در ايـنـكه سفيانى جنبش خود را از خارج دمشق از منطقه حوران يا درعا در مرز سوريه ـ اردن آغاز مى كند، روايات تقريبا همداستانند، البته روايات، منطقه خروج وى را وادى يابس و اءسود (دره خشك و سياه) مى نامند.
از امير مؤ منان (عليه السلام) روايت شده است كه فرمود:
((پسر هند جگرخوار از وادى يابس (دره خشك) خروج مى كند و او مردى است چهار شانه، بـا چـهـره اى تـرسناك و سرى بزرگ كه در چهره اش اثر آبله پيداست به قيافه اش كـه بـنـگـرى، يـك چـشـم بـنـظـر مـى رسـد، نـامـش عثمان و نام پدرش عنسبه (عيينه) و از فـرزنـدان ابـوسفيان است. تا اينكه به سرزمينى قرار و معين (آرام و داراى آبى گوارا) مى رسد، آنگاه بر منبر آن جا قرار مى گيرد.))(1)
البته زمين ذات قرار معين (داراى آرامش و آبى گوارا) كه در قرآن آمده است به دمشق تفسير شده است.
در نـسـخـه خـطـى ابـن حـمـاد از مـحـمـد بـن جـعـفـر بـن عـلى نقل شده است كه گفت:
((سفيانى از فرزندان خالد پسر يزيد پسر ابوسفيان، مردى است با سرى درشت و چهره اى آبله گون، در چشمش نقطه اى سفيد پيداست او از ناحيه اى از شهر دمشق كه وادى يـابـس (دره خشك) ناميده مى شود با هفت نفر كه يكى از آنها درفشى پيچيده با خود دارد، خروج مى كند.))(2)
و در صفحه 74 همين نسخه آمده است كه آغاز حركت سفيانى ((از قريه اى در غرب شام به نـام اءنـدرا هـمـراه 7 نـفر مى باشد)) و در صفحه 79 از ارطاة بن منذر آمده است كه گفت: ((مـردى بـدسـيما و ملعون از مندرون در شرق بيسان در حاليكه بر شترى سرخ سوار و تاجى بر سر نهاده است، خروج مى كند.))
ابن حماد، روايات متعددى از تابعين آورده است كه آنها را به پيامبر صلى الله عليه و آله وسلم يا اهل بيت (عليه السلام) نسبت نداده اند، اين روايات درباره سفيانى و آغاز جنبش او مـطـالبـى بـيـان كـرده كـه بـه افـسـانـه بـيـشـتـر شـبـاهـت دارد... مثل اينكه
((او در عـالم خواب ديده مى شود به او مى گويند برخيز و قيام كن وى سه چوب نى در دست دارد به هر كس كه آنها رابزند مرگ او حتمى است.))(3)
ولى صرف نظر از روايات مبالغه آميز و بيانگر امور غير عادى، روايات ديگرى هست كه از جـنـبـش سـريـع و شـديـد سفيانى حكايت دارد و شدت يورش وى نزد راويان شيعه امرى شـناخته شده است، بطوريكه يكى از راويان، درباره اينكه شيعيان هنگام خروج سفيانى چـه بـايـد بـكـنـنـد، از امـام صـادق (عـليـه السـلام) سـؤ ال مى كند.
از حسين بن ابى العلاء حضرمى چنين روايت شده است كه گفت:
((از ابـوعـبـدالله (امـام صـادق (عليه السلام)) پرسيدم: وقتى سفيانى خروج كند ما شـيـعـيـان چـه بـكـنـيـم؟ حـضـرت فـرمـود: مـردان چهره خود را از او بپوشانند و به زن و فـرزنـدان آسيبى نمى رسد و چون بر پنج شهر، يعنى شهرهاى شام مسلط شد، شما به سوى صاحب خود (حضرت مهدى (عليه السلام)) كوچ كنيد.))(4)
بـنـظـر مى رسد كه سرسخت ترين سفيانى ابقع و هوادارانش مى باشند كه مراد از بنى مروان در روايت ابن حماد نيز همين ها مى باشند آنجا كه مى گويد:
((او برمروانى چيره شده و او را بقتل مى رساند سپس بنى مروان را سه ماه كشتار مى كـنـد، آنـگـاه روى بـه اهـل مـشـرق (ايـرانـيـان) مـى آورد تـا ايـن كـه وارد كـوفـه مـى شود))(5)
بـرخـى روايـات، نـشـانـگر اين معنى است كه شيعيان منطقه شام هنگام خروج سفيانى، از دشـمـنـان عـمـده وى شمرده نمى شوند، بلكه طرفداران اءبقع و اءصهب هستند كه دشمنان شيعه و سفيانى هر دو محسوب مى شوند، از امام باقر (عليه السلام) روايت شده است كه فرمود:
((سـفـيـانـى، بـراى انـتقام گرفتن از دشمنانتان به نفع شما كافى است و او براى شـما از نشانه هاست با آنكه، آن فاسق اگر خروج مى كرد شما يكى دو ماه بعد از خروج او مـى مـانـديـد و از نـاحـيـه او بـه شـمـا ضـررى نـمـى رسـيـد تـا آنـكـه جمعيت زيادى را قـبـل از شـمـا بـقتل برساند. بعضى از ياران از آن حضرت پرسيدند: در آن وقت وظيفه ما نـسـبـت به زن و فرزندمان چيست؟ امام فرمود: مردان شما خود را از او بپوشانند زيرا كه هـراس و شـرارت او البـتـه بـر شـيعيان ماست، اما زنان ان شاالله به آنها ضررى نمى رسـد. پـرسـيـدنـد: مـردان كـجا بروند و از او به كجا بگريزند؟ امام فرمود: هر كس مى خـواهـد از شر آنها بگريزد به مدينه يا مكه و يا شهر ديگر برود.. ولى شما بايد به مـكـه روى آوريـد كـه آنـجـا مـحـل اجـتـماع شماست. و اين فتنه نه ماه به مدت باردارى زن طول مى كشد و بخواست خدا بيش از آن نخواهد شد.))(6)
ايـن روايـت حـاكـى از ايـن است كه هجوم سفيانى برشيعيان، در شام، در ماه رمضان پس از خروج وى خواهد بود. همچنين روايات يادآور مى شوند كه سلطه او بر منطقه قدرتمندانه و مطلق است بگونه اى كه برتمام مشكلات داخلى پيروز مى گردد.
((مـردم شـام از او اطاعت مى كنند. بجز دسته هايى از پويندگان حق كه خداوند آنها را از شر خروج همراه وى حفظ مى كند))(7)
بـرخـى از راويـان، از ايـن روايت اينگونه مى فهمند كه شيعيان لبنان و سرزمين شام در قـلمـرو حـكـومـت سـفـيانى قرار نمى گيرند و از او اطاعت نخواهند كرد. البته اين امر امكان پـذيـر اسـت و كـمـتـريـن دليـل بـر آن، جـدا شـدن گـروهـهـايـى از اهـل شـام از گـردن نـهـادن بـه فـرمان اوست. چه اينكه جمعيت هاى آگاه، از شيعيان و غير شـيعيان كه از مصونيت الهى برخوردارند از مشاركت در جنبش سفيانى و عمليات نظامى وى در عـراق و حـجـاز سـرپـيـچى مى كنند. و بعيد نيست كه آنها داراى وضع سياسى ويژه اى بـاشـند كه با ديگر هموطنان عادى در دولت سفيانى متفاوت باشد و آنها را تا اين اندازه مستقل ساخته باشد نظير لبنان كنونى نسبت به سوريه.
بـه هـر حـال، وقـتى سفيانى از استيلاى خود بر منطقه آسوده خاطر مى شود، عمليات مهم بـرون مـرزى خـود را آغاز مى كند، از جمله سپاه بزرگ خود را جهت رويارويى با ايرانيان زمينه ساز، آماده مى كند.
((سفيانى تلاش و كوشش خود را صرفا متوجه عراق مى كند و سپاه وى وارد قرقيسيا مى شود و در آنجا به كارزار مى پردازد.))(8)
-----------------------
1-بحار ج 52 ص 205.
2-1و2 ـ نسخه خطى ابن حماد ص 75.
3-بحار ج 52 و 272.
4-بحار ج 52 ص 272.
5-نسخه خطى ابن حماد ص 77.
6-بحار ج 52 ص 141.
7-بحار ج 52 ص 252.
8-بحار ج 52 ص 237.
------------------
على كورانى

نوشتن دیدگاه