خانواده

در بحث گذشته نقش اندرز و پند را بیان کردیم، یکی از اثرات مهم آن را که در این قسمت مورد توجه قرار می دهیم این است که پند و اندرز جلوی کارهایی را که انسان به خاطر آنها سرزنش می شود می گیرد. خداوند متعال در قرآن، یکی از وظایف رسول خدا را بشارت و انذار معرفی کرده است، «بشارت» برای عاقبت نیک و زیبا و کارهای خوب و «انذار» برای نتایج زشت افعال قبیح، سپس خداوند در جای دیگر به پیامبر می فرماید:
پیامبر! وظیفه ی تو تنها ابلاغ است. بشارت و انذار کار توست.(74)
وقتی که امت متوجه نتایج و عاقبت کارهایشان شدند دیگر تکلیفی ندارند، جز اینکه پیوسته تذکر بدهی. وقتی که انسان ها به وظایف خود آشنا باشند و بشارت و انذار داده شوند، کم تر دچار خطا می شوند، و در صورت ارتکاب به خطا دیگر نیازی به سرزنش و ملامت ندارند، زیرا اگر جرم بزرگی مرتکب شود کارش با دادگاه و حاکم است، بنابراین نیازی به سرزنش ندارد. در مباحث فقهی هم فرموده اند با مجرم غیر از مجازات قانونی نباید برخورد شود. در فرزند نیز همین طور است، اگر راه ها خوب نشان داده شوند تذکر و موعظه و پند در وقت خود و پیش از بروز واقعه ای بزرگ انجام گیرد. در صورت ارتکاب به خلاف جزیی نباید سرزنش شود. از سرزنش و ملامت با درشتی و تحکم و عصبانیت و به رخ کشیدن خدمات پیشین و یا به رخ آوردن دیگران، نهی شده است.
امام علی(ع) فرمود:
أَلاِفْراطُ فِی المَلامَةِ یشِبُّ نارَ اللِّجاجَةِ؛(75)افراط در سرزنش، آتش لجاجت را شعله ور می کند.
پس پدر و مادر در آغاز باید خلاف فرزندان را نادیده بگیرند، ولی بیشتر مراقبت کنند قُبح کارهای خلاف را و عاقبت زیانبار آنها را به فرزندان متذکر شوند و در مقابل خلافکاری از سرزنش و ملامت زیاد پرهیز کنند. موجب جرأت پیدا کردن آنها به والدین نشوند که پیامبر اکرم(ص) می فرماید:
رَحِمَ اللهُ مَنْ أَعانَ وَلَدَهُ عَلی بِرِّهِ  وَ هُوَ یعْفُو عَنْ سَیئِتِهِ؛(76)خدا بیامرزد آن کس را که یاری فرزندش کند و از خطایش بگذرد.
(74).«إنّا أَرْسَلْناک بِالْحَقِّ بَشیراً وَ  نَذیراً...» بقره، آیه 119.(75). غررالحکم، ص 1768.(76). بحارالانوار، ج 104، ص 98.

نوشتن دیدگاه