گزارشگران اطلاعاتى كه در بين يهوديان بنى قريظه به كار اطلاعات مشغول بودند نقض و پيمان شكنى بنى قريظه - كه توسط حى بن اخطب انجام گرفته بود - را سريعا به پيامبر گزارش نمودند.
حضرت از اين جريان بسيار ناراحت گرديد، دو نفر از افسران اطلاعاتى خود را به نامهاى سعد بن معاذ و اسيد بن حصين (149) جهت كسب اطلاعات دقيق تر بر قلعه بنى قريظه فرستاد تا قضيه نقض عهد را تحقيق كرده و صحت و سقم آن را به دست آورده و بدون اينكه كسى را آگاه كنند به پيامبر گزارش نمايند.
هنگامى كه فرماندهان اطلاعاتى براى كسب خبر به پشت قلعه رسيدند درب قلعه را كوبيدند، حى بن اخطب از طبقه بالاى قصر سرش را از پنجره بيرون آورده و وقتى چمش به سعد بن معاذ و اسيد بن حصين افتاد رسول خدا صلى الله عليه و آله و آنان را مورد شماتت و ناسزاگويى قرار داد.
افسران اطلاعاتى از نقض پيمان بنى قريظه آگاه شده و سريعا به سوى سپاه اسلام بازگشتند و نتيجه تحقيقات را مبنى بر صحيح بودند نقض پيمان را به رمز كلمه عضل فاره (150) به پيامبر گزارش دادند. پيامبر خبر نقض پيمان بنى قريظه را از سپاه اسلام به گونه اى پنهان داشت كه سپاهيان و فرماندهان اسلام مستقر در جبهه بدان واقف نگرديدند(151).
نكته : الف : پنهان نگهداشتن نقض پيمان بنى قريظه به لحاظ تقويت روحيه رزمندگان و صلابت نيروهاى اسلام بود، زيرا اگر بنا مى شد كه سپاه اسلام بدان واقف گردند قطعا نمى توانستند در برابر دشمن مقاومت نمايند و ترس ‍ و وحشت سراپاى وجودشان را فرا مى گرفت .
ب - مساءله مهمى را كه فرماندهان نظامى بايد به آن توجه كنند نحوه سنگرسازى و ايجاد موانع دفاعى است كه بايد تحت حفاظت و اطلاعات سپاهيان اسلام انجام پذيرد. فرماندهان نظامى در حفظ اسرار نظامى بايد به گونه اى دقيق و ظريف عمل نمايند كه هر يك از مسائل نظامى را جزء اسرار نظامى و حفاظتى مى باشد و دشمن بدان واقف نگردد.
به عنوان مثال : اگر سنگريزه هاى دفاعى و موانع ايذائى به گونه اى انجام پذيرد كه تحت اشراف دشمن باشد و دشمن از خصوصيات آن آگاه شود قطعا براى وهم كوبيدن نيرو از طرق مناسب استفاده خواهد كرد و راههاى نفوذ را شناسايى كرده و در فرصتهاى مناسب ضربه كارى را وارد خواهد كرد.
پيامبر اكرم بر اساس حفظ اطلاعات و اسرار نظامى ، قبل از اينكه دشمن به موضع نظامى و كيفيت و كميت نيروهاى اسلام واقف گردد سپاه خود را از نيروهاى كيفى مناسب تشكيل داد و جهت جلوگيرى از نفوذ دشمن به داخل شهر مدينه از سيره ايرانيان (حفر خندق ) - كه در بين ملت عرب يكى از موانع دفاعى بديع بود - استفاده نمود. هنگامى كه پيش قراولان قريش به نزديكى سپاه اسلام رسيدند به خندق برخوردند و از اين وضع تعجب نمودند و دريافتند كه اين شيوه دفاعى از شيوه هاى عرب نيست (152).
عدم اطلاع و آگاهى دشمن از اسرار نظامى پيامبر اكرم نشان مى دهد كه حضرت در حفظ و نگهدارى اسرار نظامى بسيار قوى و نيرومند عمل مى نمود، و به گونه اى در حفظ و نگهدارى اسرار نظامى دقيق و منضبط بود كه نزديكترين فرماندهان نظامى هم به اسرار نظامى او آگاه نمى شدند، بنابراين مسائل نظامى كاملا بايد سرى باشد واز مقام اطلاعات نظامى به خارج درز نكند.

- پینوشتها -

 149- به نظر مى رسد علت انتخاب اين دو نفر (سعدبن معاذ، اسد بن حصين ) جهت گزارش اين بود كه آن دو از قبيله اوس بودند و قبيله اوس با يهوديان معاهده همكارى و معاونت داشتند، و براى اينكه دشمن از مساءله آگاه نشود از اين دو نفر تهيه گزارش استفاده گرديد.
150- كلمه عضل و الفاره نام دو قبيله عرب است كه در آنجا بعثت به خدا و رسولش ايمان آوردند و پس از گذشت مدت كوتاهى از ايمان خود به كفر بازگشتند، از اين رو دو قبيله به صورت ضرب المثل بين عرب رايج شد، به طورى كه هرگاه قبيله اى نسبت به قبيله ديگر نقض عهد كرد عرب از اين دو كلمه استفاده مى كرد، رسول خدا صلى الله عليه و آله از شيوه عرب استفاده كرد و اين دو كلمه را به عنوان رمز اطلاعاتى در مورد خبريابى بكار گرفت
151- تفسير قمى ، ج 2، ص 181، ثم رجعا الى رسول الله فقالا: عضل و الفاره
152- تفسير قمى ، ج 2، ص 182،: فنزلت قريش فلما راءوه قالوا: ان هذه لمكيدة ماكانت العرب تكيدها

نوشتن دیدگاه