از ديدگاه روانشناسى تربيتى سه عامل مهم زير در ساختار شخصيت فرد تاثير بارزى دارد:
1- وراثت.
2- آموزش و فرهنگ.
3- محيط زندگى.
در حقيقت اين سه عامل مثلث شخصيت فرد را تشكيل مى دهد. از نظر اصل وراثت، فرزند نه تنها وارث وضعيت ظاهرى پدر و مادر از قبيل شكل و قيافه، رنگ پوست، مو، و غيره است، بلكه وارث حالات و صفات روانى پدر و مادر نيز مى باشد. زيرا صفات روانى و حالات روحى نيز كاملا در جنين موثر است.
فرهنگ و محيط جغرافيائى و اجتماعى در رشد بنيادهاى اخلاقى و تربيتى و شكوفائى استعدادهاى نهفته فرد نقش مهمى دارد. يك معلم مى تواند سرنوشت كودك يا كلاس و حتى جامعه اى را پايه ريزى كند، يا چه بسا محيء افراد آلوده را پاك و افراد پاك را آلوده سازد. البته نبايد فراموش كرد كه در ماوراى اين امور سه گانه مساله ى اراده و خواست خود انسان قرار گرفته است. [برگرفته از كتاب پژوهشى پيرامون زندگانى على (ع) ص 17.]
از نظر وراثت تمامى صفات نيك پيامبران از زمان آدم (ع)، يك جا در وجود پيامبر گرامى اسلام (صلى الله عليه و آله) يعنى بهترين، كاملترين و والاترين فرد در ميان انسانها و عالم خلقت تبلور يافت. و زهرا (ع) دختر چنين پيامبرى است. پس او وارث صفات نيك آدم، نوح، ابراهيم، موسى، عيسى و محمد (كه سلام و درود خداوند بر آنان باد) مى باشد. اوست كه كوثر زلال پاكيها در روح والايش گرد آمده تا دامن پاكش مهد پرورش پيشوايان معصوم گردد. يعنى وارثان آدم، نوح، ابراهيم، موسى، عيسى و محمد (كه درود خدا بر آنان باد) و از همين جا معنى زيارت وارث روشن مى شود. [السلام عليك يا وارث آدم صفوة الله السلام عليك يا وارث نوح نبى الله السلام عليك يا وارث ابراهيم خليل الله السلام عليك يا وارث موسى كليم الله السلام عليك يا وارث عيسى روح الله السلام عليك يا وارث محمد حبيب الله.]
از سوى ديگر مادرش حضرت خديجه است، آن زن شجاع و ايثارگرى كه در سخت ترين برهه از تاريخ اسلام به يارى پيامبر (ص) و دين خدا برخاست و در اين راه از هيچ ملامتى نهراسيد، رنجهاى فراوانى را به جان خريد تا جان خويش را در راه عهدش با خدا بر سر اين كار نهاد. زهرا (عليهاالسلام) از سينه چنين مادرى شهد زندگى نوشيد و در آغوش پر مهر و ايثارش حماسه زيستن آموخت.
پس او وارث بهترين صفات از بهترين انسانها در تاريخ بشر است.
فاطمه (عليهاالسلام) از همان كودكى در مكتب وحى به تحصيل دانش پرداخت و پدرش برترين معلم بشريت، هر بار با نزول جبرئيل و تراوش نور وحى براى بيان حقايق تازه اى مامور مى شد.
گوش راز نيوش فاطمه (عليهاالسلام) رازها مى شنيد و از لب هاى پر مهر پيامبر (صلى الله عليه و آله) تفسير هستى را فرامى گرفت.
از همان آغاز محيط براى او الهام بخش مقاومت راستين موحدان بود. روزهاى كودكى حضرت زهرا (ع) با اوج بحرانها و شكنجه ها مصادف بود. به خانه پيامبر (ص) هر لحظه ى خبرى تازه از شكنجه يارانش مى رسيد، شكنجه هايى كه شنيدن آنها مو را بر بدن انسان راست مى كرد و انسانيت از آن دد منشيها به وحشت مى افتاد. خبر از شهادت «سميه» و «ياسر» خبر فريادهاى مقاومت «خباب بن ارت» خبر از تازيانه ها بر پشت «بلال حبشى» و نداى «احد، احد» او در زير شكنجه ها و... گاه حتى صداى ناله شكنجه شده گان بگوش مى رسيد و قلب مهربان اين خاندان را به درد مى آورد. گاه تهديدها و آزارها مستقيما متوجه پيامبر (ص) و خانواده اش بود.
