265 «وَمَثَلُ الَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللّهِ وَتَثْبِيتاً مِنْ أَنْفُسِهِمْ كَمَثَلِ جَنَّةٍ بِرَبْوَةٍ أَصابَها وابِلٌ فَآتَتْ أُكُلَها ضِعْفَيْنِ فَإِنْ لَمْ يُصِبْها وابِلٌ فَطَلٌّ وَاللّهُ بِما تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ»
ترجمه[1]:
تفسير:
«وَ مَثَلُ الَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللّهِ» «ابتغاء» از ماده «بغى» و بغى به كسر به معنى فجور و زناست ، مثل «وَ ما كانَتْ أُمُّكِ بَغِيّاً»[2]، و به ضمّ به معنى طلب است، مثل «أَ فَغَيْرَ دِينِ اللّهِ يَبْغُونَ»[3]، و «ابتِغاءَ» ؛ يعنى «طلبا لمرضات اللّه».
[اهميت صفت رضا و مراتب دهگانه قصد قربت]
«مَرْضاتِ» از رضا به معنى خشنودى است و رضاى الهى فوق درجات است، چنانچه مىفرمايد: «وَ رِضْوانٌ مِنَ اللّهِ أَكْبَرُ ذلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ»[4].
و در مراتب قصد قربت گفته اند:
1 . خوف از نار.
2 . طمع به جنّت و رجاى ثواب.
3 . شكر نعمت.
4 . حبّ عبادت.
5 . حسن طاعت.
6 . تحصيل كمالات معنويه و ارتفاع درجه.
7 . قرب به رحمت.
8 . تحصيل رضاى حق.
9 . حبّ الهى.
10 . استحقاق عبوديت و به همين مرتبه اشاره فرموده اميرالمؤمنين عليه السلام در مناجاتش: «إلهي، ما عَبَدتُكَ خوفاً من نارك، ولا طَمَعاً في جنّتك، بل وجدتُكَ أهلاً للعبادة فعَبَدتُكَ»[5].
«وَ تَثْبِيتاً مِنْ أَنْفُسِهِمْ»؛ ثباتِ قدم در امتثالِ اوامر الهى كه هر چه باشد و هر مقدار كه باشد كوتاهى نكند و در صراط مستقيم سير كند، چنانچه نافرمانى لغزش قدم است و خروج از صراط مستقيم است.
«كَمَثَلِ جَنَّةٍ بِرَبْوَةٍ» «ربوة» را تفسير كردند به زمين بلند مرتفع، لكن به نظر مى آيد مراد زمينى است كه تراب زيادى داشته باشد كه به اصطلاح فارسى زمين پوك مى گويند كه ريشه اشجار در آن فرو مى رود و آب زيادى به خود مى گيرد و باعث رشد اشجار مى شود، در مقابل زمين صلد [= سخت] كه حاصل نمى دهد، چون از ماده «رباء» به معنى زيادتى است و اگر ، الاّ و لابد بگوييم ، زمين مرتفع است، مراد جايى است كه به فارسى سر آب مى گويند كه اولاً، آب به آنجا مى رسد در مقابل ته آب كه كمتر آب به او مى رسد. «أَصابَها وابِلٌ» كه باران تند به او اصابت مى كند.
«فَآتَتْ أُكُلَها ضِعْفَيْنِ»، به واسطه رشد كه دارد دو برابر حاصل معمولى حاصل مى دهد، يا آنكه در سال دو مرتبه حاصل مى دهد.
«فَإِنْ لَمْ يُصِبْها وابِلٌ فَطَلٌّ» كه اگر باران تندى هم به او نرسد خشك نمى شود، چون سيراب است و آب را در اعماق خود نگاه مى دارد، چون «طلّ» به معنى باران ضعيف است.
«وَ اللّهُ بِما تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ»؛ از نيّات و قلوب و بواطن شما خبر دارد و به اعمال شما بيناست و به مقدار هر يك جزا مى دهد، چنانچه گفتند: «الاعمال بالنيّات»[6].
-----------------------------------------------
[1] . و مَثَل [صدقات] كسانى كه اموال خويش را براى طلب خشنودى خدا و استوارى روحشان انفاق مى كنند، همچون مَثَل باغى است كه بر فراز پشته اى قرار دارد [كه اگر] رگبارى بر آن برسد، دو چندان محصول برآورد، و اگر رگبارى هم بر آن نرسد، باران ريزى [براى آن بس است]، و خداوند به آنچه انجام مى دهيد بيناست.
[2] . و نبود مادر تو اهل بغى و فساد. سوره مريم: آيه 28.
[3] . آيا پس از اين همه تأكيدات، غير دين حق الهى را طلب مى كنند. سوره آل عمران: آيه 83.
[4] . و خشنودى خداوند از آنها بزرگ تر از بهشت و آن منازل است و اين رستگارى عظيمى است. سوره توبه: آيه 72.
[5] . اى خداى من! من تو را به خاطر ترس از آتش جهنم و طمع و رغبت به بهشت عبادت نكردم، بلكه تو را شايسته عبادت يافتم و تو را پرستيدم. بحار الأنوار: ج97، ص186 و تفسير الصافى: ج3، ص353.
[6] . اصل اعمال و كارها به نيتها بستگى دارد.
آیه ٢٦٥ « وَمَثَلُ الَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللّهِ وَتَثْبِيتاً ... »
- بازدید: 2424