« سعدى » مى‏گويد : شنيدم بازرگانى صد و پنجاه شتر بار داشت و چهل غلام خدمتكار كه شهر به شهر براى تجارت حركت مى‏كرد . يك شب در جزيره كيش مرا به حجره خود دعوت كرد . به حجره‏اش رفتم . از آغاز شب تا صبح آرامش نداشت و مكرّر پريشان‏گويى مى‏كرد و مى‏گفت : « فلان انبارم در تركستان است و فلان كالايم در هندوستان . اين قباله و سندِ فلان زمين است و فلان چيز در گرو فلان جنس است . فلان كس ضامن وام است . در انديشه‏ام كه به اسكندريّه بروم كه هواى خوشى دارد ، ولى نه ، درياى مديترانه طوفانى است . سعدى ، سفر ديگرى در پيش دارم ، اگر آن را انجام دهم ، باقيمانده عمر گوشه‏نشينى مى‏كنم و ديگر به سفر نمى‏روم » .
پرسيدم : « آن كدام سفر است كه بعد از آن ترك سفر مى‏كنى و گوشه‏نشين مى‏شوى » ؟
در پاسخ گفت : « مى‏خواهم گوگرد ايرانى را به چين ببرم ؛ چون شنيده‏ام اين كالا در چين گران‏بها است ، و از چين كاسه چينى بخرم و به روم ببرم ، و در روم حرير خوب رومى بخرم و به هند ببرم ، و در هند فولاد هندى بخرم و به شهر حَلَب ببرم ، و در آنجا شيشه و آينه حلبى بخرم و به يمن ببرم ، و از آنجا لباس يمانى بخرم و به ايران بياورم ، بعد از آن تجارت را ترك مى‏كنم و در دكّانى مى‏نشينم » .
او اين گونه انديشه‏هاى ديوانه‏وار را آن قدر به زبان آورد كه خسته شد و ديگر تاب گفتار نداشت ، و در پايان گفت : « اى سعدى ، تو هم سخن از آنچه ديده‏اى و شنيده‏اى بگو » ،
گفتم : « اين خبر را دارى كه در غور ، ميان هرات و غزنه ، بازرگان قافله
سالارى گفت :
چشم تنگ مرد دنيا دوست را يا قناعت پركند يا خاك گور »[1]
------------------------------------------------
[1] .  كليات سعدى ، گلستان ، تصحيح فروغى ، چاپ امير كبير ، ص109 .

نوشتن دیدگاه