1ـ انگور
2ـ سيب
3ـ انار
4ـ بِِه
5ـ انجير
6ـ خرما
7ـ كاهو
8ـ كاسني
شك نيست كه تأثير ميوه‌ها در جسم بشر مانند ساير غذاها و شايد بيشتر از برخي از آنها باشد تأثير بعضي از آنها تابع تركيب شيميايي آن به نسبت ترشي و شيريني و داشتن ويتامين‌ها و پروتئين‌هاي مختلف در آن است و لذا بعضي از آنها هضم كننده غذا و بعضي ملين و بعضي ادرار آور و بعضي مقوي است و تأثيرات و خواص فراواني دارند.
بايد دانست كه بهترين چيزي كه از نظر بهداشت لازم است و پزشكان بيماران خود راهمواره به آن توصيه مي‌كنند, شستن ميوه و پاك كردن آن از گرد و خاك و آلودگي‌هاي ديگر است. پس اگر انسان ميوه را بدون شستن بخورد, در حالي كه وارد بدن مي‌شود كه حامل ميكروب است و ميكروب را در معده جايگزين مي‌كند و در اين هنگام چيزي كه از آن فرار مي‌كرد عارض او مي‌شود و ميكروب در بدن اثر مي‌گذارد. براي همين است كه پزشكان همواره بيماران خود را توصيه مي‌كنند كه پيش از خوردن ميوه, آن را به دقت بشويند و از خوردن ميوه نشسته پرهيز كنند.
امام صادق (عليه‌السلام) خيلي پيش از انكه طب, اين موضوع را دريابد پزشكان به آن توجه كنند, آن را مورد تأكيد قرار داده است. او مي‌فرمايد: هر ميوه‌اي سمي دارد آن را با آب بشوييد و در آب فروببريد.
مي‌گوييم شايد نظر امام از سم ميوه ها همان ميكروب‌هايي است كه در آن وجود دارد و ايشان آنها را به سم تشبيه كرده چون مضر است.
اكنون فوايد برخي از ميوه‌ها را به عنوان نمونه ذكر مي‌كنيم چون ذكرهمه آنها در اين مختصر نمي‌گنجد.
1ـ انگور
امام صادق (عليه‌السلام) فرمودند: انگور عصب را محكم مي‌كند و ناراحتي را از بين مي‌برد و نفس را پاك مي‌كند.
و نيز فرمودند: پيامبري از پيامبران خدا از غصه پيش خدا شكايت برد پس خدا به او وحي كرد كه انگور بخور.
پزشكان گفته‌اند : انگور سه كار را با هم انجام مي‌دهد: مسهل معده و پاك كننده خون و غذا براي بدن است و آب آن باعث تجديد قوا مي شود و گردش خون را تنظيم مي‌كند و براي گازهاي معده مفيد است و نيز كبد و كليه را مداوا مي‌كند و تب را مي‌برد و براي سوء هاضمه و نقرس و بيماري‌هاي قلب و صفرا و باد و بواسير سودمند است و از پيشروي سل و سرطان جلوگيري مي‌كند.
دانشمندان دارو شناس مي‌گويند: انگور ترشحات معده را زياد مي‌كند و براي طحال و گرفتگي ستون فقرات مفيد است و در آن اندكي گاز ارسنيك وجود دارد كه باعث زيبايي رنگ صورت مي‌شود و لذا براي بيماران سفليس وسل و سرطان فايده دارد. همچنين انگور داراي ويتامين‌هاي اي – ب – ث مي‌باشد.
مي‌گوييم: در سخنان امام با اين كه مختصر است, تأمل كنيد و ببينيد كه چگونه به بيشتر اين فوايد و منافع اشاره فرموده است.
2ـ سيب
امام صادق (عليه‌السلام) فرمودند: سيب بخوريد كه حرارت را برطرف مي‌نمايد و درون را خنك مي‌كند و تب را مي‌برد.
و فرمودند: اگر مردم مي‌دانستند كه سيب چه خواصي دارد, بيماران خود را جز با آن مداوا نمي‌كردند و آن سريع‌ترين اثر را درقلب دارد و آن را شاد مي‌كند.
و فرمودند: به تبدارانتان سيب بدهيد كه چيزي نافع‌تر از آن نيست.
اين چيزي است كه امام در كلمات كوتاه و جامع خود بيان كرده و پزشكان گفته‌اند: سيب نشاط آور و تقويت كننده قلب و دماغ و كبد است و هم خوردن و هم بوئيدن آن مفيد است و نيز سيب براي خفقان و تنگي نفس فايده دارد و ضعف دهانه معده را اصلاح مي‌كند واشتهاآور است و سيب پخته براي تسكين سرفه خوب است و بيماري‌هاي پوستي و بي‌خوابي را تخفيف مي‌دهد.
مي‌گويند: هر صد گرم سيب 65 واحد ويتامين آ و 15 واحد ويتامين ب و 30 واحد ويتامين ث دارد.
3ـ انار
امام صادق (عليه‌السلام) فرمودند: به كودكانتان انار بخورانيد كه سبب سرعت رشد و جواني آنها مي‌شود.
و فرمود: ا نار را با پيه بخوريد كه آن معده را دباغي مي‌كند و بر ذهن مي‌افزايد.
پزشكان گفته‌اند: انار خون را تصفيه مي‌كند و خلط آور است و براي كساني كه مزاج گرم دارند خوب است و تنگي‌ها را مي‌گشايد و ملين شكم و مقوي كبد و مفيد براي يرقان و طحال و خفقان و قلب و سرفه حاد است. صدا را صاف مي‌كند و,سبب ايجاد نشاط در صورت مي‌شود و بدن را سيراب مي‌سازد و براي درمان كرم‌هاي روده مؤثر است.
مي‌گوييم: در سخن امام تأمل كن كه فرمود: انار سبب سرعت در جواني مي‌شود خواهي ديد كه همه اين خواص كه پزشكان گفته‌اند در اين جمله بيان شده است زيرا كودكان به رشد كامل نمي‌رسند مگر اينكه خون‌شان صاف و خلط بيرون آيد و كبد قوي شود و صورت نشاط پيدا كند و بدن سيراب شود. همچنين در سخن امام كه فرمود: انار معده را دباغي مي‌كند, تأمل كن خواهي ديد كه معده وقتي دباغي مي‌شود كه رطوبت زايد آن كه باعث سستي اعصاب معده مي‌شود, خشك گردد, غذا را بهتر هضم مي‌كند و چون غذا خوب هضم شود, خون پاكيزه توليد مي‌كند و در بدن نيرويي توليد مي‌شود كه در مقابل بيماري‌ها مقاومت مي‌كند. راستي كه سخن امام چه سخن جامعي است و مردم آن زمان را نمي‌فهميدند بلكه علم امروز آگاهانه يا ناآگاهانه آن را درك مي‌كند.
4ـ بِِه
امام صادق (عليه‌السلام) فرمودند: به صورت را زيبا و قلب را تقويت مي‌كند.
و نيز فرمودند: هر كس به را ناشتا بخورد, نطفه او سالم و فرزند او زيبا مي‌شود.
و نيز فرمودند: خوردن بِه باعث قوت قلب و ذكاوت باطن مي‌شود.
اين چنين امام صادق (عليه‌السلام) به را توصيف مي‌كند و به جان خودم سوگند كه سخنان پزشكان درباره به كه پس از تحقيق علمي و عملي گفته‌اند, از اينها فراتر نمي رود. پزشكان گفته‌اند: به چهره را زيبا مي‌كند و سبب تقويت قلب و دماغ و معده مي‌شود و نيز براي روح حيواني و نفساني نشاط آور است و باعث كمك به بسياري از اعضاء بدن مانند كليه و مثانه مي‌شود و لذا ادرار آور و ملين معده است و درد آن را تسكين مي‌دهد.
مي‌گويند: هر صد گرم به داراي 10 واحد ويتامين آ 8 واحد ويتامين ب 1 و 21 واحد ويتامين ب2 و 48 واحد ويتامين ث مي‌باشد. و مقدار زيادي از املاح معدني مانند آهن و منگنز و كمي كلر دارد.
5ـ انجير
امام صادق (عليه‌السلام) فرمودند: انجير بخارات را از بين مي‌برد و استخوان را محكم مي‌كند و مو را تقويت مي‌نمايد و بيماري را از بين مي‌برد و احتياجي به دوا ندارد.
پزشكان گفته‌اند: انجير ميوه‌اي است كه داراي عناصر قندي است كه براي بدن فايده فراواني دارد. اين ميوه هضم غذا را بهتر مي‌كند و كار معده را تنظيم و صورت را زيبا و عضلات را فعال مي‌كند و اگر شب خورده شود حركت‌هاي امعاء را منظم و در جسم ايجاد صحت و نشاط مي‌كند و خلاصه اين كه انجير هم لذت و هم غذا و هم صحت است و گفته شده كه انجير در معالجه كبد و فاسد شدن خون مؤثر است و براي سل و سرطان نيز اثر دارد.
مي‌گويند: انجير داراي ويتامين‌هاي آ- ب- ث مي‌باشد همچنين مواد چربي و قندي و آهن و كلسيم دارد. و جز اينها خواص و فوايد ديگري هم دارد كه در كتاب‌هاي طبي مفصل آمده است.
6ـ خرما
امام صادق (عليه‌السلام) در حالي كه طبقي از خرما در مقابلشان بود فرمودند: اين چيست؟ گفتند: اين خرما از نوع برني است . در آن شفاست.
در جاي ديگر امام فرمودند: خرما درمان سم است و در آن بيماري و ضروري وجود ندارد و هر كس موقع خواب هفت عدد خرما بخورد كرم‌هاي شكمش كشته مي‌شوند.
امام مي‌خواستند با گفتن اين كه خرما شفا دارد و بيماري ندارد, مردم را به خوردن خرما تشويق كند و در صدد بيان تفصيلي منافع و خواص آن نبود به خاطر كثرت منافع آن و اين كه هيچ كس از آن بي نياز نيست ولي علم امروز خواص آن را پس از بررسي‌هاي بسيار, به دست آورده است.
پزشكان مي‌گويند: در خرما فوايد بسياري وجود دارد. خرما بدن را گرم مي‌كند و خون غليظ پاكيزه‌اي به وجود مي‌آورد و اگر با شير خورده شود قوه باه را تقويت مي‌كند و جوشيده آن در التهاب و سرفه‌هاي خشك و التهاب‌هاي ريه و تحريك‌ها مجاري ادرار مفيداست و خرماي خشك در خونريزي و اسهال واصلاح لثه منفعت دارد و گفته شده كه براي سرطان نيز نافع است چون داراي ماده منيزيوم مي‌باشد كه در سرطان اثر دارد. همچنين پژوهشگران تأكيد دارند كه در سرزمين‌هايي كه خرما زياد است, سرطان كم است.
مي‌گويند: در خرما ويتامين‌هاي ب و ث وجود دارد و محتوي قند و سلولز و مواد آلبومين و املاح معدني و منيزيوم مي‌باشد.
7ـ كاهو
امام صادق (عليه‌السلام) فرمودند: بر شما باد كاهو كه خون را صاف مي‌كند.
پزشكان گفته‌اند: كاهو انواع ويتامين‌ها را دارد و در آن بسياري از املاح معدني وجود دارد, مشروط بر اين كه آن قسمتي را كه بيشتر آفتاب ديده بخورند.
دانشمند شيمي‌دان «نيومان» مي‌گويد: كاهو از نظر داشتن آهن بسيار غني است و گلبول‌هاي قرمز خون را زياد مي‌كند و لذا صورت و لب‌ها را سرخ مي‌نمايد و اعصاب را آرامش مي‌بخشد و خواب آور است و چشم را شفاف مي‌كند و به رنگ مو مي‌افزايد.
كه همه اينها از اثرات تصفيه خون است. پس در اين سخن امام تأمل كن.
مي‌گويند: در كاهو ويتامين‌هاي اي- ب- ث مي‌باشد و در آن يد وكلسيم و مواد قندي و چربي نيز وجود دارد و اگر خوب جويده شود به هضم غذا كمك مي‌كند.
8ـ كاسني
امام صادق (عليه‌السلام) فرمودند: چه سبزي خوبي است كاسني.
و نيز فرمودند: بر تو باد كاسني كه نطفه را زياد و فرزند را زيبا مي كند.
و فرمودند: هر كس شب كند در حالي كه در شكم او هفت برگ كاسني است, آن شب را از قولنج در امان خواهد بود.
پزشكان گفته‌اند: كاسني براي ضعف اعصاب و ضعف بينايي و فاسد شدن خون مفيد است و بدن را پس از ضعف و لاغري تقويت مي‌كند و قلب و كبد را فعال مي‌سازد و رَحِم زنان را تميز مي‌كند و تب را برطرف مي‌سازد.
مي‌گوييم: خدايا سخن امام چقدر رسا و جامع است و همه اين خواص را كه پزشكان پس از اين مدت طولاني گفته‌اند شامل مي‌شود. درباره اين سخن امام كه فرمودند: «نطفه را زياد و فرزند را زيبا مي‌كند.» تأمل كن كه در آن دو خاصيت براي كاسني ذكر شده و اين دو خاصيت حاصل نمي‌شود مگر پس از تعديل رحم و پاكي آن و پس از تقويت قلب و اعصاب و پس از آن كه بدن قوت بگيرد؛ گويا كه امام همه اين منافع را با گفتن آن جمله در نظر داشته است.
تا اينجا به اين مقدار اندك از گفته‌هاي امام صادق (عليه‌السلام) درباره خواص و منافع ميوه‌ها و سبزي‌ها اكتفا مي‌كنيم اين نمونه‌ها نشانگر علم سرشار ايشان و گستردگي شناخت آن بزرگوار از علم طب است. اگر مي‌خواستيم تمام آنچه را كه از گفته‌هاي امام دست يافته‌ايم در اينجا بيان كنيم, اين مختصر گنجايش آن را نداشت.
از اين گذشته يك فردمحقق وقتي به كتاب خوردني‌ها و آشاميدني‌ها (اطعمه و اشربه) در فقه اهل بيت (عليهم‌السلام) مراجعه كند و در آن دقت به عمل آورد و در آداب خوردن وآشاميدن چه پيش از آنها و چه بعد از آنها و چه همزمان با آنها و نيز در سخناني كه در بين وقت آنها و تفصيلاتي كه درباره گوشت‌ها و حبوبات و ميوه‌ها و شيرها و روغن‌ها و غير آنها وارد شده, دقت كند, علم فراواني خواهد يافت و به بحث‌هاي با ارزشي در طب و بهداشت خواهد رسيدو اعتراف خواهد كرد كه امام صادق (عليه‌السلام) پيشواي متخصصان علم طب علاوه بر علم شرايع و اديان است.
(برگرفته از كتاب طب الصادق (عليه‌السلام) ص 127 تا 137)
