« اَللَّهُمَّ اغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ الَّتِى تُنْزِلُ الْبَلاَءَ »
« خدايا ! براى من بيامرز گناهانى كه بلا را نازل مى كند »
گناهانى كه سبب نزول بلاست
گناهانى كه سبب نزول بلاست سه گناه است :
1 ـ بى توجهى به فريادخواهى محزون دل سوخته. 2 ـ ترك كمك به ستمديده. 3 ـ ضايع كردن امر به معروف و نهى از منكر .
بى توجهى به فريادخواهى محزون دل سوخته
انسانى كه دچار زيان مالى مى شود ، يا يكى از عزيزان خود را از دست مى دهد ، يا به مصيبت و رنجى ديگر مبتلا مى گردد و از برادران دينى خود براى رفع حزن و اندوه و غصه و رنج خود فريادخواهى مى كند ، اخلاق و عاطفه انسانى اقتضا دارد كه به كمك او بشتابند و در كاهش آلام و رنج هايش به او يارى دهند .
آنان كه فرياد محزونان و دل سوختگان را بشنوند و به كمك آنان برنخيزند ، نه اين كه مسلمان ، بلكه از دايره ى آدميت و انسانيت بيرونند .
تو كز محنت ديگران بى غمى *** نشايد كه نامت نهند آدمى
رسول خدا (صلى الله عليه وآله وسلم) فرمود :
مَنْ أَصْبَحَ لاَ يَهْتَمُّ بِأُمُورِ المُسْلِمِينَ فَلَيْسَ بِمُسْلِم (1) .
« كسى كه صبح كند و به امور مسلمانان اهتمام نورزد مسلمان نيست » .
برنامه ى كمك رسانى به يكديگر و توجه به امور مسلمانان و به ويژه به فرياد فرياد خواهان رسيدن ، دستور حضرت حق و سفارش پيامبر اسلام و امامان بزرگوار است .
امام صادق (عليه السلام) فرمود : كسى كه رنج و غصه اى را از مؤمنى برطرف كند ، خدا رنج و غصه ى آخرت او را برطرف مى كند و با دل خنك از قبرش درآيد . و كسى كه گرسنگى مؤمنى را بزدايد ، خدا او را از ميوه ى بهشت بخوراند . و كسى كه با شربت آبى مؤمن تشنه را سيراب كند ، خدا او را از رحيق مختوم سيراب فرمايد(2) .
امام ششم (عليه السلام) فرمود : هركس به فرياد برادر مؤمن غصه دار و تشنه اش به هنگام سختى و رنجش برسد ، پس غصه اش را برطرف كند و او را براى رسيدن به حاجتش يارى دهد ، خدا از جانب خود هفتاد و دو رحمت برايش بنويسد كه يكى از آن هفتاد و دو رحمت را در دنيا براى اصلاح امور زندگيش پيش اندازد و هفتاد و يك رحمت را براى ترس و هول قيامتش ذخيره كند(3) .
ترك كمك به ستمديده
برنامه ى كمك به مظلوم و يارى دادن به كسى كه مورد ستم واقع شده ، به اندازه اى در اسلام حائز ارزش و اهميت است كه اميرالمؤمنين (عليه السلام) در دقايق آخر عمرش در شب بيست و يكم ماه رمضان ، در ضمن سفارش و وصيّتش به فرزندان به ويژه حضرت حسن و حسين (عليهما السلام) فرمود :
كُونَا لِلظَّالِمِ خَصْماً وَلِلْمَظْلُومِ عَوْناً(4) .
« دشمن ستمكار و يار ستمديده باشيد » .
آرى ، اين زيباترين شعار اسلام و شعار عملى مؤمن در برابر ظلم و ظالم ، و نسبت به مظلوم و ستمديده است .
رسول خدا (صلى الله عليه وآله وسلم) فرمود :
مَنْ أَخَذَ لِلْمَظْلُومِ مِنَ الظَالِمِ كانَ مَعى فِى الجَنَّةِ مُصاحِباً(5) .
« هركس حق مظلوم را از ظالم باز ستاند ، همنشين من در بهشت است » .
حضرت على (عليه السلام) فرمود : « هنگامى كه ستمديده اى را ديدى او را بر ضد ستمكار يارى ده »(3) .
و نيز آن حضرت فرمود :
أَحْسَنُ العَدْلِ نُصْرَةُ المَظْلُومِ(6) .
« نيكوترين عدل ، يارى رساندن به ستمديده است » .
امام صادق (عليه السلام) فرمود :
هيچ مؤمنى نيست كه مؤمن ستمديده اى را يارى دهد ، مگر اين كه يارى دادنش از روزه ى يك ماه ، و اعتكافش در مسجد الحرام برتر است . و هيچ مؤمنى نيست كه برادر مؤمنش را يارى دهد ، در حالى كه قدرت يارى دادن داشته باشد ، مگر اين كه خدا در دنيا و آخرت ياريش دهد . و هيچ مؤمنى نيست كه برادر مؤمنش را در حالى كه توانايى يارى دادن به او را دارد واگذارد ، مگر اين كه خدا او را در دنيا و آخرت واگذارد(7) .
رسول خدا (صلى الله عليه وآله وسلم) فرمود : خداى عز و جل مى فرمايد :
سوگند به عزت و جلالم ، قطعاً در دنيا و آخرت از ستمكار انتقام مى گيرم ، و يقيناً از كسى كه ستمديده اى را ببيند و قدرت بر يارى او داشته باشد و او را يارى ندهد انتقام خواهم گرفت(8) .
ضايع كردن امر به معروف و نهى از منكر
امر به معروف و نهى از منكر ، دو فريضه ى مهم از فرائض الهى ، و دو برنامه ى واجب از واجبات دينى است ; كه اجرايش بر كسى كه واجد شرايط است ، يعنى معروف و منكر را مى شناسد و خود آراسته به معروف و دور از منكر است ، لازم و حتمى است ; و ترك اين دو فريضه و ضايع گذاشتنش ، گناهى بزرگ و سبب نزول بلاست .
امر به معروف و نهى از منكر ، بزرگترين محور دين و حقيقت بسيار مهمى است كه همه ى انبيا به خاطر برپا داشتنش ، مبعوث به رسالت شده اند .
اگر بساط اين دو فريضه برچيده شود ، و علم و عمل به آن از بين برود ، حركت نبوت تعطيل مى شود و دين به نابودى مى رسد و گمراهى همه را مى گيرد و نادانى و جهالت شيوع پيدا مى كند و فساد به همه ى امور مردم سرايت مى يابد و شهرها رو به خرابى مى رود و انسان ها به چاه هلاكت مى افتند .
قرآن مى فرمايد :
( وَلْتَكُن مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرونَ بِالْمَعْروفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَأُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحونَ )(9) .
« از شما ملّت اسلام بايد گروهى باشند كه همه را به خير دعوت كنند و امر به معروف و نهى از منكر نمايند ، اينان كه به امر به معروف و نهى از منكر اقدام مى كنند ، همان رستگارانند » .
( وَالمُؤْمِنونَ وَالمُؤْمِناتُ بَعْضُهُم أَوْلِيآءُ بَعْض يَأمُرُونَ بِالمَعْروفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ المُنْكَرِ . . . )(10) .
« مؤمنان و مؤمنات دوستان يكديگرند امر به معروف و نهى از منكر مى كنند » .
رسول خدا (صلى الله عليه وآله وسلم) فرمود :
لَتَأمُرُنَّ بِالمَعروفِ وَلَتَنهَوُنَّ عَنِ المُنْكَرِ أَو لَيُسَلِّطَنَّ اللّهُ عَليكُم شِرارَكُم ثُمَّ يَدعُو خِيارُكم فلا يُستَجابَ لَهُم(11) .
« شما مردم بايد امر به معروف و نهى از منكر كنيد يا خدا اشرارتان را بر شما چيره مى سازد ، پس خوبانتان دعا مى كنند ولى دعايشان مستجاب نمى شود » .
پيامبر فرمود : از نشستن در جادّه ها كه محل رفت و آمد مردم است بپرهيزيد . گفتند : ما را از آن چاره اى نيست چون مجالس گفتگوى ماست . فرمود : اگر چاره اى نداريد پس حق جاده را رعايت كنيد . گفتند : حق جادّه چيست ؟ فرمود : فروپوشى چشم از نامحرم ، خوددارى از آزار مردم ، پاسخ سلام و امر به معروف و نهى از منكر(12) .
و نيز آن حضرت فرمود : همه ى سخنان انسان به زيان اوست نه به سودش ، مگر امر به معروف و نهى از منكر و ذكر خدا(13) .
حضرت باقر (عليه السلام) فرمود : خدا به شعيب وحى كرد : از قوم تو صد هزار نفر را عذاب مى كنم ، چهل هزار نفر از اشرار و شصت هزار نفر از خوبان . گفت : پروردگارا ! عذاب اشرار در جاى خود صحيح است ، خوبان چرا ؟ خدا وحى فرمود : خوبان ، نسبت به اشرار خيرخواهى نكردند و از بدي ها بازشان نداشتند و به آنان اعتراض نكردند و به خاطر خشم من بر آنان خشم نگرفتند(14) .
مردى از قبيله ى خثعم خدمت رسول خدا (صلى الله عليه وآله وسلم) رسيد و گفت : اى رسول خدا ! مرا خبر ده بهترين برنامه ى اسلام چيست ؟ فرمود : ايمان به خدا . گفت : پس از آن ؟ فرمود : صله ى رحم . پرسيد : بعد از آن ؟ فرمود : امر به معروف و نهى از منكر . پرسيد : كدام عمل نزد خدا مبغوض تر است ؟ فرمود : شريك انگاشتن براى خدا . گفت : پس از آن ؟ فرمود : قطع رحم . پرسيد : بعد از آن ؟ فرمود : امر به منكر و نهى از معروف(15) .
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1 ـ كافى : 2 / 163 ، باب اهتمام بأمور المسلمين ، حديث 1 .
2 ـ كافى : 2 / 199 ، باب تفريح كرب المؤمن ، حديث 3 .
3 ـ كافى : 2 / 199 ، باب تفريح كرب المؤمن ، حديث 1 .
4 ـ نهج البلاغه : 421 ، حكمت 47 .
5 ـ بحارالأنوار : 72 / 359 ، باب 81 ، حديث 74 .
6 ـ غرر الحكم : 450 ، حديث 10364 ; ميزان الحكمه : 7 / 3384 ، الظلم ، حديث 11482 .
7 ـ غرر الحكم : 446 ، 10210 ; ميزان الحكمه : 7 / 3384 ، الظلم ، حديث 11480 .
8 ـ ثواب الاعمال : 147 ، ثواب معاونة الأخ ; ميزان الحكمه : 7 / 3384 ، الظلم ، حديث 11484 .
9 ـ كنز العمال : 7641 ; ميزان الحكمه : 7 / 3370 ، الظلم ، حديث 11422 .
10 ـ آل عمران : 104 .
11 ـ توبه : 71 .
12 ـ محجّة البيضاء : 4 / 99 ، كتاب الأمر بالمعروف والنهى عن المنكر .
13 ـ محجّة البيضاء : 4 / 99 ، كتاب الأمر بالمعروف والنهى عن المنكر .
14 ـ محجّة البيضاء : 4 / 100 ، كتاب الأمر بالمعروف والنهى عن المنكر .
15 ـ كافى : 5 / 55 ، باب الأمر بالمعروف . . . ، حديث 1 .
16 ـ كافى : 5 / 58 ، باب الأمر بالمعروف . . . ، حديث 9 .
