خـوانـنـده گـرامـى! درسـت بـه هـنگامه نگارش اين كتاب انواع مصيبتها و رنجها در بيشتر كشورهاى خاورميانه بر شيعه باريدن نموده است برخى كشته شده و برخى به اسارت رفـتـه انـد گـروهـى بـه زنـدان افـتاده و گروهى از خانه و وطن خويش تبعيد گشته اند خـانـواده هـا از هم پاشيده قبيله ها عشيره ها و فاميلها متفرق شده اند خانه ها منهدم گرديده و اجـسـاد سـوخـتـه اسـت و بـسـيـارى زير فشار پايمال شده و جان داده اند. باغها و زمينها و امـوال و ثـروتـهـا مـصـادره گـرديـده اسـت و شـيـعـه در جوى از فشار و سركوب و اختناق مـرگـبـار روزگـار مـى گـذرانـد شـرايـط بـر ضـد آنـان دگـرگـون گـشته، از اين رو ثـروتـمـنـدان بـه فـقـر و فلاكت افتاده و عزتمندان به ذلت كشيده شده اند و هاله اى از ترس، هراس و ذلت و خوارى بر آنان سايه افكنده است.
مـصـائب و اشـك و آه و درد و رنـج به گونه اى است كه قلم از وصف آن ناتوان و زبان از شرح و بيان آن، عاجز است.
ايـنـك بـا ايـن شرايط تاءسف بار، بايد گفت: (پس اثر دعاى كعبه مقصود و قبله موعود امام عصر عليه السلام كجاست؟!)
مـن در مـقـام اين نيستم كه عواطف مذهبى فرزندان تشيع را خدشه دار كنم و انگشت روى نقاط ضعف نهم و برخى بپندارند، مى خواهم آنان را شماتت كنم، نه! هرگز!
امـا هـمـيـن نـكـتـه را يـادآورى مـى كـنم كه: هر كس اين بخش از كتاب را مطالعه نمود بايد نـگـاهـى بـه جـامـعـه تشيع بيفكند و جامعه را از نظر رفتار و انديشه و عقيده با تعاليم افـتـخار آفرين اسلام مقايسه كند تا ببيند چه فاصله گسترده و دورى عميق و بى كرانه اى ميان اسلام و مسسلمانان است.
آخـر تـشـيـع كـجـا و پـديده برهنگى و بى بندوبارى، شرابخوارگى و كارهاى زشت، ربـاخـوارى و زنـا و بى عفتى، حرام خوارگى از خط خاندان وحى و رسالت كه همان خط اصيل اسلام است، كجا؟ اين در ميدان عمل!.
ديـگـر از انـحـرافـات عـقـيـدتـى كـه بـسـيـارى، بـه ويـژه نسل جوان بدان گرفتار است مپرس و مگو ...! كه فاجعه ديگرى است؟
آخـر تـشـيـع كـجـا و مـرام كـفـر و كـمـونـيـسـتى و مادى گرايى ارتجاعى و ديگر احزاب و جـريـانـاتـى كـه بـا راه و رسـم تـوحـيـدگرايانه و انسانى و عادلانه و الهى تشيع در تناقضند، كجا؟
بسيارى از شيعيان، كسانى هستند كه شيعه به دنيا آمده و به نام، شيعه هستند، اما نه در راه رسـم و عـمـلكـرد و عـقـيـده و شـيوه زندگى و با اين وصف چگونه دعاى امام مهدى عليه السلام شامل اين چنين شيعيانى خواهد شد؟ چگونه؟
البـتـه، مـعـناى سخن من اين نيست كه انحرافات عقيدتى، اخلاقى و عملى، آفتى است كه تنها برخى از افراد شيعه بدان گرفتار است، نه! هرگز! بلكه انحرافات، مفاسد و زشـتـيـهـا در ابـعـاد گـونـاگون عقيدتى و اخلاقى و عملى در ميان پيروان ديگر مذاهب به طورى كه ديده ام، بسيار بيشتر و گسترده تر از چيزى است كه در ميان شيعيان است.
و نـيـز مـفـهـوم گـفـتـارم ايـن نـيـسـت كـه پـيـروان ديگر مذاهب، نيكوكار و شايسته و بسان فـرشـتـگان از گناه و انحراف پاك و پاكيزه اند، نه! هرگز! بلكه منظورم اين است كه دعـاى حـضـرت مـهـدى عـليـه السـلام هـنـگـامـى بـدرقـه راه شـيـعـيـان و شامل حال آنان خواهد شد كه از ضد ارزشها و گناهان، دورى جويند و به ارزشها آراسته گـردنـد و بـه دسـتـورات خـدا، عـمـل نـمـايـنـد، در غـيـر ايـن صـورت، مـشـمـول دعـاى آن حـجـت خـدا نـبـوده و نـخـواهـنـد بـود، از ايـن رو بـلا نازل مى گردد و شر و فتنه فرا مى رسد.
8ـ فلتطمئن بذلك من اوليائنا القلوب و ليثقوا بالكفاية منه و ان راعتهم بهم الخطوب.
يعنى: بنابراين، قلبهاى دوستان ما به دعاى ما به بارگاه خدا، آرامش و اطمينان يافته و آسـوده خاطر باشند كه خدا آنان را بسنده است، گرچه درگيريهاى هراس انگيزى آنان را به ترس و دلهره افكند.
ايـن فـراز از نـامه مبارك، بيانگر اين واقعيت است كه دعاى امام مهدى عليه السلام آرامش و اطـمينان بر قلبهاى شيعيان و دوستدارانش همواره فرو مى بارد تا جايى كه آسوده خاطر گـردنـد كـه خـداونـد، خود شر رخدادهاى شرربار و فتنه انگيز را، از آنان دور مى كند و امور آنان را كفايت مى كند، گرچه خطرات سهمگين آنان را بترساند.
والعاقبة ـ بجميل صنع الله سبحانه ـ تكون حميدة لهم، ما اجتنبوا المنهى عنه من الذنوب.
يـعـنـى: و ايـن بـشـارت و نـويـد سـرور آفـرين كه سرانجام كار آنان به خاطر ساخت و تـدبـيـر نـيـكـوى خـدا بـراى آنان ـ تا هنگامى كه از گناهان و ضد ارزشها دورى جويند ـ شايسته و پسنديده خواهد بود.
9ـ و نحن نعهد اليك ايها الولى المخلص المجاهد فينا الظالمين ـ ايدك الله بنصره الذى ايد به السلف من اوليائنا الصالحين ـ انه من اتقى ربه ....
يـعـنـى: هـان اى دوسـت پـراخـلاص كه همواره در راه ما بر ضد ستمكاران در سنگر جهاد و پـيكارى! خداوند، همانگونه كه دوستان شايسته كردار پيشين ما را تاءييد فرمود تو را نـيـز تـاءيـيـد نمايد و ما به تو اطمينان مى دهيم كه هر كس از برادران دينيت پرواى خدا، پيشه سازد و آنچه را به گردن دارد به صاحبان حقوق برساند، در فتنه نابود كننده و گرفتاريهاى تيره و تار و گمراهگرانه آن، در امان خواهد بود.
آنـگـاه حضرت مهدى عليه السلام (شيخ مفيد) را به دوستى خالص وصف مى فرمايد و او را دوستى پراخلاص ‍ در دوستى و در كارها نام مى نهد.
و مـعـنـاى اخـلاص آن اسـت كـه از هـر شـائبـه اى پـاك و پاكيزه است و هر آنچه مصفا شد و خـالص گـشـت و بـا چيزى آلوده نشد، آن خالص است و عملى خالص، عملى است كه براى خـدا بـاشـد و انـجـام دهـنـده آن سـتـايـش از كـسـى بـراى عمل خويش، جز از خدا نخواهد.
از ايـن فـراز نـامـه مـبـارك، اسـتـفـاده مـى شـود كه (شيخ مفيد) در راه دفع به شبهات بـاطـل گـرايـان و نـابـود سـاخـتـن فـتـنـه هـا و پـنـدارهـاى بـاطـل آنـان و تـثبيت پايه هاى استوار تشيع و پيكار فكرى و عقيدتى با منحرفان، به جـهـاد و تلاش بسيارى دست يازيد و كار سترك و قهرمانانه اى كرد كه امام عليه السلام او را (جـهـادگـر در راه تـعـاليم قرآن و اهل بيت و ولايت و امامت) عنوان مى دهد: (المجاهد فينا ....)
آنگاه او را دعايى مى كند كه كم نظير است و گران سنگ، مى فرمايد:
(خـداونـد، هـمـانـسـان كـه دوسـتـان شايسته كردار پيشين ما را تاءييد فرمود تو را نيز تاءييد فرمايد.)
به نظر مى رسد كه آن گرامى، در اينجا به آيه شريفه اشاره دارد كه مى فرمايد:
(و ايد بروح القدس.)(2)
يعنى: ما او را به وسيله روح القدس، تاءييد كرديم.
(ايدك الله!) يعنى: خداوند به يارى خويش، تو را تقويت كند.
مـمـكـن اسـت منظور آن حضرت از جمله: (بنصره الذى ايد به السلف تقويت روح و جان از راه روح القدس باشد كه خداوند آن را براى برخى از بندگان شايسته كردار گماشته است تا سخن شايسته را بر آنان الهام كند و معانى بلند بر آنان تلقين نمايد و حقايق را بـر زبـانـشـان جارى سازد، همانگونه كه پيامبر صلى الله عليه و آله به (حسنان بن ثابت) آن شاعر باايمان و دلسوز فرمود: (تا زمانى كه يارى رسان پيام آسمانى ما باشى، همواره روح القدس تو را تاءييد خواهد كرد.)
و امـام رضـا عـليـه السـلام بـه دعـبـل فرمود: (دعبل! روح القدس، به زبان تو سخن گفته است.)
10ـ نـعـهـد اليك، انه من اتقى ربه من اخوانك فى الدين و اخرج مما عليه الى مستحقيه، كان آمنا من الفتنة المبطلة و محنها المظلمة المضلة.
يـعـنـى: مـا بـه تـو اطمينان مى دهيم كه هر كس از برادران دينيت پرواى پروردگارش را پـيـشـه سـازد و آنچه را به گردن دارد به صاحبان حق برساند، از فتنه نابود كننده و گرفتاريهاى تيره و تار و گمراهگرانه آن در امان خواهد بود.
امـام مـهدى عليه السلام در اين فراز از نامه مبارك، تضمين مى نمايد كه: تقواپيشگان و شـايـسـتـه كـردارانـى كـه حـقـوق مـالى خـويـش هـمـچـون: خـمـس، زكـات و ... را از مـال خـويـش خـارج و به اهل آن مى رسانند، از درد و رنج فتنه نابود كننده، در امان خواهند بود.
و مـن بخل منهم بما اءعاره الله من نعمته على من امره بصلته فانه يكون خاسرا لاولاه و اخراه.
يعنى: هر آن كس كه در دادن نعمتهايى كه خدا به او ارزانى داشته به كسانى كه دستور صـله رحـم و رسـيـدگـى بـه امـور آنـان را داده اسـت، بخل ورزد، چنين كسى در اين جهان و سراى آخرت، زيانكار و بازنده خواهد بود.
در فـراز گـذشته، امام مهدى عليه السلام تضمين مى كند كه هر كس حقوق مالى خويش را بـپـردازد از انـواع بـلاها، رنجها و سختيها در امان بماند و متقابلا آن گرامى، كسانى را كه بخل مى ورزند و از پرداخت حقوق مالى خويش، سرباز مى زنند و از ياد مى برند كه خـداوند اين ثروت و امكانات را به عنوان عاريه و امانت به آنان داده است، چنين كسانى را هشدار مى دهد.
واژه (عـاريـه) به معناى چيزى است كه فردى به ديگرى مى سپارد، به شرط اينكه آن را به او بازگرداند از اين رو ثروت و اموالى كه انسان پس از خويش مى گذارد، به مـنـزله عـاريـه و امـانـت اسـت، چـرا كـه پـس از صـاحـبـش بـه ديـگـرى انتقال مى يابد.
بـه هـر حـال، مال و ثروتى كه خداوند در اختيار انسان قرار مى دهد، به عنوان (عاريه) اسـت و هـمـيشه نمى ماند، بلكه زوال پذير است و از دست او خارج مى گردد، از اين رو كسى كه بخل ورزد و حقوق مالى خويش را به كسانى كه استحقاق آن را دارند، نپردازد با خـسارت مالى روبرو مى گردد و ثروتش در دنيا به آفتهايى چون سرقت، تلف شدن، سـوخـتـن و يا غرق شدن، از دستش مى رود و در سراى آخرت نيز زيانكار خواهد بود. چرا كه از پاداش عظيم و ثواب بسيارى كه خدا براى انفاق كنندگان در راه خدا فراهم ساخته است، نه تنها بى بهره مى گردد، بلكه به خاطر ترك وظيفه و ندادن حقوق مالى خويش به عذاب، گرفتار خواهد شد.
11ـ و لو اءن اشياعنا ـ و فقهم الله لطاعته ـ على اجتماع من القلوب فى الوفاء بالعهد عليهم، لما تاءخر عنهم اليمن بلقائنا ....
يعنى: اگر پيروان و شيعيان ما كه خدا آنان را در فرمانبردارى خويش توفيق ارزانيشان دارد، بـراسـتـى در راه وفـاى بـه عـهـد و پـيـمـانـى كـه بـر دوش دارنـد، همدل و يكصدا بودند هرگز سعادت ديدار ما از آنان به تاءخير نمى افتاد.
راسـتـى كـه سخن تاءسف بار و خبر دردناكى است! به بزرگترين خسارتى اشاره دارد كـه پـيـروان خـانـدان وحـى و رسـالت عليه السلام بويژه، بدان گرفتار آمده اند و آن خسارت جبران ناپذير و محروميت از افتخار ديدار امام عصر عليه السلام در دوران غم بار غـيبت كبرى است و اين محروميت به دليل نداشتن ويژگيهاى لازم، از آن جمله همدلى و اتحاد و هماهنگى شيعيان در وفاى به عهد خود با خدا و پيامبر و امامان معصوم عليه السلام است.
به طور دقيق نمى توانيم واژه (وفاى به عهد) را تفسير كنيم و دريابيم. در مورد آن ديـدگـاهها و تصورات بسيار است، اما نكته مسلم اين است كه منظور از (وفاى به عهد) تـعـهـد و پـايـمـردى و اسـتـقـامـت و سـيـر در خـط اسـلام اصيل و راستين، بدون انحراف است.
اگـر جـامـعـه تـشـيع، چنين باشد بى هيچ ترديدى راه براى آن گشوده است تا امام زمان خـويـش را بـه صـورت روشن و آشكار و بدون غفلت و نشناختن وجود گرانمايه حضرتش بـه هـنـگـام ديـدار، مـلاقـات كـند نه اينكه همانند بسيارى از ديدارها و كسانى كه به اين افـتـخـار بـزرگ نـايـل آمده اند؛ ديدار به گونه اى صورت گيرد كه آن گرامى را به هـنـگام ملاقات نشناسند، ديدار همراه با نوعى غفلت و بى توجهى و عدم شناخت آن گرامى بـه پـايـان رسـد و آنـگـاه پـس از پـايـان ديـدار، تـازه روشـن شـود كـه دريـغـا! جـمـال دلاراى يـار را ديـده انـد، اما در جوى از غفلت و عدم توجه فكر انديشه و شناخت به موقع.
آرى! اگـر جـامـعـه تـشـيـع بر راه و رسم و انديشه و عقيده و عملكردى بود كه امام عصر عـليـه السـلام دوسـت دارد و آن را مـى پسندد، بى ترديد همه آنان، غرق در سعادت و نيك بختى بودند و به افتخار ديدار آن حضرت در اوج معرفت و شناخت وجود گرانمايه اش، بى هيچ غفلت و بى توجهى نايل مى آمدند و ديدار يار بر اساس عرفان و شناخت، ميسر مى شد.
12ـ فما يحبسنا عنهم الا ما يتصل بنا مما نكرهه و لا نؤثره منهم.
يـعنى: از اين رو (بايد بدانند كه) برخى رفتار ناشايسته آنان كه ناخوشايند ما است و مـا آن عـمـلكـرد را، زيـبـنـده شـيـعـيـان نـمـى نـگـريـم، عامل ديگرى، ما را از آنان دور نمى دارد.
حـقـيـقـت ايـن اسـت كـه: انـبـوهى از روايات به صراحت، بيانگر اين مطلب است كه تمامى اعـمال و رفتار مردم، در عصر هر امام و پيشوايى از پيشوايان معصوم عليه السلام در هر هفته دو بار، در روزهاى پنجشنبه و دوشنبه به امام راستين جامعه ارائه مى شود، از اين رو طـبـيـعـى اسـت كـه امـام عـليـه السـلام نمى پسندند كه شيعه او به هر انحراف و اشتباه و گـنـاهـى آلوده گردد و اين را در شاءن شيعيان نمى نگرد و براى آنان نمى پسندد و همين آلودگـى بـه گـنـاه اسـت كـه تـوفيق تشرف را از آنان سلب و آنان را از افتخار ديدار، محروم مى سازد.
و كتب فى غرة شوال من سنة اثنتى عشرة و اءربعمائة.
نسخة التوقيع باليد العليا، صلوات الله على صاحبها ....
يعنى: اين نامه، در آغاز ماه شوال سال 412 هجرى، نوشته شده است.
رونويسى است، از توقيع شريف و دستخط مبارك، كه درود خدا بر نگارنده آن باد!
اين نامه ما به سوى توست! هان اى دوستى كه حقيقت والايى به تو الهام گشته كه به امـلاى مـا و خـط يكى از افراد مورد اعتمادمان نوشته شده است. پس آن را از همگان پوشيده دار و آن را پيچيده و به كسى نشان مده و نسخه اى از آن بردار و آن گروه از دوستان ما را كـه بـه درسـتـى و امانتدارى آنان اعتماد دارى، آنها را از دريافت آن آگاه ساز كه خداوند به خواست خود، آنان را به بركت ما، مشمول بركات خويش سازد.
در ايـن فـرازهاى آخرين، حضرت مهدى عليه السلام به (شيخ مفيد) دستور مى دهد كه نـامـه را از هـمـه مـردم نـهـان دارد و آن را جـزو اسرار بداند، تا هيچ كس بر خط امام عليه السـلام و كـاتب او ـ به خاطر اسرار و رموز و حكمتهايى ـ آگاهى نيابد. و نيز دستور مى دهد كه از آن نامه مبارك، نسخه اى بردارد و تنها هر آنكه (شيخ مفيد) به امانتدارى او، در مورد اسرار شيعيان اعتماد و اطمينان دارد، بر آن آگاهى يابد.
از اين رو، شايد امام عليه السلام چنين مصلحت مى ديد كه اين امر از غير شيعيان و از استبداد حاكم، پوشيده بماند.
------------------------------------------
1-بحارالانوار، ج 53، ص 34.
2-سوره بقره، آيه 87 و 253.
--------------------------------------
آيت الله سيد محمد كاظم قزوينى