و لاى الامور تدفن سرا بضعة المصطفى و يعفى ثراها»
«پاره تن مصطفى چرا پنهان بخاك سپرده شد و مزارش پنهان ماند»؟
بدون هيچ ترديدى پس از دفن شبانه و مخفيانه زهرا (ع) مزارش نيز پنهان داشته شد. اما چرا بايستى در شهر پيامبر (ص) مزار تنها دخترش كه به فاصله كوتاهى از او به ديدار خدا شتافت مخفى بماند؟ چرا نبايد آنگونه كه شايسته مقام اوست انبوه مردم در عزاى او و تشييع جنازه اش شركت كنند و بر او نماز بگزارند و دفنش نمايند؟ آيا اينها بخاطر اجراى وصيت زهرا (ع) نبود؟ از اين رو آن روزها كسى بدرستى جايگاه مزار فاطمه (ع) را نمى دانست و اگر كسى از على (ع) سراغ مزار فاطمه (ع) را مى گرفت به احتمال قوى پاسخش به سكوت برگزار مى شد.
سكوتى كه در آن هزاران نكته اعتراض آميز نهفته بود، زيرا على (ع) سعى و اصرار فراوان در پنهان داشتن مزار زهرا (ع) داشت و بدين خاطر جايگاه مزار فاطمه را با زمين يكسان كرد آنگاه صورت هفت قبر [بحارالانوار ج 43 ص 182.] و يا چهل قبر در بقيع ترتيب داد و هنگامى كه مردم به بقيع رفتند صورت چهل قبر را ديدند از اين رو شناخت مزار فاطمه (ع) بر آنان مشكل افتاد. [دلائل الامامه ص 46.]
طبرى در دلائل الامامه مى نويسد: آن روز صبح مى خواستند زنها را ببرند كه قبرها را نبش كنند و جنازه زهرا (ع) را از قبر بيرون آورند و بر آن نماز بخوانند اما با تهديد على (ع) منصرف شدند. [دلائل الامامه ص 46.]
با اين وجود در مورد مزار فاطمه زهرا (ع) چهار قول وجود دارد:
1 برخى مزار فاطمه (ع) را در بقيع مى دانند از جمله اربلى در كشف الغمه و سيدمرتضى در عيون المعجزات. [كشف الغمه] عيون المعجزات ص 47.
اهل سنت نيز عموماً بر اين باورند، آنان مزارى را كه در كنار مزار چهار امام (ع) وجود دارد مزار فاطمه دختر رسول خدا (ص) مى دانند. [نگاه كنيد به تصاوير شماره 7 و 8.] .
2- برخى چون ابن سعد و ابن جوزى گويند فاطمه (ع) را در خانه عقيل دفن نموده اند. [طبقات ج 8 ص 20- تذكرة الخواص.]
3- برخى مزار فاطمه (ع) را در روضه پيامبر (ص) مى دانند.
4- عده اى گويند فاطمه (ع) را در خانه اش دفن نمودند كه قرائن، روايات و اقوال زيادى اين قول را تاييد مى كند كه عبارتند از:
1- هيچ دليلى نداشت كه على (ع)، فاطمه زهرا (ع) را در جوار پيامبر (ص) به خاك نسپارد زيرا خانه فاطمه (ع) در كنار خانه رسول خدا (ص) بود و بنابراين خانه فاطمه (ع) فضيلت بيشترى نسبت به بقيع داشت آنگونه كه حتى بعدها ابوبكر و عمر هم هنگام مرگشان وصيت كردند در جوار پيامبر (صلى الله عليه و آله) دفن شوند. امام حسن مجتبى (ع) هم هنگام شهادت وصيت نمود كنار جدش بخاك سپرده شود كه متاسفانه اهل بيت (ع) هنگام اجراى وصيت با مخالفت برخى روبرو شدند. [مقاتل الطالبين ص 48 و 49- كشف الغمه ج 1 ص 586- تاريخ يعقوبى ج 2 ص 225- شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج 16 ص 14.] و از اينرو حضرت را در كنار جده اش «فاطمه بنت اسد» بخاك سپردند. [كشف الغمه ج 1 ص 586- مناقب ابن شهرآشوب ج 4 ص 44- ارشاد مفيد ص 192- فتوح ابن اعثم ج 4، ص 208.] در اينجا دو مطلب روشن مى شود: اول آنكه اهل بيت تاكيد داشتند تا در كنار پيامبر (ص) به خاك سپرده شوند و دوم امام حسن (عليه السلام) كنار مزار فاطمه بنت اسد دفن گرديد، بنابراين مزارى كه در بقيع در كنار مزار چهار امام (عليهم السلام) قرار دارد مزار فاطمه بنت اسد است نه مزار فاطمه زهراء (ع)!
2- هر چند دفن فاطمه (ع) شبانه صورت گرفت، اما با توجه به بافت شهرى مدينه در آن زمان انتقال فاطمه (ع) از خانه اش به بقيع و عبور از كوچه هاى تنگ و از جلو خانه هاى كوچكى كه به سبك روستاها غالبا حياطى هم نداشتند چندان آسان نمينمايد زيرا كافيست تنها در اين مسير چشمى بيدار باشد و يا بيدار شود و همه نقشه ها بر باد رود.
3- سخن على (ع) بر مزار فاطمه (ع) كه پس از دفن او برخاست و رو به قبر پيامبر (ص) كرد و فرمود: «السلام عليك يا رسول الله عنى و عن ابنتك النازلة فى جوارك». [نهج البلاغه فيض ص 652- خطبه 195.]
يعنى: سلام بر تو اى رسول خدا (ص) از من و از دخترت كه در جوار تو فرود آمده. و طبق نقل كلينى: «السلام عليك عنى و عن ابنتك و زائرتك و البائنة فى الثرى ببقعتك» [اصول كافى ج 1 ص 458.]
يعنى: اى رسول خدا (ص)! از من و دخترت كه به ديدار تو آمده و در كنارت زير خاك آرميده درود باد.
از هر دو عبارت كافى و نهج البلاغه چنين استفاده مى شود كه على (ع) پس از دفن فاطمه (ع) رو به قبر پيامبر (ص) كرد. بنابراين معلوم مى شود قبر شريف نبوى (ص) در پيش روى او بود، و اگر على (ع) در بقيع بود بايستى رو به سوى قبر حضرت مى كرد، نه رو به قبر شريف پيامبر. ديگر اينكه به تصريح ذكر شده كه فاطمه (ع) در جوار پيامبر (ص) و در كنار او به خاك سپرده شده است.
4- شيخ صدوق ابن بابويه عالم بزرگ شيعه- متوفاى 389 ه- گويد: برايم ثابت شده كه فاطمه (ع) را در خانه اش دفن نمودند، پس از آنكه مسجد را توسعه دادند قبر فاطمه (ع) در مسجد واقع شد. من سالى كه به سفر حج رفتم در مدينه رو به سوى خانه فاطمه (ع) كه از اسطوانه روبروى باب جبرئيل تا پشت حظيره مرقد نبوى است نمودم و در آنجا زيارت فاطمه (ع) را به جا آوردم. [من لا يحضره الفقيه ج 2 ص 341.]
گروهى ديگر از علماء نظير علامه حلى و علامه مجلسى معتقدند كه فاطمه (ع) را در خانه اش دفن نمودند. [بحارالانوار ج 43 ص 188- منتهى علامه حلى- مراة العقول ج 1 ص 39.]
5- شيخ طوسى- متوفاى 460 ه- گويد: صحيح آن است كه فاطمه (ع) در خانه اش يا روضه پيامبر (ص) دفن گرديد، زيرا حديث شريف پيامبر (ص) اين مطلب را تاييد مى كند كه فرمود: «مابين قبرى و منبرى روضة من رياض الجنه» بين قبر و منبرم باغى از گلشن هاى بهشت است. [بحارالانوار ج 43 ص 185.] در صورتى كه مكان روضه را وسيعتر بدانيم قول شيخ طوسى نيز قابل قبول است. وگرنه خانه فاطمه (ع) ما بين قبر و منبر پيامبر (ص) نبوده است بلكه پايين قبر پيامبر (ص) قرار داشته است.
6- در سال 886 ه-. ق. بدنبال آتش سوزى در مسجد نبوى (ص) در مدينه سمهودى تاريخ نگار و مدينه شناس معروف كه از علويان مصرى ساكن مدينه بود ماموريت نظارت بر تعميرات را به عهده گرفت. از اينرو به مقصوره قدم نهاد تا به كار خويش پردازد، در هنگام تعمير قبرى در زير كف اطاق حضرت فاطمه (عليهاالسلام) پيدا شد كه بايد قبر فاطمه (ع) دختر پيامبر (ص) باشد. [مكه مكرمه، مدينه منوره ص 160.]
7- وجود مزار شريف فاطمه (ع) در حجره اش معروف و مسهور بوده زيرا به عهد سمهودى، خدام حرم شريف نبوى (ص) مردم را هنگام زيارت راهنمايى مى كردند تا جلو حجره فاطمه (ع) قدرى از كنار ضريح پيامبر (ص) فاصله گيرند مبادا پا بر مزار فاطمه (ع) نهند. زيرا مى دانستند كه بنابر يكى از اقوال آنجا مزار فاطمه (ع) است. [و فاء الوفاء ج 2 ص 469 و ص 906.]
8- مردى از امام جعفر صادق (ع) مكان مزار فاطمه (ع) را سوال نمود حضرت فرمود:
«در خانه اش دفن شد». [قرب الاسناد ص 161- بحارالانوار ج 10 ص 192.]
9- به موجب روايتى كه معتبرترين كتب شبعه نظير اصول كافى، عيون اخبار الرضا مناقب و ديگر كتابها آن را نقل كرده اند: مردى از حضرت رضا (ع) مكان قبر فاطمه (ع) را پرسيد، حضرت فرمود: فاطمه (ع) را در خانه اش دفن نمودند بعد از آنكه بنى اميه مسجد را توسعه دادند قبر فاطمه (ع) در مسجد واقع شد. [2- «دفنت فى بيتها فلما زادت بنو اميه فى المسجد صارت فى المسجد». اصول كافى ج 1 ص 461 عيون اخبار الرضا ج 1 ص 311- مناقب ابن شهرآشوب ج 3 ص 139- مراة العقول ج 5 ص 348- معانى الاخبار ص 268.]
10- مردى بنام ابراهيم بن محمد همدانى نامه اى به امام على النقى نوشت و از آن حضرت محل دفن فاطمه (ع) را سوال كرد. امام در پاسخ وى نوشت او را كنار جدم رسول خدا (ص) بخاك سپردند. [رياحين الشريعه ج 2 ص 93.]
بنابراين با توجه به دلائلى كه ذكر شد جاى ترديد باقى نمى ماند كه فاطمه زهراء (عليهاالسلام) در خانه اش دفن گرديد. بخصوص كه ائمه عليهم السلام نيز اين موضوع را با صراحت بيان فرموده اند و به يقين فرزندان بهتر جاى قبر مادرشان را مى دانند و اهل خانه از درون خانه بهتر خبر دارند. اگر فاطمه (ع) دستور ساختن نعش را به اسماء مى دهد نه براى اين است كه جسد او را مى خواستند جابجا كنند بلكه بدين جهت است كه چند تنى كه بر او نماز مى گذارند پيكرش را نبينند. و اگر على (ع) صورت قبرهايى در بقيع بنا مى كند بدان خاطر است تا مزار واقعى در آن مقطع خاص زمانى مخفى بماند و اگر با كسانى كه قصد شكافتن آن قبرهاى غير واقعى را دارند به مقابله جدى برمى خيزد بدان خاطرست كه اگر آن شبه قبرها شكافته شود، بر آنان ترديدى نخواهد ماند كه فاطمه (ع) در خانه اش به خاك سپرده شده و هر چند على (ع) مزار فاطمه (ع) را با زمين يكسان قرارداده بود اما كنجكاويها راز نهفته را آشكار مى كرد. بعد از گذشت آن دوران خاص ديگر پنهان داشتن مزار دليلى خاص نداشت و از اين رو فرزندان فاطمه (ع) يعنى حضرت امام صادق، امام رضا و امام على النقى (كه درود خدا بر آنان باد) با صراحت فرمودند كه مزار فاطمه (عليهاالسلام) در خانه اش مى باشد و در كنار پيامبر (صلى الله عليه و آله) بخاك سپرده شده است. اكنون تنها پاسخ به اين سوال باقى است كه مكان حجره فاطمه زهراء (عليهاالسلام) در مسجد نبوى كجاست؟
در پاسخ به اين سوال مورخ كبير اهل سنت شيخ محمود بن محمد النجار در كتابش الدرة الثمينه فى اخبار المدينه چنين مى نويسد: قبر فاطمه رضى الله عنها در خانه اوست كه عمر بن عبدالعزيز آن را ضميمه مسجد كرد خانه او امروز داخل مقصوره و پشت حجره پيامبر (ص) است و در آن محرابى قرار دارد. همچنين قبر پيامبر (ص) و سائر حجرات همسرانش در مسجد قرار دارد. [الدرة الثمينه فى اخبار المدينه ص 359 و 360 نگاه كنيد به تصوير شماره 9.]
