شما اين امر را بشناسد وبراى آن انتظار بکشد وخير را در آن بداند، مانند کسى است که در رکاب قائم آل محمد (صلى الله عليه واله وسلم) شمشير بزند، بلکه به خدا سوگند مانند کسى است که در محضر پيامبر (صلى الله عليه واله وسلم) جهاد کند، بار سوم فرمود: نه به خدا سوگند، مانند کسى است که در حضور پيامبر (صلى الله عليه واله وسلم) به شهادت برسد. ودر اين رابطه آيه ايست در قرآن کريم. پرسيدم: آن کدام آيه است؟ فرمود: (والذين امنوا بالله ورسله..).(46) در روايات بسيارى تصريح شده که هر کس در حال انتظار ظهور قائم آل محمد (صلى الله عليه واله وسلم) بميرد، شهيد است، اگرچه در رختخواب از دنيا برود.
 28- (يريدون ليطفئوا نور الله بافواههم والله متم نوره ولو کره الکافرون).
يعنى: (مى خواهند نور خدا را با دهانهاى خود خاموش کنند، ولى خداوند نور خود را به اتمام مى رساند، اگر چه کافران نخواهند).(1)
در تفسير على بن ابراهيم مى فرمايد: اين آيه در حق قائم آل محمد (صلى الله عليه واله وسلم) است، که هنگامى که خارج شود، خداوند او را بر همه ى اديان پيروز گرداند، که جز خدا پرستيده نشود، واين است معناى گفتار پيامبر (صلى الله عليه واله وسلم): (زمين را پر از عدل وداد کند، آنچنان که پر از جور وستم شده است).(2)
29- (واخرى تحبونها نصر من الله وفتح قريب وبشر المؤمنين).
يعنى: (بشارت ديگرى که دوستش داريد، يارى خداوند وپيروزى نزديک، مى باشد. ومژده بده باورداران را).(3)
امام باقر عليه السلام در تفسير آيه ى شريفه فرمود: نصرت ويارى خداوند، در فتح مکه؛ وپيروزى نزديک، پيروزى جهانى حضرت بقية الله ارواحنا فداه است، که بشارت بزرگى بر اهل ايمان است.(4)
30- (أمن يجيب المضطر اذا دعاه ويکشف السوء ويجعلکم خلفاء الأرض).
يعنى: (ويا کسى که مضطر را اجابت مى کند هنگامى که او را بخواند، واندوه را از او برمى دارد وشما را خلفاى روى زمين مى گرداند).(5)
امام صادق عليه السلام در شأن نزول قرآن مى فرمايد: در حق قائم ارواحنا فداه نازل شده است. به خدا سوگند، او مضطرى است که هر وقت دو رکعت نماز در مقام (مقام ابراهيم در مسجد الحرام) بگذارد وخدا را بخواند، خداوند دعايش را مستجاب فرمايد واندوهش را رفع نمايد واو را در روى زمين جانشين قرار دهد.(6)
امام باقر عليه السلام نيز مى فرمايد: به خدا سوگند او مضطرى است که خداوند در حق او مى فرمايد: (امن يجيب المضطر..)..(7)
بار خدايا ما نيز ترا به جان آن سرور سوگند مى دهيم که هر چه زودتر جامه ى ظهور بر تن مبارکش بپوشان وهمه ى اندوهها را به دست با کفايت او رفع بفرما، وما را از بهترين خدمتگزاران درگاهش قرار بده.

- پاورقی -

(15) بحار الانوار، جلد 51 ص 64-44.
(16) تأليف: محدث بزرگوار، سيد هاشم بحرانى، متوفى 1107 يا 1109 ه.
(17) تأليف: سيد صادق شيرازى.
(18) نگارش: على اکبر مهدى پور.
(19) قصص: 5.
(20) تفسير برهان، ج 3 ص 220 وينابيع المودة ص 450 وبحار، ج 51 ص 54.
(21) هود: 86.
(22) نور الابصار، ص 172.
(23) صف: 8.
(24) بحار الانوار، ج 51 ص 60، المحجة ص 227 وينابيع المودة ص 508.
(25) حديد: 17.
(26) تفسير برهان، ج 4 ص 291.
(27) همان مدرک.
(28) زمر: 69.
(29) ينابيع المودة ص 448.
(30) ملک: 30.
(31) کمال الدين، ص 360 وغيبت نعمانى ص 92.
(32) تفسير برهان، ج 4 ص 366.
(33) بقره: 2 و3.
(34) بحار الانوار، ج 51 ص 52 وکمال الدين، ص 340.
(35) المحجه، ص 17.
(36) انبياء: 105.
(37) عقد الدرر، ص 217، مجمع البيان، ج 7 ص 66 وبحار الانوار، ج 51 ص 47.
(38) آل عمران: 83.
(39) تفسير عياشى ج 1 ص 183 وينابيع المودة، ص 506.
(40) همان مدرک.
(41) نور: 55.
(42) غيبت نعمانى، ص 126.
(43) تفسير عياشى، ج 3 ص 136.
(44) مجمع البيان، ج 7 ص 152.
(1) يونس: 20.
(2) ينابيع المودة، ص 508.
(3) کمال الدين وتمام النعمة، ص 340.
(4) الليل: 1 و2.
(5) تفسير قمى، ج 2 ص 425.
(6) انعام: 158.
(7) کمال الدين، ص 336.
(8) کمال الدين، ص 357.
(9) آل عمران: 200.
(10) غيبت نعمانى ص 105 والمحجة، ص 52 واثباة الهداة، ج 1 ص 263.
(11) تفسير عياشى ج 1 ص 213 وتفسير برهان، ج 1 ص 335.
(12) بحار الانوار، ج 53 ص 176.
(13) العصر: 3 - 1.
(14) کمال الدين، ص 656.
(15) اسراء: 33.
(16) کامل الزيارات، ص 63 وتفسير برهان، ج 2 ص 418.
(17) اسراء: 81.
(18) روضه ى کافى، ص 287 وتفسير برهان، ج 2 ص 441.
(19) لقمان: 20.
(20) بحار الانوار، ج 51 ص 64.
(21) بقره: 148.
(22) روضه کافى، ص 313 وينابيع المودة، ص 505.
(23) کمال الدين، ص 672.
(24) غيبت نعمانى، ص 168.
(25) اعراف: 157.
(26) غيبت نعمانى، ص 43.
(27) اعراف: 187.
(28) ينابيع المودة، ص 429.
(29) المهدى فى القرآن، ص 54.
(30) شورى: 18.
(31) ينابيع المودة، ص 514.
(32) بحار الانوار، ج 53 ص 3.
(33) زمر: 74.
(34) بحار الانوار، ج 53 ص 7.
(35) بقره: 155.
(36) غيبت نعمانى، ص 132 ودلائل الامامه، ص 259.
(37) تفسير برهان، ج 1 ص 167، غيبت نعمانى ص 132 وينابيع المودة ص 505.
(38) انفال: 39.
(39) روضه ى کافى، ص 201.
(40) ينابيع المودة، ص 507.
(41) مجمع البيان، ج 4 ص 543.
(42) آل عمران: 83.
(43) ينابيع المودة، ص 506.
(44) بحار الانوار، ج 53 ص 4.
(45) حديد: 19.
(46) تفسير برهان، ج 4 ص 292.
(1) صف: 8.
(2) تفسير قمى، ج 2 ص 365.
(3) صف: 13.
(4) تفسير برهان، ج 4 ص 330.
(5) نمل:62.
(6) بحار الانوار، ج 51 ص 48 والمحجة، ص 165.
(7) غيبت نعمانى، ص 95.
(8) بحار الانوار، ج 37 ص 211.

نوشتن دیدگاه