276 «يَمْحَقُ اللّهُ الرِّبا وَيُرْبِى الصَّدَقاتِ وَاللّهُ لا يُحِبُّ كُلَّ كَفّارٍ أَثِيمٍ»
ترجمه[1]:
[در بيان مضرات ربا]
در نظر ناس اين است كه ربا باعث زيادتى مال مى شود و بسا اشخاصى از مال ربا ثروتهاى زيادى به دست آورده اند و صدقه باعث نقصان مال است و بسا به فقر و بيچارگى منجر مى شود.
خداوند اين نظر را رد مى فرمايد و مطلب را عكس بيان مى كند كه ربا باعث نقصان و از بين رفتن مى شود و صدقه باعث زيادتى مى گردد، و توضيح كلام اين است كه ربا مورث مضرّاتى مى شود:
اولاً، به تدريج كه معناى «مَحق»[2] است از بين مى رود و به كلّى نابود مى گردد و بسيار مشاهده شده.
و ثانياً، اگر صورت مال از بين نرود بركاتش از بين مى رود؛ يعنى از اين، بهره و استفاده و كيف و لذّت نمى برد و با هزار حسرت مى گذارد و مى رود و وارث آن را تضييع مى كند و بالاخره محق مى شود و هكذا وارثِ وارث. و ثالثاً، مَحقِ [= محو] دين مى كند، چون مال حرام ، به خصوص همچه حرامى قلب را سياه مى كند، شيطان را مسلط مى كند، دل قسىّ مى شود، موعظه در او تأثير نمى كند، توفيق سلب مى شود، ايمان ضعيف مى گردد تا بالاخره بسا مستحل ربا مى شود و كافر مى گردد و بى ايمان از دنيا مى رود و وبال و عقوبتش بر او باقى مى ماند. و به همين معنى در اخبار تصريح فرموده ، چنانچه در برهان از حضرت صادق عليه السلام روايت كرده فرمود:
«أيّ محق أمحق من درهم الربا يمحق الدين»[3].
و رابعاً، محق اعمال و عبادات مى كند، فرداى قيامت به ازاى هر درهمى چه اندازه از عبادات او را به صاحب مال بدهند و چه اندازه سيّئات او را بر اين بار كنند ، چون جنبه حق الناس دارد.
و خامساً، به واسطه ربا از فيوضات و مثوبات اخروى محروم مى گردد و به عذاب و عقوبات گرفتار مى شود.
[در مفاد «يربى الصدقات»]
و بالعكس صدقات چه واجبه و چه مندوبه باعث زيادى مال مى شود و زيادتى بركات و موجب قبولى اعمال و دفع بليّات و نورانيت قلب و قوه ايمان و دفع شيطان و نجات از عذاب و عقوبات و نيل به مثوبات و ارتفاع درجات و تشبّه به انبيا و اوليا و حصول ملكه سخاوت و فوايد ديگر.
لذا مى فرمايد: «يَمْحَقُ اللّهُ الرِّبا وَ يُرْبِى الصَّدَقاتِ»، پس از اين به همين نكته كه عرض شد كه باعث محق دين مى شود اشاره دارد جمله اخيره كه مى فرمايد:
«وَ اللّهُ لا يُحِبُّ كُلَّ كَفّارٍ أَثِيمٍ» «كَفّارٍ» صيغه مبالغه كافر است؛ يعنى بسيار كافر، كفر روى كفر كه اثر رباست، اگر مستحل به آن شود هر درهمى موجب كفر است و مستحلّش كافر ، هر چه زياد شود زياد مى شود.
و «أَثيم» صفت مشبّهه است از «اثم»، كه اثم و معصيت بر او ثابت و دايم و باقى مى ماند. و كلمه «لا يُحِبُّ» هم دلالت دارد ؛ زيرا مؤمن مسلّما به هر درجه باشد محبوب خداست و اطلاق «لا يُحِبُّ» مشعر به اين است كه آكل ربا چه مستحل و كفار باشد و چه غير مستحل ولكن اثيم باشد، بى ايمان از دنيا مى رود ، مگر موفق به توبه شود و مورد عفو گردد.
--------------------------------------------------------------------
[1] . خدا از ربا مى كاهد، و بر صدقات مى افزايد، و خداوند هيچ ناسپاس گناهكارى را دوست ندارد.
[2] . محو؛ نابود.
[3] . قدرت نابودى چه چيزى از يك درهم ربا كه دين را از بين مى برد، بيشتر است؟ تفسير البرهان: ج1، ص570، ح8 و تهذيب الأحكام: ج7، ص15، ح65.
آیه ٢٧٦ « يَمْحَقُ اللّهُ الرِّبا وَيُرْبِى الصَّدَقاتِ... »
- بازدید: 7126