وَاعْلَمْ ، يا بُنَيَّ أَنَّ الرِّزْقَ رِزْقانِ : رِزْقٌ تَطْلُبُهُ ، وَزِرْقٌ يَطْلُبُكَ ، فَإِنْ أَنْتَ لَمْ تَأْتِهِ أَتاكَ ؛ ما أَقْبَحَ الْخُضُوعَ عِنْدَ الْحاجَةِ وَالْجَفاءَ عِنْدَ الْغِنى ؛ إِنَّما[1] لَكَ مِنْ دُنْياكَ ما أَصْلَحْتَ بِهِ مَثْواكَ ؛ وَإِنْ جَزِعْتَ[2] عَلَى ما تَفَلَّتَ مِنْ يَديْكَ فاجْزَعْ عَلى كُلِّ ما لَمْ يَصِلْ إِلَيْكَ ، إِسْتَدِلَّ عَلى ما لَمْ يَكُنْ بِما قَدْ كانَ فَإِنَّ الأُمُورَ أَشْبَاهٌ ؛ وَلا تَكُونَنَّ مِمَّنْ لاّ تَنْفَعُهُ الْعِظَةُ إِلاَّ إذا بالَغْتَ فِي إِيلامِهِ ، فَإِنَّ الْعاقِلَ يَتَّعِظُ بِالاْدابِ وَالْبَهَائِمَ لاَ تَتَّعِظُ إِلاَّ بِالضَّرْبِ . إِطْرَحُ عَنْكَ وَإِراداتِ الْهُمُومِ بِعَزائِمِ الصَّبْرِ وَحُسْنِ الْيَقِينِ ؛ مَنْ تَرَكَ الْقَصْدَ جارَ ، والصّاحِبُ مُناسِبٌ ، وَالصَّدِيقُ مَنْ صَدَقَ غَيْبُهُ ، وَالْهَوى شَريكُ الْعَمى[3] . وَرُبَّ بَعيدٍ أَقْرَبُ مِنْ قَريبٍ ، وَقَرِيبٍ[4] أَبْعَدُ مِنْ بَعِيدٍ ؛ وَالْغَريبُ مَنْ لَمْ يَكُنَ لَهُ حَبيبٌ .
و بدان پسرم كه رزق و روزى بر دو گونه است : يكى آنكه تو در پى آن هستى و ديگر آنكه او درپى توست ؛ اگر به سراغش نروى او نزد تو مىآيد . چه زشت است فروتنى به هنگام نيازمندى ، وتندخويى در وقت بىنيازى . براى تو سودمندترين چيزِ دنيا ، آن است كه جا و مكانت را ( در دنيا و آخرت ) آباد سازى . اگر مىخواهى بر آنچه از دست دادهاى بىتابى كنى ، پس بايد براى چيزهايى كه به دستانت نرسيده نيز ، بىتابى كنى . ( زيرا ميان چيزى كه از دست رفته ، با چيزى كه به دست نيامده ، فرقى نيست ) . چيزهايى را كه وجود داشتند و از بين رفتهاند ، دليل و راهنما براى هر آنچه كه هنوز نيامده ، قرارده ، كه امور مانند يكديگرند .
از كسانى مباش كه جز با زدن و آزردن فراوان پند نمىگيرند . پس همانا خردمند بهوسيله ادب و فرهنگ پند مىپذير ، و چهارپايان ، جز با زدن فرمان نمىبرند . اندوههايى كه بر تو وارد مىشوند ، با شكيبايى استوار و با يقين به خدا ، از خود دور ساز . هر كس ميانه روى و اعتدال در امور را كنار گذارد ، از راه راست منحرف مىگردد . دوست به منزله خويشاوند است . دوست واقعى كسى است كه پشت سر نيز وفادار باشد و آبرودارى كند . پيروى از هواى نفس ، بدبختى به همراه مىآورد . چه بسا خويشاوند نزديكى كه از بيگانه دورتر است و بيگانهاى كه از خويشاوند نزديكتر . غريب كسى است كه دوستى ندارد .
-------------------------------------------
[1] . ع : إن .
[2] . ح و ص : ان كنت جازعاً .
[3] . ع : العناء .
[4] . ع : وربّ قريبٍ .
