90 «وَ أُزْلِفَتِ الْجَنَّةُ لِلْمُتَّقِينَ»
91 «وَ بُرِّزَتِ الْجَحِيمُ لِلْغاوِينَ»
 
ترجمه :
90. و نزديك شده و قُرب پيدا كرده بهشت از براى اهل تقوا.
91. و ظاهر و بارز شده جحيم كه دوزخ باشد براى گمراه كنندگان.
 
تفسير :
[حال متقين از هنگام مرگ تا قيامت]
اما قُرب به بهشت براى متقين اين است كه به مجرد موت، بشارتِ بهشت براى او مى‌آيد و در قبر درى از بهشت به روى او باز مى‌شود و در برزخ، روح او را با بدن برزخى و قالب مثالى در بهشتِ عالمِ برزخ [به] زمينِ وادى السلام نجف مى‌برند[1]  و در محشر، كنار حوض كوثر پاى منبر وسيله[2]  پيغمبر، تحت لواى حمد اميرالمؤمنين، زير سايه عرش الهى نسيمى از بهشت بر آن‌ها مى‌وزد تا وارد بهشت شوند. و مراتب تقوا را مكرر بيان كرده‌ايم كه اولين مرتبه او تقواى از عقايد فاسده و مذاهب باطله و طرق ضاله است، سپس از اخلاق رذيله پس از آن از معاصى كبار. بعد از آن از كليه معاصى تا برسد به درجه تقوا از هر چه او را مشغول مى‌كند از ياد خدا و ذكر خدا حتى در خبر دارد :
«إذَا اشتَغَلَ أَهلُ الجَنَّةِ بِالجَنَّةِ اشتَغَلَ أَهلُ اللهِ بِاللهِ»[3] .
 
[حال گمراهان از هنگام مرگ تا قيامت]
(وَ بُرِّزَتِ الْجَحِيمُ لِلْغاوِينَ) و اما بروز و ظهور جحيم براى غاوين به مجرد موت، بلكه [در] حال احتضار ملائكه عذاب خبر به او مى‌دهند و انذار به آتش مى‌كنند و درى از جحيم در قبرش باز مى‌شود و قبر مملو از آتش مى‌شود و روح او را با قالب مثالى در جهنمِ عالمِ برزخ مى‌برند «برهوت»[4]  و در صحراى  محشر در نزديك جهنم، زمين مثل كوره حدادى، خورشيد يك نى بالاى سر، آتش حلقه مى‌زند دور آن‌ها، ملائكه عذاب آن‌ها را مى‌زنند با غل‌هاى آتشى گردن آن‌ها دست‌ها به پشت بسته تا وارد آتش شوند.
 
[معانى «غوايت»]
«غوايت» را دو معنى كردند، بلكه معانى بسيارى: به معنى مضلّ كه ديگران را اضلال مى‌كند، به معنى جهل، به معنى مخالفت لسان با قلب، ظاهرش با باطنش مخالف است، به معنى ضلالت، و به معنى خيبت و تمام، قريب المعنى است.
 
تنبيه :
بايد امروز را مشاهده كنيم كه اگر ابراهيم فرمود: (يَوْمَ لا يَنْفَعُ مالٌ وَبَنُونَ) ما بگوييم «يَومَ يَضُرُّ مَالٌ و بَنُونَ»[5]  اموالى كه از راه ظلم و از طرق محرمه [به]
دست آيد يا حقوق آن ادا نشود مصداق (يَوْمَ يُحْمى عَلَيْها فِى نارِ جَهَنَّمَ فَتُكْوى بِها جِباهُهُمْ وَ جُنُوبُهُمْ وَ ظُهُورُهُمْ هذا ما كَنَزْتُمْ لاَِنْفُسِكُمْ فَذُوقُوا ما كُنْتُمْ تَكْنِزُونَ)[6]  و  
اولادى كه به چه نحو تربيت مى‌كنند كه انسان متدين شرم مى‌كند از بيان آن بى‌عقيدتى و لا مذهبى و بى بند و بارى و ... در تمام گناهان آن‌ها و عذاب‌هاى آن‌ها شريك هستند. آن‌ها فاعل بالمباشره[7]  و اين‌ها فاعل بالتسبيب[8]  و فاعل بالرضا[9]  هستند. آيا دوره بعد چه روزگارى پيش بيايد؟

__________________________________________________________________________

[1] .  امام صادق (علیه السّلام) فرمودند: هر مؤمنى كه در شرق يا غربِ زمين بميرد، خداوند روح او را به وادى السلام مى‌برد. سؤال شد: وادى السلام كجاست؟ فرمود: ميان نجف و كوفه. ر. ك :كافى: ج3، ص243، ح2؛ تهذيب الأحكام: ج1، ص466 و بحار الأنوار: ج6، ص268،ح118.
[2] .  وسيله: درجه‌اى از درجات است كه در روز قيامت خداوند آن را به پيامبر اكرم (صلی الله علیه و آله و سّلم) عطامى‌كند. اين وسيله اينقدر درخشندگى دارد كه درجات تمام انبيا وصدّيقان وشهدا در برابرآن نمود وروشنى ندارد، يعنى مقام پيامبر مانند ماه در برابر ستارگان است . براى آگاهى بيشتر در مورد منبر وسيله حديث مفصلى در بصائر الدرجات: ص436؛ علل الشرائع: ج1،ص196، ح6 و تفسير قمى: ج2، ص300 ذكر شده، به اين منابع رجوع فرماييد.
[3] .  روايتى به اين صورت در منابع يافت نشد، اما در برخى تفاسير ذيل آيه (إنَّ أصْحابَالجنَّةِ آلْيَوْمَ فى شُغُلٍ فاكِهُونَ ) [يس :  55] به شرحى به اين مضمون پرداخته‌اند كه بهشتيان پس از جاگرفتن در بهشت، گروهى از آنان (أهل الجنة ) به التذاذ از نعمت‌هاى داده شده مى‌پردازند و گروه ديگر (أهل الله) مشغول به التذاذ از نعمت‌هاى معنوى مى‌گردند كه گروه اول به آن نايل نشده‌اند. ر. ك : تفسير السلمى: ج2، ص173 و تفسيرالآلوسى: ج23، ص64.
[4] .  دره‌اى در يمن كه از دره‌هاى دوزخ است. ر. ك: بصائر الدرجات: ص424؛ كافى: ج3،ص246، ح3، 4، 5؛ عيون اخبار الرضا(علیه السّلام): ج1، ص221 و بحار الأنوار: ج10، ص79 ضمن ح1.
[5] .  روزى كه مال و فرزندان ضرر مى‌رساند.
[6] .  روزى كه سرخ مى‌كنند اين طلاها و نقره‌ها را در آتش جهنم و داغ مى‌كنند صورت‌هاى آن‌ها را و پهلوهاى آن‌ها را و گرده‌هاى آن‌ها را پس بچشيد آنچه را كه ذخيره و زير خاک مى‌كرديد. سوره توبه: آيه 35.
[7] .  فاعل بالمباشره: كسى كه خود، كار را مستقيماً انجام مى‌دهد.
[8] .  فاعل بالتسبيب: كسى كه سبب‌سازى مى‌كند و راه را براى ديگرى يا ديگران براى انجام كارى هموار مى‌كند.
[9] .  فاعل بالرضا: كسى كه خود مستقيماً كار را انجام نمى‌دهد لكن از انجام آن راضى وخشنود است.

نوشتن دیدگاه