يكى از خصوصيات قيام حسين بن على عليه السلام و از پيامهاى عاشورا اين است كه آن حضرت على رغم قلت ياران و كثرت دشمنانش كه بايد طبق محاسبات ظاهرى به هر نحو ممكن، اصحاب و ياران خويش را براى كمك و ياريش دعوت و تشويق و در صورت نياز از جايگاه ولايت و امامت، آنان را مجبور و ملزم نمايد، ولى برخلاف اين روش، آن حضرت در موارد مختلف، گاهى به طور عموم و گاهى به طور خصوص، به آن اجازه انتخاب كارزار يا ترك آن را داده و حتى نزديكترين اهل بيت خويش را نيز در اين انتخاب نمودن مسير دلخواه و مورد نظرشان، مخير نموده است.
اين اصل اساسى است در ميان قيامهاى ظاهرى و معنوى و يك فرق بارزى است كه پيشوايان و رهبران غير واقعى متمايز مى سازد؛ چون اين نوع رهبران، معمولا براى جلب و مساعدت ديگران، به هر حيله و تزوير متمسك مى گردند و براى به دست آوردن پيروزى، از توسل به هيچ عمل خلاف و غير انسانى، امتناع نمى ورزند.
اينك متن اين پيامها:
1 / 13 - فمن احب منكم الانصراف فلينصرف، ليس عليه منا ذمام.(1)
هر يك از شما (ياران من) بخواهد برگردد، آزاد است و از طرف ما بيعتى برگردنش نيست).
امام على عليه السلام اين جمله را در (منزل زباله) خطاب به همه اصحاب و اهل بيتش فرمود، آنگاه كه از كشته شدن (مسلم وهانى) در كوفه، در اين منزل مطلع گرديد و شهادت آنان را با يارانش در ميان گذاشت و از بى وفايى مردم كوفه و دورويى آنان سخن گفت، سپس فرمود:(فمن احب منكم...).
2 / 13 - و انى قد اذنت لكم فانطلقوا جميعا فى حل ليس ‍ عليكم منى ذمام، وهذا الليل قد غشيكم فاتخدوه جملا، ولياءخذ كل رجل منكم بيد رجل من اهل بيتى،... و تفرقوا فى سوادكم و مدائنكم.(2)
(و من به همه شما اجازه دادم به وطنهاى خود برگرديد، همه شما آزاد هستيد و من بيعتى در گردن شما ندارم، اينك شب فرا رسيده، تاريكى آن را مركب خويش قرار دهيد و هر يك از شما دست يكى از اهل بيت مرا بگيريد و به سوى شهر و ديار خود متفرق شويد).
امام عليه السلام نزديك غروب تاسوعا يا پس از نماز مغرب شب عاشورا، خطاب به اهل بيت و اصحاب خود، خطبه اى ايراد فرمود، در آن خطبه ضمن سپاسگذارى از همه آنان خبر شهادت خويش را كه در كربلا واقع خواهد شد، از زبان رسول خدا صل الله عليه و آله وسلم نقل فرمود و اين جمله را هم اضافه نمود كه اينك زمان اين شهادت فرا رسيده است، سپس به تمام اهل بيت و يارانش ‍ فرمود شما در رفتن و نجات جان خويشتن آزاد هستيد. و جمله ياد شده از فرازهاى همين خطبه است:
3 / 13 - حسبكم من القتل بمسلم، اذهبوا قد اذنت لكم.(3)
(فرزندان عقيل! كشته شدن مسلم بن عقيل براى (خانواده) شما بس است، من شما را مرخص كردم از اين منطقه بيرون برويد).
امام عليه السلام در سخنرانى شب عاشورا (در فراز قبل اشاره گرديد) پس از اجازه مرخصى عمومى و پس از شنيدن پاسخ ياران خويش كه دليل وفادارى و ايمان ثابت آنان بود، متوجه فرزندان عقيل گرديد و آنان را بالخصوص مورد خطاب قرار داد كه: (حسبكم من القتل بمسلم، اذهبوا قد اذنت لكم).
و آنان نيز جواب دادند اگر ما تو را ترك كنيم و از ما بپرسند چرا دست از آقا و مولاى خود برداشتيد چه پاسخى خواهيم داشت؟ نه، به خدا سوگند! جان و مال و فرزند و عيال خود را فداى تو خواهيم كرد و تا نفس آخر، در كنار تو خواهيم بود.
4 / 13 - يا جون! انت فى اذن منى، فانما تبعتنا طلبا للعافية فلا تبتل بطريقنا.(4)
(جون! من بيعت را از تو برداشتم؛زيرا تو به اميد عافيت و آسايش به همراه ما آمده اى، خود را در راه ما گرفتار و مصيبت مكن!).
امام عليه السلام اين جمله را در روز عاشورا و در اوج جريان جنگ خطاب به جون، غلام خود فرمود، آنگاه كه او براى خدا حافظى و اذن براى رفتن به ميدان جنگ، به خدمت آن حضرت شرفياب گرديد.
5 / 13 - رحمك الله انت فى حل من بيعتى، فاعمل فى فكاك ولدك.(5)
(محمد بن بشير! خدا تو را رحمت كند، اينك تو از طرف من آزادى و من بيعت را از تو برداشتم تا درباره آزادى فرزندت، تلاش كنى).
امام عليه السلام اين جمله را خطاب به (محمد بن بشير حضرمى) فرمودند؛ زيرا در همين روزها به وى خبر رسيده بود كه فرزندت در اطراف رى، گرفتار و زندانى شده است و چون اين جريان را آشنايان و دوستان محمد بن بشير با او در ميان گذاشتند، او از مفارقت فرزند پيامبر امتناع ورزيد؛ و چون آن حضرت او را اين گونه ديد، فرمود: (رحمك الله...).
پاسخ وى به امام عليه السلام اين بود كه:
(اكلتنى السباع حيا ان فارقتك).
(درندگان بيابان مرا زنده پاره پاره كنند اگر از شما جدا شوم).
امام عليه السلام لباسهايى كه قيمت آنها به هزار دينار بالغ مى گرديد، در اختيار وى قرار داد تا آنها براى رهايى فرزندش، استفاده كند.
---------------------------
1-طبرى 6 / 226 و ارشاد مفيد / 231.
2-مقتل مقرم / 213. طبرى 6 / 238 - 239 و كامل 3 / 278 و 285.
3-مقتل مقرم / 213.
4-لهوف / 95.ابصارالعين / 105. مثير الاحزان / 63.
5-مقتل مقرم / 214.
-----------------------
محمد صادق نجمى

نوشتن دیدگاه