قبل از ورود به نقد روايات سد الخوخه در باره ابوبكر، لازم است كه معناى «خوخه» از ديدگاه اهل لغت بررسى و معناى دقيق آن مشخص شود.
ابن منظور در لسان العرب در باره معناى «خوخ» مى‌ نويسد:
خوخ: الخَوْخَةُ: واحدة الخَوخِ. و الخَوْخَةُ: كُوَّة في البيت تؤَدِّي إليه الضوء. و الخَوْخة : مُخْتَرَقُ ما بين كل دارين لم ينصب عليها باب، بلغة أَهل الحجاز، و عم به بعضهم فقال: هي مُخْتَرَقُ ما بين كل شيئين؛ و في الحديث:
لا تَبْقى خَوخةٌ في المسجد إِلْا سُدَّتْ غير خَوخةِ أَبي بكر الصديق، رضي الله عنه‏. و في حديث آخر: إلَّا خَوْخةَ عليّ، رضوان الله عليه‏. هي باب صغير كالنافذة الكبيرة تكون بين بيتين ينصب عليها باب.
خوخه، شكافى است در ديوار خانه كه براى دريافت نور ايجاد مى‌ شود. خوخه، گذرگاه و راه عبور بين دو خانه است كه در، بر آن نصب نمى‌ شود. برخى گفته‌اند كه راه عبور بين هر چيز را «خوخه» مى‌ گويند.
در روايت آمده است كه: شكافى در مسجد باقى نماند، مگر اين كه بسته شد؛ مگر شكاف ابوبكر. در روايت ديگر همين مطلب در باره على (ع) نقل شده است.
خوخه، درِ كوچك است، همانند پنجره بزرگ بين دو خانه كه درى بر آن نصب مى‌ شود.
الأفريقي المصري، محمد بن مكرم بن منظور (متوفاي711هـ)، لسان العرب، ج‏3، ص: 14، فصل الخاء، ماده «خوخ»، ناشر: دار صادر - بيروت، الطبعة: الأولى.
(خوخ)... الخوخة بفتح معجمة أولى: باب صغير كالنافذة الكبيرة ينصب عليها باب. و الخوخة: كوة في الجدار تؤدي الضوء، و مخترق ما بين كل دارين.
خوخه، در كوچكى است همانند پنجره بزرگ كه در بر آن نصب مى‌ شود. خوخه، سوراخى است در ديوار كه نور از آن مى‌ تابد و نيز گذرگاهى است بين خانه‌ها.
الطريحي، فخر الدين (متوفاي 1085هـ)، مجمع البحرين، ج‏2، ص: 431، ماده «خوخ».
و ابن اثير مى‌ نويسد :
(خوخ)... باب صغير كالنّافذة الكبيرة، وتكون بين بيتين ينصب عليها باب.
خوخ، در كوچكى است همانند پنجره بزرگ كه بين دو خانه قرار دارد و داراى در است.
الجزري، ابوالسعادات المبارك بن محمد (متوفاي606هـ)، النهاية في غريب الحديث والأثر، ج 2، ص 86، باب الخاء مع الواو، تحقيق طاهر أحمد الزاوي - محمود محمد الطناحي، ناشر: المكتبة العلمية - بيروت - 1399هـ - 1979م.
از مجموع كلمات اهل لغت به اين نتيجه مى‌ رسيم كه «خوخه» شكافى است بزرگتر از پنجره و كوچكتر از در، كه مردم از آن به براى دريافت نور و يا رفت و آمد بين دو خانه، استفاده مى‌ كرده‌اند.

نوشتن دیدگاه