رسول الله (صلى الله عليه و آله ) نسبت به اداى امانت به صاحبانش بسيار پايبند بود. ايشان حتى در مورد كفار و مشركان نيز اين رويه پسنديده را به جا مى آورد. از اين رو، دشمنان حضرت محمد (صلى الله عليه و آله ) در مكه ، حتى پس از اعلام پيامبرى اش همچنان نفيس ترين اشياى خود را نزد وى به امانت مى گذاشتند و ترديدى به خود راه نمى دادند كه مبادا او اموالشان را مصادره و به نفع آيين خود خرج كند. به همين دليل ، پس از آماده شدن براى هجرت به سوى يثرب ، از امام على (عليه السلام) خواست چند روز در مكه بماند و امانت ها را به صاحبانشان پس بدهد. رسول گرامى اسلام مى فرمايد:
امانت را به كسى كه تو را امين قرار داد، باز پس بده و به كسى كه به تو خيانت كرد، خيانت مكن (443).
ايشان حتى نخ و سوزن را به صاحبش بر مى گرداند(444) و مى فرمود:
وقتى كسى سخنى گفت و به اطراف خود نگريست ، آن سخن نزد شما امانت است (445).
در نبرد خيبر، مسلمانان دچار كم غذايى شديدى شدند، به گونه اى كه براى رفع گرسنگى ، از گوشت برخى حيوانات كه خوردن آنها مكروه است ، استفاده مى كردند. مسلمانان چند دژ از دژهاى خيبر را گشوده بودند، ولى دژى كه مواد غذايى فراوانى در آن انبار كرده بودند، به دست مسلمانان نيفتاده بود. در اين هنگام ، چوپان سيه چرده اى كه براى يهوديان خيبر گله دارى مى كرد، به حضور حضرت شرفياب شد و درخواست كرد كه حقيقت اسلام را بر او عرضه كند. وى در همان نخستين جلسه ها، بر اثر گفتار مستدل و منطقى آن فرستاده خدا ايمان آورد. سپس گفت : همه اين گوسفندان ، امانت يهوديان خيبر در دست من است . اكنون كه رابطه من با صاحبان گوسفند قطع شده است ، تكليف من چيست ؟ حضرت در برابر چشم صدها سرباز گرسنه ، با كمال صراحت فرمود: در آيين ما، خيانت به امانت ، يكى از بزرگترين گناهان است . بر تو لازم است همه گوسفندان را تا در قلعه ببرى و همه را به دست صاحبانشان برسانى . او نيز از دستور پيامبر پيروى كرد و بى درنگ در جنگ عليه يهود به جهاد پرداخت و در راه اسلام به شهادت رسيد(446).
پيامبر هنگام ورود به مسجدالحرام ، عثمان بن طلحه را كه كليددار كعبه بود، نزد خود طلبيد تا در كعبه را باز كند و درون كعبه را از وجود بت ها پاك سازد. عباس عموى پيامبر پس از انجام اين مقصود، از پيامبر خواست كه كليد خانه خدا را به او تحويل دهد و مقام كليددارى بيت الله را كه در ميان عرب ، مقامى برجسته و شامخ بود، به او بسپرد.
پيامبر بر خلاف اين تقاضا، پس از تطهير خانه كعبه از لوث بت ها، در كعبه را بست و كليد را به عثمان بن طلحه تحويل داد، در حالى كه اين آيه را تلاوت مى كرد:
ان الله ياءمركم اءن تؤ دوا الاءمانات الى اءهلها... .(نساء: 58)
خداوند به شما فرمان مى دهد كه امانت ها را به صاحبان آن برسانيد...(447).
بر اساس روايتهاى ديگر، پيامبر داخل خانه خدا دو ركعت نماز خواند. سپس از كعبه بيرون آمد. عباس در حالى كه تقاضاى كليددارى كعبه را براى خود مى كرد، آيه 58 سوره نساء نازل شد. پيامبر نيز به على (عليه السلام) دستور داد كه كليد كعبه را به عثمان بن طلحه بدهند و از او پوزش بخواهند. عثمان به على (عليه السلام) گفت : در آغاز، كليد را با خشونت از من گرفتى ، ولى اكنون با كمال مهر و محبت به من دادى ؟ على (عليه السلام) جريان نزول آيه قرآن را براى او بيان كرد و گفت : به علت احترام فرمان خدا، چنين كردم . عثمان بن طلحه با شنيدن اين مطلب ، اسلام آورد(448).
پيش از نبوت ، لقب ((امين )) به حضرت دادند. ابوجهل در يكى از سخنانش گفته است كه محمد بن عبدالله در اجتماع ما نشو و نما كرد و ما او را امين ناميديم ؛ زيرا شخصى درستكار، آرام و راستگو بود. او را احترام كرديم تا اينكه مقام والايى يافت . آنگاه ادعا كرد كه پيامبر خداست (449). پس از بعثت كه قريش به دشمنى با او برخاستند، باز هم اموال خود را نزد او به امانت مى سپردند. در راستگويى و درستكارى آنچنان شهرت يافت كه همگى به امانت دارى او اذعان داشتند و او را ((محمد امين )) مى خواندند(450).

- پینوشتها -

443- بحار الانوار، ج 72، ص 171.
444- سنن النبى ، ص 130.
445- جامع الصغير، ج 1، ص 87.
446- حسين سيدى ، همنام گلهاى بهارى ، صص 64 - 65.
447- داستانهاى شنيدنى از فتح مكه و جنگ حنين ، ص 57؛ به نقل از: مجمع البيان ، ج 3، ذيل آيه 58 نساء.
448- بحار الانوار، ج 21، ص 117.
449- سفينه البحار، ج 1، ص 418.
450- سيره حلبى ، ج 1، ص 172.

نوشتن دیدگاه