الف - ب - ج - د - جعفر بن ابراهيم از امام صادق - عليه السلام - روايت كرده است كه فرمود:
349 - اربعه لا يستجاب لهم دعوه: رجل جالس فى بيته يقول: اللهم ارزقنى، فيقال له: الم امرك فى الطلب؟ و رجل كانت له امراه فاجره فدعا عليها، فيقال له: الم اجعل امرها اليك؟ و رجل كان له مال فافسده، فيقول: اللهم ارزقنى، فيقال له: الم امرك بالاقتصاد.
يعنى: چهارم كس اند كه دعايشان مستجاب نيست:
اول - كسى كه در خانه اش مى نشيند و مى گويد: خدايا به من روزى بده، به او گفته مى شود: مگر من به تو دستور ندادم كه به دنبال روزى بروى؟
دوم - مردى كه زن بدكاره اى دارد و بر او نفرين مى كند، به چنين فردى گفته مى شود: مگر زمام كار او (طلاق يا نگهداريش) به دست تو نيست؟
سوم - مردى كه مالى دارد و آن از تباه كرده سپس مى گويد: خدايا به من روزى بده، به او گفته مى شود: مگر به تو فرمان ندادم كه ميانه روى پيشه كنى؟.
سپس حضرت اين آيه را تلاوت فرمود:
- والذين اذا انفقوا لم يسرفوا ولم يقتروا وكان بين ذلك قواما.(1)
يعنى: كسانى كه در مخارجشان اسراف نمى كند و تنگ هم نمى گيرند بلكه ميان اين دو، راه اعتدال را مى پيمايند.
- ورجل كان له مال فادانه رجلا ولم يشهد عليه فجحده، فيقال له: الم امرك بالاشهاد؟.
چهارم - كسى كه مالى داشت و به فردى قرض داد، ولى قرض دادن، شاهدى نگرفت، آن بدهكار هم اين قضيه را انكار نمود، به اين فرد گفته مى شود: مگر به تو نگفتم كه به هنگام قرض دادن شاهد بگير؟.
ه - و پنجمين اين افراد در روايت وليد بن صبيح آمده است كه:
350 - ورجل يدعو على جاره و قد جعل الله له السبيل الى ان يتحول عن جواره ببيع داره.
يعنى: پنجم - مردى كه بر همسايه اش نفرين مى كند در حالى كه خداوند متعال راهش را باز گذاشته كه خانه اش را بفروشد و از آنجا كوچ كند.
يونس بن عمال گويد: شنيدم كه امام صادق - عليه السلام - مى فرمود:
351 - ان العبد ليبسط يديه و يدعو الله و يساله من فضله مالا فيرزقه فينفقه فيما لا خير فيه ثم يعود و يدعوالله، فيقول: الم اعطك؟ الم بك كذا و كذا؟.
يعنى: بنده اى دستش را به سوى خدا مى گشايد، او را مى خواند و از فضلش، مال طلب مى كند، خداوند متعال هم آن مال را به وى مى دهد، اما او آن را در راهى كه خيرى در آن نيست خرج مى كند، مجددا از خدا درخواست مى نمايد، در اينجا ذات اقدس الهى به او مى گويد: مگر به تو ندادم؟ مگر با تو چنين و چنان نكردم؟.
و - كسى كه خدا را در حال قساوت قلب يا بى توجهى بخواند:
سليمان بن عمر گويد: شنيدم حضرت امام جعفر بن محمد الصادق - عليه السلام - مى فرمود:
352 - ان الله لا يستجيب دعاء بظهر قلب ساه فاذا دعوت فاقبل بقلبك ثم استيقن بالا جابه.
يعنى: خداوند متعال دعاى كسى را كه قلبش متوجه او نيست، مستجاب نخواهد كرد، پس هرگاه خواستى دعا كنى، با قلبت به او روى بياور، آنگاه يقين به اجابتش داشته باش.
ز - كسى كه قبل از نزول بلا نكرده باشد:
سيف بن عميره به واسطه عده اى از آن حضرت نقل كرده است كه فرمود:
353 - ان الله عزوجل لا يستجيب دعاء بظهر قلب قاس، و من لم يتقدوم فى الدعاء لم يسمع منه اذا نزل به البلاء.
يعنى: خداوند عزيز و جليل، دعاى صاحب قلب قاسى را مستجاب نمى كند و كسى كه قبلا دعا نكرده باشد، دعايش هنگام بلا شنيده نخواهد شد.
هشام بن سالم نيز از آن حضرت روايت كرده است كه فرمود:
354 - من تقدم فى الدعاء استجيب له اذا نزل به البلاء وقيل: صوت معروف، ولم يحجب عن السماء، و من لم يتقدم فى الدعاء لم يستجب له اذا نزل به البلاء و قالت الملائكه: ان ذا الصوت لا نعرفه.
يعنى: كسى كه قبل از نزول بلا دعا كند، دعايش هنگام نزول آن اجابت خواهد شد و گفته مى شود: صدايى است آشنا و از آسمان پوشيده نمى ماند و كسى كه در دعا پيشى نگيرد، دعايش هنگام نزول بلا مستجاب نخواهد گرديد و ملائكه مى گويند: اين صدا را نمى شناسيم.
ح - كسى كه در حال اصرار بر گناهان، دعا مى كند:
رسول خدا - صلى الله عليه و آله و سلم - فرمود:
355 - مثل الذى يدعو بغير عمل كمثل الذى يرمى بغير وتر.
يعنى: كسى كه بدون كار نيك، تنها دعا مى كند، مانند تيز اندازى است كه بدون وتر (2) مى خواهد تير اندازى نمايد.
از حضرت صادق - عليه السلام - روايت شده است كه فرمود:
356 - كان رجل من بنى اسرائيل يدعو الله تعالى ان يرزقه غلاما ثلاث سنين، فلما راى ان الله لا يجيبه قال: يا رب، ابعيد انا منك فلا تسمعنى ام قريب فلا تجيبنى؟ فاتاه ات فى منامه قال: انك تدعو الله منذ ثلاث سنين بلسان بذى و قلب عات غير صافيه فاقلع عن بذائك وليتق الله قلبك ولتحسن نيتك، ففعل الرجل ذلك عاما فولد له غلام.
يعنى: مردى از بنى اسرائيل سه سال تمام دعا كرد كه خداوند متعال پسر بچه اى به او بدهد، وقتى مشاهده كرد كه دعايش مستجاب نمى شود گفت: پروردگار! آيا من از تو دور هستم و صداى مرا نمى شنوى يا مى شنوى ولى جوابم را نمى دهى؟
در خواب ديد فردى به او مى گويد: تو سه سال است كه خداوند متعال را با زبانى آلوده و قلبى چركين و نيتى دروغين مى خوانى، بايد آلودگى را از زبانت بزدايى، قلبت تقواى الهى را پيشه خود سازد و نيت درست شود. آن مرد يك سال چنين كرد آنگاه برايش پسر بچه اى به دنيا آمد.
اين حديث، چهار شرط را در بردارد:
اول - بد زبانى را بركندن.
دوم - قساوت قلب نداشتن.
سوم - نيت پاك داشتن كه در اينجا عبارت است از حسن ظن.
چهارم - توبه و بازگشت از گناه كه از جمله فاقلع عن بذائك وليتق الله قلبك فهميده مى شود.
ط - دعاى انسان حرام مخوار:
در حديث قدسى آمده است:
357 - فمنك الدعاء و على الاجابه فلا تحتجب عنى دعوه الا دعوه اكل الحرام.
يعنى: از تو دعا كردن است و بر من اجابت نمودن كه هيچ دعايى از من محجوب نمى ماند مگر دعاى انسان حرامخوار.
از رسول خدا - صلى الله عليه و آله و سلم - روايت شده است كه فرمود:
358 - من احب ان يستجاب دعاوه فليطيب مطعمه و كسبه.
يعنى: كسى كه دوست دارد دعايش مستجاب شود، خوراك و كسبش را پاك گرداند.
و نيز به كسى كه گفت دوست دارم دعايم مستجاب شود، فرمود:
359 - طهر ماكلك ولا تدخل بطنك الحرام.
يعنى: مركز تامين غذايت را پاك كن و در شكمت، حرام داخل ننما.
على بن اسباط از امام صادق - عليه السلام - روايت كرده است كه فرمود:
360 - ترك لقمه الحرام احب الى الله من صلاه الفى ركعه تطوعا.
يعنى: ترك يك لقمه حرام نزد خدا، محبوبتر است از هزار ركعت نماز داوطلبانه.
362 - رد دانق حرام يعدل عند الله سبعين حجه مبروره.
يعنى: برگرداندن يك دانگ (3) حرام، برابر است با هفتاد حج پاك و مخلصانه.
ى - كسى كه حقوق بندگان خدا بر عهده اوست:
از معصومين - عليهم السلام - روايت شده است كه:
363 - فيما وعظ الله به عيسى - عليه السلام -: يا عيسى، قل الظلمه بنى اسرائيل: غسلتم وجوهكم و دنستم قلوبكم ابى تغترون؟ ام على تجتروون؟ تطيبون بالطيب لاهل الدنيا و اجوافكم عندى بمنزله الجيف المنتنه كانكم اقوام ميتون.
يعنى: از جمله چيزهايى كه خداوند متعال بر حضرت عيسى - عليه السلام - وحى فرستاد اين كه: اى عيسى! به ظالمان بنى اسرائيل بگو: صورتهايتان را شستيد در حالى كه قلوبتان را چركين و آلوده كرده ايد، آيا مى زنيد؟ يا بر من جرئت نشان مى دهيد؟ با بوهاى خوش، خود را براى اهل دنيا آراستيد در حالى كه اندرونتان نزد من مانند مردارى گنديده است، شما همانند مردمى مرده ايد.
- يا عيسى، قل لهم: قلموا اظافر كم من كسب الحرام، و اصموا اسماعكم عن ذكر الخناء، و اقبلوا على بقلوبكم فانى لست اريد صوركم.
يعنى: اى عيسى به آنان بگو چنگالهايتان را از كسب حرام كوتاه كنيد و گوشهايتان را از شنيدن سخنان زشت بپوشانيد، با قلبهايتان به سوى من روى كنيد كه من صورتهاى شما را نمى خواهم.
- يا عيسى، قل لظلمه بنى اسرائيل: لا تدعونى و السحت تحت اقدامك والاصنام فى بيوتكم، فانى اليت ان اجيب من دعانى، و ان اجابتى اياهم لعنا لهم حتى يتقرقوا.
يعنى: اى عيسى! به ظالمان بنى اسرائيل بگو: مرا نخوانيد در حالى كه احكام كسبهاى حرام را لگدكوب مى كنيد و بتها در خانه هايتان جاى كرده؛ من قسم ياد كردم كه هر كس مرا خواند، او را اجابت كنم (اگر اينان نيز بخواهند مرا بخوانند اجابتشان خواهم كرد) و اجابت من براى اينان، لعن و نفرين آنان است تا جمعشان پراكنده گردد.
از رسول خدا - صلى الله عليه و آله و سلم - روايت شده است كه فرمود:
364 - اوحى الله الى ان يا اخا المرسلين، ويا اخالمنذرين، انذر قومك لا يدخلوا بيتا من بيوتى ولاحد من عبادى عند احد منهم مظلمه، فانى العنه ما دام قائما يصلى بين يدى حتى يرد تلك المظلمه فاكون سمعه الذى يسمع به، واكون بصره الذى يبصربه، و يكون من اوليائى، و يكون جارى مع النبيين و الصديقين والشهداء والصالحين فى الجنه.
يعنى: خداوند متعال بر من وحى فرستاد كه اى برادر انبيا و اى برادر بيم دهندگان! قومت را بترسان از اينكه وارد خانه اى از خانه هاى من شوند در حالى كه حقى از بندگان من بر عهده آنان است؛ چون ما دامى كه اين فرد در برابر من نماز مى گزارد، او را لعنت مى فرستم تا زمانى كه آن حق را برگرداند، اگر چنين كند من گوشش مى شوم كه با آن مى شنود و چشمش مى شوم كه با آن مى بيند. او جزء دوستان و برگزيدگان من مى گردد و همراه با پيامبران و صديقين و شهدا و صالحين در بهشت، همسايه من مى شود.
از امير المومنين - عليه السلام - روايت شده است كه فرمود:
365 - اوحى الله الى عيسى قل لبنى اسرائيل: لا يدخلوا بيتا من بيوتى الا بابصار خاشعه، و قلوب طاهره، وايد تقيه، و اخبرهم انى لا استجيب لاحد منهم دعوه ولاحد من خلقى لديه مظلمه.
يعنى: خداوند متعال بر حضرت عيسى - عليه السلام - وحى فرستاد كه به بنى اسرائيل بگو: داخل خانه اى از خانه هاى من نشويد مگر با چشمهاى خاشع و قلبهاى پاك و دستهاى بى گناه، و به آنان خبر بده كه من دعاى احدى از آنان را مستجاب نخواهم كرد در حالى كه حق يكى از مخلوقات من بر عهده اوست.
----------------------------------------------------------------------------------
1-سوره فرقان، آيه 67.
2-وتر زه كمان را گويند.
3-يك دانگ برابر است با يك ششم درهم.
----------------------------------------------------------------------------
جمال و السالكين شيخ احمد بن فهد حلى (قدس سره الشريف)
ترجمه: حسين غفارى ساروى

نوشتن دیدگاه