279   «فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا فَأْذَنُوا بِحَرْبٍ مِنَ اللّه‏ِ وَرَسُولِهِ وَإِنْ تُبْتُمْ فَلَكُمْ رُؤسُ أَمْوالِكُمْ لا تَظْلِمُونَ وَلا تُظْلَمُونَ»
ترجمه[1]:
[در تفسير آيه و بيان موارد محكوميت ربا خوار]
اين آيه مربوط است به آيه قبل و «فا» در «فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا» تفريع بر جمله قبل ـ «وَ ذَرُوا ما بَقِىَ مِنَ الرِّبا» ـ است ؛ يعنى اگر دست از اكل ربا برنمى ‏داريد و ترك ربا نمى ‏كنيد كه نفى در نفى اثبات است؛ يعنى مرتكب ربا مى ‏شويد. «فَأْذَنُوا بِحَرْبٍ مِنَ اللّه‏ِ وَ رَسُولِهِ»؛ آماده باشيد براى جنگ با خدا و رسولش. «فَأْذَنُوا» از ماده اذان است به معنى اعلان جنگ، چنانچه اذان اعلان و آمادگى بر نماز است و معنى «فاعلموا» است ؛ يعنى بدانيد كه آخذ ربا با خدا محاربه مى ‏كند و خداوند با او مى‏ جنگد و جنگ با خدا فتح ندارد، نه [در] دنيا كه خدا او را ريشه كن مى ‏كند و به انواع شدايد و بليّات گرفتار و نه در آخرت كه به انواع عذاب دچار خواهد شد، و جنگ با رسول ، او را در شكنجه مى ‏كشد و محكوم به حدّ و قتل مى‏ فرمايد كه امام يا نايب امام او را توبه دهد و اگر توبه نكرد در دفعه اول و ثانى ، او را تأديب كه تعذير باشد مى ‏كند و در دفعه ثالثه او را مى‏ كشد، چنانچه در مجمع البيان از حضرت صادق عليه ‏السلام روايت فرموده، فرمود:
«آكِلُ الرِبا يؤدَّب بعد البيّنة، فإن عاد اُدِّبَ، وَ إن عاد قُتِلَ»[2].
«وَ إِنْ تُبْتُمْ»؛ توبه كرديد و دست برداشتيد و ديگر مرتكب نشديد نسبت به آنچه كه مرتكب شده‏ايد ؛ يعنى قرض داده‏ ايد و هنوز استرداد نكرده، «فَلَكُمْ رُؤسُ أَمْوالِكُمْ» همان مقدار كه طلب داريد بگيريد و اگر هم ربا گرفته‏ ايد مقدار طلب خود را برداريد و ما زاد را رد كنيد به صاحبش، مگر مواردى كه قبلاً تذكر داديم كه لزوم ندارد رد ، و خداوند گذشت فرموده.
«لا تَظْلِمُونَ»؛ به مديون ظلم نكنيد در گرفتن زياده «وَ لا تُظْلَمُونَ» و خود هم ظلم نكشيد در اصل مال كه بر مديون[3] واجب است كه اداى دين را بكند و به دائن[4] ظلم نكند و مسامحه در ادا ننمايد، بلكه اداى دين در صورتى كه مديون متمكن باشد و دائن مُطالِب [= طلب كننده] باشد واجب فورى است كه هر ساعتى ترك آن گناه كبيره است، بلكه از معاصى دائمى است، چون وجوبش فورا ففورا است.
-----------------------------------------------
[1] .  و اگر [چنين] نكرديد، بدانيد به جنگ با خدا و فرستاده وى برخاسته ‏ايد؛ و اگر توبه كنيد، سرمايه‏ هاى شما از خودتان است. نه ستم مى ‏كنيد و نه ستم مى ‏بينيد.
[2] .  كسى كه ربا مى‏ خورد، بعد از اينكه حرمت آن برايش مشخص شد، ادب مى‏ شود و اگر بازهم ربا خورى كرد، ادب مى‏ شود و اگر براى بار سوم تكرار كرد، كشته مى ‏شود. مجمع البيان: ج2، ص674؛ كافى: ج7، ص242، ح9 ؛ من لا يحضره الفقيه: ج4، ص55، ح5132 ؛ بحار الأنوار: ج76، ص103، ح6 و وسائل الشيعة: ج28، 371، ح2.
[3] .  قرض گيرنده؛ بدهكار.
[4] .  قرض دهنده؛ طلبكار

نوشتن دیدگاه