در دين مقدس اسلام (نماز) در راس همه اعمال و عبادات قرار گرفته است چنانچه خداوند در اوصاف متقين كه بهترين بندگان اويند مى فرمايد:
الذين يومنون بالغيب و يقيمون الصلوة.(1)
( (پرهيزكاران) كسانى هستند كه به غيب ( آنچه از حس ‍ پوشيده و پنهان است) ايمانمى آورند و نماز را بر پا مى دارند).
اين عبادت از آن چنان اهميتى برخوردار است كه نه تنها در دين اسلام بلكه در اديان گذشته و در شرايط انبياى پيشين نيز در راس همه برنامه ها و عبادات بوده است و لذا حضرت ابراهيم عليه السلام از خداوند براى خود و ذريه اش توفيق اقامه نماز را درخواست مى كند و مى گويد:
(رب اجعلنى مقيم الصلوة و من ذريتى...).(2)
و حضرت لقمان در به پا داشتن نماز به فرزندش توصيه مى كند:
(يا بنى اقم الصلوة...).(3)
و حضرت عيسى آن را از وظايف اوليه اش مى شمارد و مى گويد:
(و اوصانى بالصلوة و الزكاة ما دمت حيا)؛ (4) (تا زمانى كه زنده ام مرا به نماز و زكات توصيه كرده است).
خلاصه در اهميت نماز، همين بس كه معيار قبول و رد همه اعمال و عبادات ديگر معرفى شده است.(5)
براين اساس است كه حسين بن على عليه السلام با پيام و شعارش، پيروانش بر اهميت نماز متوجه ساخته است و از ياران و اصحابش كه در حساسترين شرايط از نماز حمايت كرده و حتى براى اقامه تنها يك نماز، جانشان را فدا كرده اند، تقدير به عمل آورد است:
1 / 10 - ارجع اليهم فان استطعت ان توخرهم الى غدوة و تدفعهم عنا العشية لعلنا نصلى لربنا الليلة و ندعوه و نستغفره.(6)
(ابوالفضل! به سوى آنان بر گرد و اگر توانستى همين امشب را مهلت بگير و جنگ را تا فردا صبح به تاخير بينداز اميد است تا ما امشب به نماز، دعا و استغفار با پروردگار مان بپردازيم).
2 / 10 - فهو يعلم انى قد كنت احب الصلوة له و تلاوة كتابه و كثرة الدعاء و الاستغفار.(7)
(زيرا او مى داند كه من به نماز و قرائت قرآن و استغفار و مناجات پرودگار علاقه شديد دارم).
امام عليه السلام اين جمله را كه حاوى دو پيام و شعار مستقل در بيان اهميت نماز است، عصر تاسوعا هنگامى كه دشمن به سوى خيمه ها حركت نمود، خطاب به برادرش ابوالفضل عليه السلام ايراد فرمود؛ زيرا در مرحله اول به وى دستور داد كه به سوى دشمن برود و علت حركت تا به هنگام آنان را سؤ ال كند و پاسخ آنان اين بود كه دستور جديد و اكيد از ابن زياد آمده است كه يا بايد همين الان جنگ شود يا بيعت با يزيد انجام گيرد.
وقتى حضرت ابوالفضل اين پيام دشمن را به امام ابلاغ نمود، در مرحله دوم آن حضرت مجددا اين دستور را صادر فرمود. آرى قرار بود عصر تاسوعا جنگ شروع شود، ولى امام عليه السلام براى اهتمام بر نماز و قرائت قرآن از دشمن فرومايه اش در خواست مهلت نمود.
3 / 10 - ذكرت الصلاة جعلك الله من المصلين الذاكرين.(8)
(ابوثمامه! نماز را به ياد آورى، خدا تو را از نماز گزارانى كه به ياد خدا هستند، قرار بدهد).
4 / 10 - نعم، هذا اول وقتها، سلوهم ان يكفوا عنا حتى نصلى.(9)
(آرى اينك اول وقت نماز است، از دشمن بخواهيد دست از جنگ بردارد تا نماز خود را به جاى آوريم).
امام عليه السلام اين جمله را كه مانند جمله قبل، مركب از دو شعار است، در پاسخ (ابوثمامه صيداوى) يكى از ياران وفادارش ‍ فرمود، آنگاه كه او را در حال شدت جنگ متوجه گرديد كه اول ظهر است، لذا به آن حضرت عرض نمود:
(بنفسى انت؛ جانم به قربانت)، گرچه اين مردم به حملات خود ادامه مى دهند، ولى به خدا سوگند! تا مرا نكشته اند نمى توانند بر تو دست يابند و من دوست دارم آنگاه به لقاى خدايم نايل شوم كه اين يك نماز آخر را هم با امامت شما به جاى آورده باشم.
5 / 10 - (نعم، انت امامى فى الجنة).(10)
(سعيد! آرى تو پيش از من در بهشت (برين) هستى).
روز عاشورا براى اداى نماز ظهر، پيشنهاد آتش بس از سوى حسين بن على عليه السلام عملا مورد موافقت قرار نگرفت و آن حضرت بدون توجه به تيرباران دشمن در بيرون خيمه ها و در مقابل صفوف اهل كوفه، به نماز ايستاد و چند تن از ياران با وفايش از جمله (سعيد بن عبدالله) و (عمروبن قرظه كعبى) در پيش روى آن حضرت ايستادند و سينه خود را سپر كردند و در اثر تيرهايى كه به سرو سينه آنان اصابت نمود، پس از نماز به روى خاك افتادند و به شهادت رسيدند.
سعيد، پس از نماز آن حضرت كه با ضعف شديد و با پيكر خون آلود افتاده بود، چشمش را باز كرد و امام را در كنارش ديد كه در روى زمين نشسته و خاك و خون از صورت وى پاك مى كنند، در مقابل اين محبت امام عليه السلام كه سر از پا نمى شناخت، چنين عرض كرد:(اوفيت يا ابن رسول الله صل الله عليه و آله وسلم؛ اى فرزند رسول خدا! آيا من وظيفه خود را به نيكى انجام دادم؟).
امام عليه السلام هم در پاسخ وى فرمود: آرى تو پيش از من در بهشت (برين) هستى.
6 / 10 - نعم، انت امامى فى الجنة، فاقرء رسول الله صل الله عليه و آله وسلم منى السلام و اعلمه انى فى الاثر.(11)
(عمرو! تو نيز پيش از من در بهشت (برين) هستى، از من به رسول خدا صل الله عليه وآله و سلم سلام برسان و به ايشان عرض كن كه من نيز در پشت سر تو به سوى او خواهم شتافت).
عمروبن قرظه كه در كنار سعيد، افتاده بود و مكالمه او و امام را مى شنيد كه چگونه آن حضرت به وى، وعده حتمى بهشت مى دهد، او نيز از آن حضرت همان سؤ ال را نمود كه (اوفيت يابن رسول الله؟؛ من هم وظيفه خود را به نيكى انجام دادم؟).
امام هم در پاسخ وى همان جواب را داد كه به سعيد داده بود و اين جمله را نيز اضافه نمود كه: (سلام مرا به رسول خدا برسان و به او عرض كردم من (حسين) لحظات ديگر عازم ديدار تو هستم).
---------------------------
1-بقره / 3.
2-ابراهيم / 40.
3-لقمان / 17.
4-مريم / 31.
5-فان قبلت ماسواها...بحارالانوار ج 83 / 25.
6-ارشاد مفيد / 230. طبرى 6 / 238 و كامل ابن اثير 3 / 285.
7-همان
8-مقتل مقرم / 244. طبرى 6 / 251. كامل ابن اثير 3 / 291.
9-همان
10-مقتل مقرم / 246. مقتل عوالم 17 / 8 8. لهوف / 95 مثير الاحزان و تنقيح المقال مامقانى شرح حال سعيد بن عبدالله.
11-مقتل مقرم / 248. مقتل عوالم 17 / 88. لهوف / 95 و مثير الاحزان.
------------------------
محمد صادق نجمى

نوشتن دیدگاه