انسان موحد كه خداى سبحان را سرچشمه كمال مى داند و باور دارد هر نعمتى از جانب خداوند است ، در برابر انسانهاى ديگر فروتن خواهد بود و هيچ گاه خود را برتر از ديگران نخواهد آورد. رسول الله (صلى الله عليه و آله )، الگوى فروتنى است ؛ چون ايشان به واقع ، مظهر كمال الهى بود و تمام ارزش هاى انسانى در او تبلور يافته بود. ايشان بر اساس رهنمود قرآنى و اخفض جناحك لمن اتبعك من المؤمنين ؛ بال تواضع را همواره زير پاى پيروان خويش بگستران )).(شعراء: 215) با بندگان خدا از هر طبقه و موقعيتى كه بودند، معاشرت متواضعانه داشت . تواضع او در برابر خلق الله براى جلب رضايت خدا بود:
ياءكل اكله العبيد و يجلس جلسه العبيد تواضعا لله عزوجل (326).
براى رضاى خدا همانند بردگان بى آلايش مى نشست و غذا ميل مى كرد.
شيوه نشستن حضرت در مجلس نيز نشان دهنده فروتنى اش بود:
و كان ياكل على الحضيض و ينام على الحضيض (327).
به هنگام خوردن غذا در پايين مجلس مى نشست و در همان جا هم مى خوابيد.
همچنين وارد شده است : ما اكل متكئا قط؛ هيچ گاه در حالى كه تكيه داده باشد، غذا نمى خورد(328). نيز گفته اند:
ما عاب رسول الله (صلى الله عليه و آله ) مضجعا ان فرشوا له اضطجع و ان لم يفرش له اضطجع على الارض (329).
هيچ گاه به بسترى كه براى او در نظر مى گرفتند تا بنشيند يا بخوابد، خرده نمى گرفت . اگر چيزى پهن مى كردند، بر روى آن مى خوابيد و اگر پهن نمى كردند، روى زمين مى خوابيد.
از فروتنى ايشان همين بس كه در سلام كردن ، كسى نمى توانست از ايشان پيشى بگيرد. درباره نهايت فروتنى ايشان آمده است :
با بردگان بر روى زمين غذا خوردن ؛ سوار شدن بر چهار پا كه تنها پلاسى بر پشت آن قرار داشت ؛ دوشيدن گوسفند با دست مبارك ؛ پوشيدن لباس ‍ پشمى زبر و سلام كردن بر كودكان ، روش ايشان بود(330).
همين روش زندگى بود كه قلب هاى جهانيان از هر سو مجذوب ايشان گرديد و به راستى كه اسوه حسنه اى براى جهانيان بود.
از تشريفات و رفتار خودپسندانه پادشاهان بيزار بود. امام صادق (عليه السلام) مى فرمايد: كان تكره ان يتشبه بالملوك ؛ هيچ دوست نداشت به پادشاهان شبيه شود(331))).
عبدالله بن مسعود مى گويد:
مردى خدمت پيامبر آمد و از هيبت پيامبر بر خود لرزيد. پيامبر به او فرمود: آرام باش ، من پادشاه نيستم . من فرزند زنى هستم كه غذايى ساده و خشن مى خورد(332).
همچنين رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) فرموده است :
هر كس دوست داشته باشد كه ديگران جلوى او بر پا بايستند، جايگاه خود را در آتش دوزخ در نظر بگيرد(333).

- پینوشتها -

326- همان ، ج 16، ص 261.
327- همان ، ص 262.
328- همان ، ص 237.
329- محجه البيضاء، ج 4، ص 215.
330- همان ، ص 98.
331- مكارم الاخلاق ، ص 26.
332- كنزالعمال ، ج 6، ص 88.
333- مكارم الاخلاق ، ص 14 و 15.

نوشتن دیدگاه