جد الدين ابو عبد الله محمد بن منصور بن جميل جبائى "جبى نيز گفته شده" معروف به ابن جميل فزوانى، مردى نويسنده، شاعر، اديب و دانشمند است.او در نحو و لغت و ادب و شعر مقام ارجمند دارد.
او در كتاب هاى " معجم الادباء " و " طبقات النحاه " داراى نام جاويدان و خاطره درخشان و نورانى است.دكتر " مصطفى جواد بغدادى " مقاله اى كه در مجله "الغرى " نجف شماره 16 سال هفتم صفحه 2 نوشته تمام جزئيات حالات اين شاعر فراموش شده را جمع كرده است و ما اينك عين آن مقاله را در اينجا مى آوريم:
" او در قريه اى از نواحى " هيت " معروف به " جبا " متولد شد و در ابتداى عمرش به بغداد در آنجا بعداز فراگرفتن قرائت قرآن، با ملازمت " مصدق بن شبيب واسطى نحوى " در علم و لغت وفقه و احكام و حساب، مهارت پيدا كرد، و حديث را از جمعى از اساتيد كرد كه از آن جمله اند: ابو الفرج عبد المنعم بن عبد الوهب بن كليب، و قاضى ابو الفتح محمد بن احمد مندائى واسطى.و در نثر و نظم، كوشش فراوانى كرد و به مقام ارجمندى نائل گرديد كه " قفطى " مى گويد: او نوشته هائى دارد كه قسمتى از آنرا با خطش كه خط متوسطى بوده و از بغداد به حلب براى فروش آورده بودند، و ديدم و شعرش نيكو و مشهور و ساخته شده است نه طبيعى.
" ياقوت حمودى " اورا چنين توصيف كرده است كه: " او نحوى، لغوى، اديب و از فضلاى زمانش بوده است " و افزوده است كه او، مردى بليغ، خودش خط، پر فضل، متواضع، زيبا، خودش اخلاق و از شعراى ديوان عباسيان بوده و خليفه " الناصر لدين الله " را باقصائد زيادى كه در عيدها و مواقع تبريك مى سروده مدح كرده است در نتيجه معروف و مشهورشده تا جايى كه كاتب ديوان تركات حشريه و ناظر آن گ رديد و آن عبارت بود از تركات كسانى كه مى مردند و وارث مستحق نداشتند واموال آنها طبق مذهب شافعى به بيت المال ملحق مى گرديد.
و در بغداد، مرد تاجرى بود به نام " ابن العنيبرى " او رفيق ابن جميل بود، وقتيكه هنگام مرگش فرارسيد او را به حضور طلبيد و به او گفت: اينك مرگ برايم گوارا است چون همانند تو دوستى دارم و جاه و مقام تو مى تواند عيال و اطفالم را سرپرستى كند، ابن جميل به او وعده انجام وظيفه نسبت به خانواده اش داده، وقتى كه او مرد، سر تركه اش حاضر شد، ديد هزار دينار نقد در آن موجود است، آن را پيش امام الناصر برد و هر دو در آن نگريستند و او در باره آن مى گفت:
ابن العنيبرى مرد "خداوند شريعت را وارث عمر هاى مردم بگرداند" و هزار دينار از مال حلال او كه شايسته بيت المال بود به آن ملحق گرديد و آن مبلغ در عهده خزينه دولتى است كه در دنيا و آخرت حفظش نمايد، قفطى درباره او مى گويد:اوبر خويش ستم مى كرد و در كارها سخت گ ير بود و به بعضى از عقلاء گفت: ازعذابم بترس كه بسيار شديد و درد ناك است است او در جواب گفت: پس تو خداى يكتا هستى!! ابن جميل از ابن حرف شرمنده شد، ولى اينحالت او را از ستمى كه اراده كرده بود باز نداشت!!
قفطى اضافه مى كند كه: او خود را بسيار بزرگ مى دانست تا جائى كه كسى را همانند خود نمى ديد.
سپس مجد الدين در صدد بر آمد كه نويسنده بيت المال كه بمنزله وزارت دارائى در عصر ما است بشود و تمام نامه هاى مربوطه مى بايست وسيله از نوشته شود و بعد از آن ترقى كرد و دردهم ذى القعده سال 605 ه به مقام وزارت دارائى نائل گرديد.به علاوه سرپرستى " دجيل " وراه خراسانى يعنى: ايالت " ديالى " و " خالص " و " خزانه " و " عقار " و امثال آنها از ناقيه حكومت بغداد به عهده او گذاشته شد.
هنگامى كه منشى دارائى بود، حقوق ماهيانه اش هفت دينار بود، وقتى كه وزير دارائى شد، حقوقش ده دينار گرديد.
قفطى حكايتى را كه براى ابن جميل در ايام وزارت دارائيش پيش آمده ذكر مى كند نهايت آنكه بدى خطى كه حكايت با آن نوشته شده آن را دگرگون و غير مفهوم كرده است و آن حكايت اينست: بعضى از تجار و غرباء از او خواستند كه به شخص خاصى عنايت مخصوصى كند و از بيت المال چيزى به او بدهد او هم وعده داد ولى امروز فردا مى كرد، تاجرى كه واسطه شده بود تصميم گرفت هر روز يك دانق "يك ششم در هم" به ابن جميل بدهد، وى از تاجر پرسيد اين چه ولى است؟ گفت: چون تو عادلى و از لحاظ نيازمندى شيبه ترين فرد به آن مرد محتاج هستى اين مبلغ را هر روز به تو مى دهم
و بالاخره از تمام اين مناصل روز شنبه بيست و سوم ماه ربيع الاول سال 611 ه عزل شد و روانه ي زندان گرديد، پس از مدتي از آن آزاد شد و وکيل کاتب دربار امير "عده الدين ابي محمد بن الناصر لدين الله " گرديد و در اين شغل باقي بود تا در نيمه شعبان سال 616 ه در سن پيري فوت کرد و در مقابر قريش يعني کاظمين دفن شد.
ابن جميل فرزندي دارد به نام " صفي الدين عبد الله " که از شعراي معروف ايام مستعصم بالله بود و در سال 669 ه فوت کرده است و نيز برادري دارد به نام " قطب الدين " که ابن واصل حموي مورخ معروف درباره اش چنين مي نويسد:
"جدم تاج الدين نصر الله بن سالم بن واصل به همراه قاضي ضياء الدين قاسم بن شهرزوري، در هيجدهم شعبان 595 ه از موصل به بغداد آمدند، وقتي که وارد بغداد شدند، خليفه الناصر لدين الله دستور داد آنها را در " باب الخبازين " سه شنبه بازار فرود آورند، سپس تاج الدين در خانه ي وزير دارائي وارد شد.
پدر حموي مورخ ياد شده مي گويد: ميان پدرم "تاج الدين " و وزير دارائي " شمس الدوله محمد ابن جميل فرازي " دوستي اي بوده که وسيله ي رفاقت پدرم با برادرش " قطب الدين " در سفرهاي عديده اي که به دمشق کرده بوده حاصل شده بوده است.
وقتي که توقف ما در بغداد بدين کيفيت طول کشيد و جريان بگوش همه رسيد و دوستي ها زياد شد، شمس الدوله و پدرم به خاطر آنکه در زحمت نباشد بديدن يکديگر مي رفتند.

نوشتن دیدگاه