حدیث ردّ الشمس یکی از مهمترین احادیث درباره فضیلت امیرالمؤمنین علی علیه السلام است. در مکه مکرّمه روزی سر پیغمبر صلی الله علیه و آله بر روی دامان امیرالمؤمنین علیه السلام بود که وقت نماز عصر شد ولی رسول خدا صلی الله علیه و آله به خواب رفته بود، فَقال رَسُولُ اللّه صلّی اللّه علیه وآله انّ علیاً کان فی طاعَتِک فرد علیهِ الشّمسَ لیصلّی العَصر فَردّها اللّه عَلیهِ بیضاء نقیة حتّی صلّی ثُمّ غرُبت، پیغمبر صلی الله علیه و آله در دامان حضرت علی علیه السلام به خواب بود که آفتاب غروب کرد، چون بیدار شد، گفتند: وقت نماز عصر گذشت، فرمود: یا علی! خداوند آفتاب را به اطاعت تو قرار داده است، اشاره کن تا برگردد، نماز عصر را بگذار، امیرالمؤمنین علی علیه السلام اشاره کرد و آفتاب برگشت، سفیدی روشنی نور خورشید بر همه محسوس بود تا نماز خواندند، آن گاه غروب کرد.(5) حال افرادی این حدیث ارزشمند یعنی ردّ الشمس را صریحاً و با جرأت رد می کنند، زیرا معتقدند زمین که یکی از سیارات منظومه شمسی است در یک حرکت منظم، هم به دور
[26]
خود و هم به دور خورشید (که خود یکی از ستارگان کهکشان راه شیری است) می چرخد؛ بنابراین، غیرممکن است این حرکت متوقف شود و یا حتی لحظه ای در جهت عکس خود، حرکت کند.
در پاسخ باید گفت: اولاً خالقی که منظومه شمسی را خلق کرده و به حرکت درآورده، قادر است لحظاتی آن را به عقب برگرداند؛ و ثانیاً معجزه یک عمل خارق العاده است که از توان بشری خارج است، ولی ذات باری تعالی قادر به انجام آن است؛ و ثالثاً این یک مقامی است که خداوند عزّوجلّ می خواهد برای امیرالمؤمنین حضرت علی علیه السلام مقرّر فرماید.
اما شجاعت آن حضرت که در میدانهای جنگ بروز می یافت و در نبرد خندق (احزاب) مبارزه آن امام همام با عمر بن عبدود که وی را از پای درآورد؛ همچنین عبادت، زهد، تقوا، هیبت، کمال و سایر صفات آن حضرت که زبانزد عام و خاص بود و مناسب است در این قسمت شعری که عمروعاص (وزیر و مشاور مخصوص معاویة بن ابی سفیان) سروده است را بیان کنیم:
بِآلِ مُحمّد عُرفِ الصّوابُ * وَفی أبیاتِهم نَزَلِ الکتابُ
وهُم حُججُ الإله عَلی البَرایا * بِهم وَبجَدّهم لایسترابُ
وَلاسیما أبو حَسنٍ عَلی * لَهُ فِی الحَرب مَرتبةٌ تُهابُ
طَعامُ سُیوفِه مُهج الأَعادِی * وَفَیضُ دَمِ الرّقاب له شَرابُ
وَضَربتهُ کبیعتِهِ بِخُمٍّ * مَعاقدُها مِن القَوم الرّقابُ
عَلی الدُّرّ والذّهب المُصفّی * وباقی الناسِ کلُّهم تُرابُ
هُو البکاءُ فِی المِحرابِ لَیلاً * هُو الضَحَّاک إذا اشتدَّ الضّرابُ
[27]
هُوَ النَبأ العَظیم وَفُلک نُوحٍ * وَبابُ اللّه وَانقطع الخِطابُ.(6)
ترجمه شعر: به وسیله خاندان محمّد صلی الله علیه و آله راه خیر و صواب شناخته شده و در خانه های آنها کتاب قرآن نازل گشته، آنها حجّت خدا بر همه خلق اند، این معنا بوجود آنها و جدّ بزرگوارشان ثابت گشته و جای هیچ شک و ریبی نیست، بخصوص ابوالحسن علی علیه السلام که مبارزه و جهاد او در جنگ به مرتبه ای بود که همه دشمنان به ترس و وحشت می افتادند، طعام شمشیرهای او دشمنان و شراب آن ریزش خون گردنهای آنها بود و ضربت او همانند بیعتش در خمّ غدیر به امر خدا بود که گره گاههای آن، گردنهای مردم بود، علی علیه السلام درّ گرانمایه و طلای یک دست است و حال آنکه سایر مردم در جنب او به منزله خاک اند، او شب هنگام در محراب عبادت به پیشگاه خدا، سخت گریان و هنگام شدّت جنگ با دشمنان، خندان بود، او نبأ عظیم و کشتی نوح و باب اللّه است و سخن تمام.
عمروعاص دوازده بیت شعر درباره خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام گفته که هشت بیت گذشته از جمله آنها بود، شاید به مصداق «لِکلِّ بیتٍ بَیتٌ فِی الجنّةِ؛ خداوند در ازای هر بیت شعر که در مناقب اهل بیت علیهم السلام گفته شود، بیتی در بهشت عطا کند (و یا در روایتی یک شهر عطا کند)». ولی او را در بهشت نصیبی نیست، زیرا امام حسن علیه السلام آن اشعار را از او به دوازده هزار درهم خرید،(7)این یکی از اعترافات دشمن به شجاعت و مردانگی و عبادت و ... حضرت علی علیه السلام بود، امّا چه فایده، که آن را به
[28]
دوازده هزار درهم فروخت و هیچ نصیبی از آن خود نکرد.
5. زندگانی حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام : ج2، ص450.6. خصائص الشیعة.7. همان: ص38 (به نقل از وقایع الایام: حاج شیخ عباس قمی، ص63).

نوشتن دیدگاه