100 « أَ وَلَمْ يَهْدِ لِلَّذِينَ يَرِثُونَ الْأَرْضَ مِنْ بَعْدِ أَهْلِها أَنْ لَوْ نَشاءُ أَصَبْناهُمْ بِذُنُوبِهِمْ وَنَطْبَعُ عَلى قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لا يَسْمَعُونَ»
ترجمه :
100. آيا خداوند هدايت نفرمود كسانى كه از پيشينيان در زمين سكونت كردند و از آنها گرفته شد و به عذاب الهى هلاك شدند با اينكه آنها اهل زمين بودند و دعواى مالكيت مىكردند و خيال مىكردند كه هميشه هستند . به تحقيق اگر مشيت ما تعلق بگيرد كه اينها را هم به آن عذابهاى امم سابقه به واسطه معاصى و ذنوب گرفتار كنيم و قلوب اينها را مهر كنيم ، پس از آن ، اينها گوش شنوا نداشته باشند.
تفسير :
«أَ وَلَمْ يَهْدِ» استفهام تقريرى است ؛ يعنى هدايت كرديم و قضاياى امم سابقه را گوشزد آنها نموديم و رسول بر آنها فرستاديم و كتاب نازل كرديم و آنچه صلاح دنيا و آخرت آنها بود بيان كرديم و آنچه باعث هلاكت دنيا و آخرت آنها بود منع فرموديم . و بالجمله ، تمام اسباب هدايت را براى آنها مهيّا نموديم.
[ معناى « ارث بردن زمين » ]
«لِلَّذِينَ يَرِثُونَ الْأَرْضَ» كسانى كه فعلاً روى زمين ساكن هستند به جاى سابقين از كفار و مشركين . و تعبير به « ارث » به مناسبت اينكه ملكيت آنها زايل شد و فعلاً در تصرف اينهاست ، چنانچه مالكيت مورّث زايل مىشود و به ملكيت وارث در مى آيد و از اين باب است : «وَللّهِِ مِيراثُ السَّمواتِ وَالْأَرْضِ»[1]، كه تمام ملكيتها از بين مىرود و فقط مالك خداوند است : «لِمَنِ الْمُلْكُ الْيَوْمَ للّهِِ الْواحِدِ الْقَهّارِ»[2].
«مِنْ بَعْدِ أَهْلِها» كه سابقين هم مثل شما ساكن بودند و خود را مالك مىدانستند چه شدند «مِنْ بَعْدِ أَهْلِها» . بعضى توهم كردند كه « من » زايده باشد ؛ يعنى « بعد أهلها » و لكن مكرر گفتهايم كلمه زايده در قرآن نيست . پس معنى اين است كه از بعد از هلاكت آنها به شما رسيد.
«أَنْ لَوْ نَشاءُ» « أن » مخففه از مُثَقَّله است ؛ يعنى به درستى كه اگر بخواهيم ، زيرا نه قدرت ما كاسته شده و نه نظر ما و حكمت ما تغييرپذير است .
«أَصَبْناهُمْ بِذُنُوبِهِمْ»همان نحوى كه آنها را به سبب ذنوب آنها هلاك كرديم شما را هم به گناهانتان بگيريم «وَنَطْبَعُ عَلى قُلُوبِهِمْ» همان نحوى كه آنها به واسطه كثرت معاصى دلهاى آنها سياه شد و قساوت گرفت و ختم شد كه كور و كر و لال شدند شما هم چنين شويد كه مفاد «خَتَمَ اللّهُ عَلى قُلُوبِهِمْ»[3] است ، كه شرحش در مجلد اول گذشت . «فَهُمْ لا يَسْمَعُونَ» ديگر نمىشنوند كه مفاد «عَلى سَمْعِهِمْ»است[4].
-------------------------------------------------------------------
[1] . و حال آنكه ميراث آسمانها و زمين مختص خداوند است . سوره آل عمران: آيه 180 و حديد: آيه 10.
[2] . امروز فرمانروايى از آن كيست ؟ از آن خداوند يكتاى قهّار است . سوره غافر: آيه 16.
[3] . خداوند بر دلهاى آنان مهر نهاده است . سوره بقره: آيه 7.
[4] . ر . ك : همين تفسير ، ج1 ، ص483 ، ذيل تفسير آيه 7 سوره بقره .
آیه ١٠٠ « أَ وَلَمْ يَهْدِ لِلَّذِينَ يَرِثُونَ الْأَرْضَ مِنْ بَعْدِ أَهْلِها ... »
- بازدید: 2782