1- ابوهريره. جمهور "علماء سنت" بر عدالت و ثقه بودن او اجماع دارند بنابراين احتياجى به بسط مقال درباره او نداريم.
2- شهر بن حوشب اشعرى، حافظ ابو نعيم او را از اولياء شمرده و شرح حال كامل و جداگانه اى براى او درج 6 " حليه " ص 67- 59 ذكر نموده، و ذهبى ستايش بخارى را نسبت باو در ميزانش حكايت نموده، و از احمد بن عبد الله عجلى و يحيى و ابن شبيه و احمد و نسوى ثقه بودن او را ذكر نموده، و حافظ ابن عساكر شرح حال او را در جلد 6 تاريخش ص 343 ثبت نموده و گويد: درباره او از امام احمد سوال شد، نامبرده گفت: چه نيكو است حديث او، و او را توثيق نمود و ستايش كرد، و يكبار "درباره او" گفت كه: باكى بر او نيست و عجلى گويد: او شامى است، از تابعين است. ثقه است، و يحيى بن معين او را توثيق نموده، و يعقوب بن شيبه گويد: او ثقه است، ولى بعض از آنان "علماء" او را مورد طعن قرار داده اند.
و ابن حجر شرح حال او را در جلد 4 " التهذيب " ص 370 ذكر و از احمد ثقه بودن و نيكوئى حديث و ستايش او را نقل كرده. و از بخارى حسين حديث و اعتبار و قوت او را در امر حديث، و از معين ثقه بودن و دقت نظر او را، و از عجلى و يعقوب و نسوى ثقه بودن او را حكايت كرده، و از ابى جعفر طبرى نقل كرده كه نامبرده فقيه و تواناى در قراءت و عالم بوده و در مورد او كسى هم هست كه او را ضعيف شمرده و بطوريكه ابوالحسن قطان گفته برهانى براى او شنيده نشده، در حاليكه بخارى و مسلم و چهار پيشواى ديگر "صاحبان صحاح" ترمذى، ابو داود. نسائى ابن ماجه، از او نقل حديث نموده اند.
3- مطر بن طهمان وراق ابو رجاء خراسانى، مولى على، در بصره سكونت گرفته و انس را درك نموده، حافظ ابو نعيم او را از اولياء شمرده و در ج 3 " حليه " صفحه 75 شرح حال جداگانه براى او ثبت نموده، و از ابى عيسى روايت كرده او گفته: من بمانند مطر در فقاهت و زهد نديدم، و ابن حجر شرح حال او را در جلد 10 تهذيب ص 167 درج و گفتار ابى نعيم مذكور را نقل نموده و ابن حبان در افراد ثقه از او ياد كرده و از عجلى راستى گفتار او را و اينكه باكى بروايت او نيست نقل و از بزاز حكايت نموده كه: باكى بر او نيست و انس را ديده و سراغ نداريم كسى را كه حديث او را ترك نموده باشد، نامبرده در سال 125 و گفته شده 129 در گذشته، و گفته شده كه در حدود 140 منصور او را كشته، بخارى و مسلم و بقيه پيشوايان ديگر شش گانه يعنى صاحبان صحاح از او حديث نقل و روايت نموده اند.
4- ابو عبد الرحمن بن شوذب، حافظ ابو نعيم در ج 6 " حليه " ص 135- 129 او را در شمار اولياء آورده و از كثير بن وليد روايت نموده كه او گفته: هر وقت ابن شوذب را ميديدم ملائكه را ياد مينمودم.
و جزرى در " خلاصه " ص 170 از احمد و ابن معين ثقه بودن او را حكايت نموده و ابن حجر در جلد 5 " تهذيب " ص 255 از او ذكرى بميان آورده كه خلاصه اش اينست كه: او استماع حديث نموده و در فقه دست يافته و از ثقات بوده سفيان ثورى گفته: نامبرده از استادان مورد وثوق ما بوده و ابن خلفون از ابن نمير و غيره توثيق او را نقلن كرده و از ابى طالب و عجلى و ابن عمار و ابن معين و نسائى حكايت كرده كه نامبرده ثقه است، در سال 86 متولد و در يكى از سالهاى 156/156/144 وفات يافته، حديث او را پيشوايان ششگانه جز مسلم روايت كرده اند، و حاكم در " مستدرك " و ذهبى در " تلخيص " صحيح بودن حديث او را تصديق نموده اند.
5- ضمره بن ربيعه قرشى، ابو عبد الله دمشقى، متوفاى 202/200/182 حافظ ابن عساكر در جلد 7 تاريخش ص 36 شرح حال او را نگاشته و از احمد حكايت كرده كه گفت بمن رسيد كه: نامبرده استادى صالح بوده، و در جواب پرسشى كه از او شد، گفت: اين مرد ثقه مورد اعتماد، مردى است ذيصلاحيت و خوش روايت، و از ابن معين ثقه بودن او را نقل نموده، و از ابن سعد حكايت كرده كه: نامبرده ثقه و مورد اطمينان و داراى عمل خير بوده و در اين "مزايا و محسنات" كسى از او افضل و برتر نبوده، و از ابن يونس نقل كرده كه: او در زمان خود مردى فقيه بوده، و جزرى در خلاصه خود ص 150 ثقه بودن او را از احمد و نسائى و ابن معين و ابن سعد ذكر كرده. و خلاصه مندرجه در تهذيب ابن حجر چنين است: از قول احمد است كه او، مردى است كه حديث او صالح و از افراد ثقه و مورد اطمينان است، در شام همانند او نبوده، و از قول ابن معين و نسائى و ابن حبان و عجلى است كه او ثقه بوده و از قول ابى حاتم است كه او صالح بوده، و از قول ابن سعد و ابن يونس است كه او هر دو وصف مذكور را داشته صاحبان صحاح جز مسلم- از طريق او حديث روايت نموده اند و حاكم در " مستدرك " و ذهبى در " تلخيص " صحيح بودن حديث او را اشعار نموده اند.
6- ابو نصر على بن سعيد، ابى حمله رملى، متوفاى 216، تاريخ فوت او را بخارى چنين ثبت كرده، ذهبى در " ميزان الاعتدال " جلد 2 ص 224 او را توثيق نموده و گفته: من باكى بر او نيافتم و تاكنون نديده ام كه احدى در مورد او سخنى بگويد، و او در امر "حديث" داراى صلاحيت است، و احدى از صاحبان كتب "صحاح" سته با وجود ثقه بودنش از طريق او حديثى روايت نكرده اند، و نامبرده "ذهبى" بعنوان على بن سعيد نيز شرح حال او را آورده و گفته: در خصوص او چنين ثابت است كه گوئى صدوق است، و ابن حجر در جلد 4 "لسان" ص 227 ثقه بودن او را اختيار نموده و بر ذهبى ايراد گرفته و گفته با وصف اينكه او ثقه است و كسى درباره او نكوهش نكرده چگونه او را در عداد ضعفاء ذكر نموده اى؟!
7- ابو نصر حبشون بن موسى بن ايوب خلال، متوفاى 331، شرح حال او را خطيب بغدادى در جلد 8 ص 291- 289 ثبت نموده و گفته: نامبرده ثقه است و در بغداد- باب البصره سكونت داشته و از حافظ دار قطنى حكايت نموده كه او صدوق است. 8- حافظ، على بن عمر ابوالحسن بغدادى، مشهور به دار قطنى، صاحب سنن، متوفاى 385 خطيب بغدادى شرح حال او را در جلد 12 تاريخش ص 40- 34 ثبت نموده و گفته: نامبرده- يگانه عصر و نخبه روزگار و پيشواى زمان خود و بى همتا بوده، علم اثر و معرفت بعلل حديث و اسماء رجال و احوال راويان باو منتهى گشته، مضافا بر مراتب صدق و امانت و فقه و عدالت و قبول شهادت و صحت اعتقاد و سلامت مذهب و احاطه بعلوم، سواى علم حديث، و از ابى الطيب، طاهر بن عبد الله طبرى حكايت نموده كه: دار قطنى اميرالمومنين حديث بود، و حافظى نديدم وارد بغداد شده مگر آنكه بسوى او شتافت و باو تسليم شد، يعنى در برابر تقدم او در حفظ و برترى منزلت در علم گردن نهاد، و سپس در شرح حال و ستودن او بسط كلام داده.
و ابن خلكان در جلد 1 تاريخش ص 359 شرح حال او را ذكر و او را ستوده و همچنين ذهبى در جلد 3 تذكره ص 203- 199 و از قول حاكم نقل كرده كه: دار قطنى در حفظ و فهم و ورع يگانه عصر خود گرديد و پيشواى قراء و نحويين بود و من در سال 67 چهار ماه در بغداد مقيم شدم و اجتماع ما زياد شد و در تصادف با او، او را بالاتر از آنچه براى من توصيف شده بود يافتم، و از او از علل و استادان "حديث" سوال نمودم و نامبرده را مصنفاتى است كه ذكر آنها بطول مى انجامد و من گواهى ميدهم كه در بسيط زمين همانند او بجايش نه نشست... تا آخر.
و در اين باره در بسيارى از كتب رجال ضمن شرح حال كامل او انواع ستايش ها موجود است كه ما بذكر آنها اطاله كلام نميدهيم، ما در اسناد اين حديث بررسى طولانى نموديم تا تو "خواننده عزيز" را آگاه نموده باشيم باينكه اين حديث تا چه پايه صحيح است و رجال طريق اين حديث تا چه اندازه ثقات هستند و آنچنان ثقه بودن آن ها واضح و مبرهن است و در اين خصوص كافيست كه ثقه بودن آنها بجائى از وضوح رسيده كه براى هيچ ماجراجوئى كه در انواع جدل ريزه كار و در هر سخن و گفتار تصرفات نابجائى بكار مى بندد مجالى باقى نيست كه نسبت بان زبان بنكوهش دراز كند، چه اينهمه كتب شرح حال رجال همه پر از توصيف آنها است بهر ثنا خوانى و ستايشگرى.
مضافا بر مزيتى كه اين حديث داراست يعنى اشعار آن به نزول آيه كريمه " اليوم اكملت لكم دينكم.. " در روز غديرخم كه مويد و پشتى بان احاديث گذشته است كه تصريح باين امر دارند، و در ميان راويان آن افرادى مانند طبرى و ابن مردويه و ابى نعيم و خطيب و سجستانى و ابن عساكر و حسكانى و نظاير آنان از پيشوايان و حفاظ وجود دارند، بصفحات 126- 115 مراجعه نمائيد.

نوشتن دیدگاه