پيامبر گرامى اسلام به حفظ حرمت و شخصيت افراد، بى نهايت توجه داشت . براى نمونه ، در روايات آمد است كه :
ما قعد الى رسول الله (صلى الله عليه و آله ) رجل قط فقام حتى يقوم (597).
اگر مردى وارد مى شد و در خدمت پيامبر مى نشست ، هرگز حضرت از مجلس بلند نمى شد تا وقتى كه خود آن شخص بلند مى شد.
همچنين در روايتى ديگر نقل است :
پيامبر براى احترام به شخصيت اصحاب و به دست آوردن دلهايشان ، آنان را به كنيه صدا مى زد و كسانى كه كنيه نداشتند، برايشان كنيه قرار مى داد و مردم نيز به همان كنيه صدايشان مى كردند و براى زنان اولاددار و بى اولاد و حتى بچه ها كنيه تعيين مى كرد(598).
نوع نشست و برخاست رسول الله (صلى الله عليه و آله ) در برابر ديگران ، از منظر امام على (عليه السلام) چنين ترسيم شده است : ((ديده نشد كه پيامبر خدا پيش روى كسى پايش را دراز كند(599))).
رسول الله (صلى الله عليه و آله ) در تمام ابعاد زندگى ، اسوه و الگوى ديگران است . وارد شده است كه خداى سبحان ، نيكوترين ادب ها را به رسول و نبى خود آموخته است : ان الله عزوجل ادب نبيه فاءحسن اءدبه ؛ ((خداى سبحان ، پيامبرش را نيكو ادب كرده است (600))).
او با انسانها يكسان برخورد مى كرد و خارج از معيارها و ارزش ها تفاوت ايجاد نمى كرد. ميان تهى دستان و ثروتمندان فرق نمى گذاشت : يصافح الفقير و الغنى (601). پيامبر اسلام حتى با خدمت گزار خويش نيز به ادب و احترام رفتار مى كرد. از انس بن مالك نقل است :
به آن خدايى كه او را به حق مبعوث كرد، هيچگاه نشد كارى كه خوشايند آن جناب نبود، به من فرموده باشد كه چرا چنين كردى و هر گاه زنان آن حضرت ، مرا ملامت مى كردند، مى فرمود: ((كارى نداشته باشيد، مقدر چنين بوده است (602))).
حضرت وقتى با كسى دست مى داد، دست خود را نمى كشيد تا آن طرف دستش را بكشد(603). ايشان احترام فوق العاده اى به ميهمان مى گذاشت ، به گونه اى كه مشايعت ميهمان تا دم خانه از سنت پيامبر بود. همچنين هنگامى كه براى رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) ميهمان مى رسيد، حضرت با او غذا ميل مى فرمود و تا ميهمان از غذا خوردن دست نمى كشيد، رسول الله (صلى الله عليه و آله ) همچنان به خوردن ادامه مى داد(604). اگر كسى خدمت پيامبر مى رسيد و آن حضرت مشغول نماز بود، نمازش را مختصر مى كرد و به پايان مى رسانيد. پس از نماز، درخواست آن شخص را مى پرسيد و پس از برآوردن خواسته او، بار ديگر به نماز مى ايستاد(605).
پيامبر هر كس را مى ديد، نخست سلام مى كرد. هنگام دست دادن با اصحاب خويش ، نخست دست خود را پيش مى آورد. هر كس كه نزد پيامبر مى آمد، مورد احترام پيامبر قرار مى گرفت . چه بسا عباى خويش را براى او مى گسترد و تشكچه مخصوص خود را براى او پهن مى كرد و اگر آن شخص ‍ نمى پذيرفت ، با اصرار او را بر آن مى نشانيد(606).
روزى شخصى وارد مسجد شد. پيامبر نيز تنها در مسجد نشسته بود. وقتى متوجه شد شخصى تازه وارد به سوى او مى آيد، از جاى خود حركت كرد و اندكى جاى خود را تغيير داد. آن مرد عرض كرد: در جايى به اين بزرگى ، چرا جاى خود را عوض كرديد؟ پيامبر فرمود: حق هر مسلمانى بر مسلمانان ديگر آن است كه هر وقت ببيند شخصى مى خواهد نزد او بنشيند، به احترام او جاى خود را به او بدهد و كمى آن طرف تر برود(607).

- پینوشتها -

597- مكارم الاخلاق ، ج 1، ص 15.
598- امام محمد غزالى ، احياء العلوم ، ج 2، ص 363.
599- مكارم الاخلاق ، ج 1، ص 22.
600- كافى ، ج 3، باب التفريض ال رسول الله (صلى الله عليه و آله )، ح 4.
601- بحار الانوار، ج 7، ص 208.
602- احياء العلوم ، ج 2، ص 208.
603- بحار الانوار، ج 16، ص 236.
604- سنن النبى ، ص 67.
605- محجه البيضاء، ج 4، ص 135.
606- سفينه البحار، ج 1، ص 415.
607- بحار الانوار، ج 16، ص 240.

نوشتن دیدگاه