در روايـات مـربـوط بـه سـفـيـانى، جنگ قرقيسيا كه در مرزهاى سوريه ـ عراق ـ تركيه بوقوع مى پيوندد حادثه اى خارج از روال طبيعى جنبش سفيانى و حوادث زمان ظهور بنظر مـى رسـد.. از ايـن رو هـدف اصـلى سـفيانى از جنگ عراق سلطه يافتن برآن كشور و ايجاد مـقـاومـت در بـرابـر نـيروهاى ايرانى و زمينه سازان ظهور حضرت، كه از مسير عراق به سـوى سـوريـه و قـدس پـيش مى روند خواهد بود. ولى در راه عراق در اثر حادثه عجيبى جـنگ قرقيسيا رخ مى دهد و آن حادثه پيدا شدن گنجى در مجراى فرات و يا نزديك مجراى رود فـرات اسـت. بـطوريكه عده اى از مردم براى دست يافتن به آن، دست به تلاش مى زنند و آتش جنگ بين آنها شعله ور مى شود و بيش از صدهزار تن از آنها كشته مى شوند و هـيـچـيـك بـه پيروزى قطعى نمى رسند و به آن گنج دست نمى يابند. بلكه همگى از آن منصرف شده و به مسائل ديگر مشغول مى شوند.
مـنـطـقـه قـرقـيـسـيـا بـطـورى كـه در مـعـجـم البـلدان آمـده، شهر كوچكى است در نزديكى مـدخـل نهر خابور در رود فرات و امروز خرابه هاى آن نزديك شهر ((ديرزور)) سوريه قـرار دارد و نـزديك مرزهاى سوريه ـ عراق است و به مرزهاى تركيه ـ سوريه نيز نسبتا نزديك مى باشد.
بـا وجـود پـيـچـيـدگـى و ابـهـام برخى از جوانب نبرد قرقيسيا، همچون انگيزه ايجاد آن و طـرفـهـاى درگـيـر آن غـيـر از سـفيانى و پايان آن.. روايات، وقوع آن را به صراحت و قـاطـعـيـت بـيـان مـى كـنـد و بـا اوصـاف بـزرگـى آن را وصـف مـى نـمـايـد. مـانـنـد روايت ذيل كه از امام صادق (عليه السلام) روايت شده است كه فرمود:
((هـمانا خداوند، در قرقيسيا سفره پر از طعامى دارد كه سروش آسمانى از آن خبر مى دهـد و نـدا مـى كـنـد اى پرندگان آسمان و اى درندگان زمين بشتابيد براى سير شدن از گوشت تن ستمگران))(1)
ايـنـكـه صـحـنـه نـبـرد قـرقـيـسـيا به خوان و سفره الهى توصيف شده از اين جهت است كه درگـيـرى سـتـمـگـران بـا هـم و ضـعـيـف كـردن نـيـروهـاى يـكـديـگـر از تـقديرات خداوند مـتـعـال اسـت كه به شكست آنها بدست حضرت مهدى (عليه السلام) كمك مى كند. از اين رو سـفـيـانـى بعد از اين جنگ وارد عراق مى شود در حاليكه بخشى از نيروهاى خود را از دست داده است، ايرانيان زمينه ساز، او را شكست مى دهند.. آنگاه حضرت مهدى (عليه السلام) با تركان كه پس از شكست سفيانيان در نبرد قرقيسيا طرف درگير در آن كار زار بوده اند. وارد نبرد مى شود.
چنانكه روايت اشاره مى كند، عرضه نبرد، بيابان خشك و بى آب و گياه است و آنها اجساد كشتگان خود را دفن نمى كنند و يا قادر به دفن آنها نيستند، از اين رو پرندگان آسمان و درنـدگـان زمـيـنـى از گـوشـت لاشه هاى آنها شكم خود را سير مى كنند و اينكه سربازان كـشـتـه شـده نـيز ستمگرند زيرا كه آنها سربازان جباران و ستم پيشگان مى باشند. يا اينكه در ميان آنها شمار زيادى از افسران و فرماندهان ستمكار از دو طرف وجود دارد.
از امام باقر (عليه السلام) نقل شده كه فرمود:
((سـپس سفيانى با ابقع روبرو مى شود و با يكديگر كارزار مى كنند، سفيانى او و همراهانش و اءصهب را به قتل مى رساند. آنگاه هيچ تصميمى جز حمله به عراق ندارد سپاه خود را به قرقيسيا رسانده و در آنجا وارد نبرد مى شود، در اين درگيرى صدهزار ستمگر كـشـتـه مـى شـود... و سـفـيـانـى لشـكـرى بـه تـعـداد هـفتاد هزار نفر را به سوى كوفه گسيل مى دارد.))(2)
بـرخـى روايـات، تعداد كشتگان را يكصد و شصت هزار و بعضى بيش از آن ياد مى كنند، چـه بـسـا صـد هـزار تن از ستمگران باشند همانگونه كه اين روايت مى گويد و بقيه از سربازان عادى و مزدوران و ساير مردم محروم باشند.
امـا گـنـج مـورد نـزاع، روايـاتـى چند در اين باره آمده است كه روشن ترين آنها در نسخه خطى ابن حماد از پيامبر صلى الله عليه و آله وسلم است كه فرمود:
((رود فرات، از كوهى از طلا و نقره پرده برمى دارد و آن را آشكار مى سازد بر سر آن جـنـگ و درگـيرى بوجود مى آيد بگونه ايكه از هر نه تن هفت تن كشته مى شوند. پس هرگاه شما آن را درك كرديد به آن نزديك نشويد.))(3)
و نيز در همين نسخه آمده است:
((فتنه چهارم هيجده سال بطول مى انجامد، سپس در آنهنگام كه بايد پايان مى پذيرد و تحقيقا نهر فرات از كوهى از طلا پرده برمى دارد و مردم براى رسيدن به آن به جان يكديگر مى افتند و از هر نه تن هفت تن كشته مى شوند.))
مـراد از فـتنه چهارم در اين روايت، اگر سلطه و استيلاى غرب و ديگر ملتها بر مسلمانان بـاشـد، چنانكه روايات به آن تصريح مى كند، آن فتنه طولانى خواهد بود. و اينك حدود يـك قـرن بـر آن مـى گـذرد. و اگـر مـنـظور فتنه داخلى سرزمين شام باشد كه ناشى از فـتـنـه چـهارم، يعنى فتنه فلسطين است، كه در اين جهت ممكن است جنگ داخلى لبنان، آغاز اين هيجده سال باشد.
و احـتـمـال دارد آن گـنـج يـاد شده، معادن طلا و نقره اى باشد كه در آنجا كشف خواهد شد و مورد اختلاف بين سه دولت و حاميان آنها واقع مى گردد، يا اينكه آن گنج، نفت و يا معادن ديـگـر بـاشد.. من شنيده ام منطقه قرقيسيا از لحاظ نفت و ديگر معادن حتى اورانيوم غنى مى بـاشـد و عمليات حفارى و تحقيقات در آن، در حال اجراء بوده و از نتايج مثبتى برخوردار است.. منزه است خدايى كه مقدار و مالكيت هر چيز در دست اوست.
امـا طـرف مـقـابـل سـفـيانى در اين نبرد: از نظر اكثر روايات تركان هستند. ولى منظور از تركان در اينجا چيست؟ آنچه به نظر مى رسد و به طبيعت امور نزديك تر است اينكه آنها سـپـاهـيـان تـرك زبان هستند، چرا كه درگيرى و نزاع بر سر دارائى اى است كه نزديك مـرزهـاى سوريه و تركيه وجود دارد اما طرف سوم كه در عراق است درگير اوضاع داخلى خود و وجود دو دستگى در آن مى باشد، دسته اى طرفداران يمنى ها و ايرانيان زمينه ساز ظهور حضرت گروهى هواداران سفيانى مى باشند. اما قرينه هاى زيادى وجود دارد كه اين احـتـمال كه مراد از تركان در اينجا روسها باشد را تاءييد مى كند. بويژه رواياتى كه خـاطـرنـشـان مـى سـازد آنـها قبل از خروج سفيانى، در جزيره ربيعه يا ديار بكر نزديك قرقيسيا فرود مى آيند. و رواياتى كه مى گويد سفيانى با تركان به نبرد مى پردازد و سپس بدست حضرت مهدى (عليه السلام) ريشه كن مى شوند و نخستين لشكرى را كه آن حضرت براى جنگ با تركان گسيل مى دارد آنها را شكست مى دهند و ظاهرا منظور از جزيره كـه در روايـات مـتـعـدد يـاد شـده اسـت و نـيـروهـاى تـرك زبـان قـبل از سفيانى در آنجا فرود مى آيند، همان منطقه اى است كه به اين اسم ناميده شده و با توجه به مطلق بودن و اضافه نشدن آن به اسم ديگر، جزيرة العرب و مانند آن نيست، چـنـانـكه مراد از فرود آمدن نيروهاى رومى در رمله چنانكه از روايات استفاده مى شود، همان رمله فلسطين است.
آرى از روايـات گـذشـتـه مـربـوط بـه گنج و اينكه پيامبر صلى الله عليه و آله وسلم مـسـلمـانـان را از شـركـت در نـزاع بـر سـر آن گنج نهى فرمود و از عبارت ((مردم براى رسيدن به آن به جان يكديگر مى افتند)) استفاده مى شود كه طرفهاى درگير بر سر گنج، مسلمانان مى باشند ولى اين مطلب مانع از آن نيست كه دولت تركيه طرف درگير نباشد و تركان روسى و يا هواداران تركان، آن دولت را يارى نكنند، چنانكه اين تعبير دربـاره آنـان، در روايـات فـرو آمـدن نيروهاى آنان در جزيره وارد شده است. اما روميان و مغربى ها كه در برخى از روايات آمده است، از طرفهاى درگير در جنگ قرقيسيا هستند اما آن نـشـانـه ها اندك و ضعيف است. و ممكن است ورود آنان براى كمك به سفيانى يا ديگران باشد.
امـا نـيـروهـاى اصلى و دشمنان سفيانى و هواداران و ياوران حضرت مهدى (عليه السلام)، يمنى ها و ايرانيان هستند كه در نبرد قرقيسيا دخالت نمى كنند چرا كه آن جنگ ميان دشمنان آنـهـا بـرقـرار اسـت ولى انـگـيـزه مـهـمـتـر بـا تـوجـه بـه ظـواهـر روايـات، اشـتـغـال آنـان بـه حـوادث ظهور در حجاز و تلاش براى ارتباط و ايجاد وحدت نيروها با نـيـروى امـام مـهـدى (عـليه السلام) است كه آغاز نهضت ظهور آن حضرت در مكه مى باشد. البـتـه مـمـكـن اسـت عـلت آن، شـعـله ور شـدن جـنـگ جـهـانـى بـاشـد كـه احـتـمـال بـيشتر مى دهيم بخشى از آن در اين مرحله بوقوع بپيوندد. (كه در اين باره سخن خواهيم گفت.)
ابن حماد از على (عليه السلام) روايت مى كند كه حضرت فرمود:
((وقـتـى سـواران سـفـيـانـى بـه سـوى كـوفـه بـحركت درآيند او گروهى را در پى اهـل خـراسـان مـى فـرسـتـد در حـاليـكه اهل خراسان به طلب حضرت مهدى (عليه السلام) بيرون مى آيند.))(4)
-----------------------
1-بحار ج 52 ص 246.
2-بحار ج 52 ص 237.
3-نسخه خطى ابن حماد ص 2))
4-نسخه خطى ابن حماد ص 87.
------------------
على كورانى

نوشتن دیدگاه