يَوْمَ تَرَوْنَهَا تَذْهَلُ كُلُّ مُرْضِعَةٍ عَمَّآ أَرْضَعَتْ وَتَضَعُ كُلُّ ذَاتِ حَمْلٍ حَمْلَهَا وَتَرَى النَّاسَ سُكَـرَى وَمَا هَم بِسُكَـرَى وَلَـكِنَّ عَذَابَ اللّه‏َِ شَدِيدٌ[1] ؛ روزى كه آن را مى‏بينيد [چنان وحشت فراگير مى‏شود كه] هر مادر شيردهى ، كودك شيرخوارش را فراموش مى‏كند و هر باردارى جنين خود را بر زمين مى‏نهد ؛ و مردم را مست مى‏بينى ، در حالى كه مست نيستند ؛ ولى عذاب خدا شديد است . اين چه عذابى است كه عزيزان همديگر را از ياد مى‏برند ؟ ! حامله را بى بار مى‏كند ؟ ! چه عذابى است كه خداوند تبارك و تعالى آن را با شدت و عظمت وصف مى‏كند ؟! چنين چيزى كه خداوند بزرگ آن را چنين هولناك مى‏داند چه خواهد بود ؟!
گستره خرد آدمى از تصور آن ناتوان است . اگر تمام آتش موجود در دنيا را گرد آورند ، هرگز نمى‏تواند روح آدمى را بسوزاند ، ولى آتش جهنم علاوه بر جسم ، روح را نيز مى‏سوزاند .
از مكافات عمل غافل مشو
گندم از گندم برويد جو زجو
*     *     *
( سعدى )                        
فردا كه زوال شش جهت خواهد بود
قدر تو به قدر معرفت خواهد بود
در حسن صفت كوش كه در روز جزا
حشر تو به صورت صفت خواهد بود
( ابو سعيد ابو الخير )  
جهنم نسبت به دوزخيان مانند حيوان گرسنه‏اى است كه با شكارى دلپذير روبه‏رو مى‏شود كه براى دست يافتن به آن حرص و همت بالايى به كار مى‏برد و با تمام توان خود به آن حمله مى‏كند . إِذا رَأَتْهُم مِّن مَّكانٍ بَعِيدٍ سَمِعُواْ لَهَا تَغَيُّظاً وَزَفِيراً[2] ؛ وقتى كه جهنم گناهكاران را از دور ببيند ، به هيجان مى‏آيد و فرياد خشم آلودش به گوش مى‏رسد .
اى كه بد كردى برو ، ايمن مباش
زآن كه تخم است و بروياند خداش
اين جهان كوه است و فعل ما صدا
سوى ما آيد نداها را صدا
( مولوى )       
تناسب و جنسيت گنهكاران با آتش نه تنها از راه دور ، بلكه در داخل دوزخ نيز موجب جوشش و تشديد شعله‏هاى آن مى‏شود .
إِذَآ أُلْقُواْ فِيهَا سَمِعُواْ لَهَا شَهِيقاً وَهِىَ تَفُورُ تَكَادُ تَمَيَّزُ مِنَ الْغَيْظِ[3] ؛ وقتى گنهكاران به جهنم افكنده مى‏شوند ، آتش فرياد مى‏كشد و به غليان مى‏آيد . به طورى كه گويى منفجر شود .
بد مى‏كنى و نيك طمع مى‏دارى
خود بد باشد جزاى بدكردارى
با آنكه خداوند رحيم است و كريم
گندم ندهد بار چو جو مى‏كارى
( مولوى )       
آتش جهنم با آتش دنيا تفاوت‏هايى دارد :
1 ـ  آتش دنيا بدن را مى‏سوزاند ولى آتش دوزخ ، دل و جان را .
نَارُ اللّه‏َِ الْمُوقَدَةُ الَّتِى تَطَّلِعُ عَلَى الْأَفْئِدَةِ[4] ؛ آتشِ افروخته خداوند ، كه بر آنچه در دل پنهان است چيرگى دارد .
2 ـ  آتش دنيا سرخ اما آتش دوزخ ، طبق روايات عامه و خاصه ، سياه رنگ است .
إنَّ رَسولَ اللّه‏ِ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم ذَكَرَ النّارَ فَقَالَ : أتَرَوْنَها حَمْراءَ مِثْلَ نارِكُمْ هذِهِ الَّتي تَوقِدُونَ ؟ إِنَّها لَأَشَدُّ سَواداً مِنَ القار[5] ؛ رسول گرامى صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم از آتش دوزخ نام برد و فرمود : تصور مى‏كنيد آتش قيامت هم مانند آتشى كه در دنيا مى‏افروزيد سرخ رنگ است ؟ آن آتش سياه‏تر از قيرهاى معدنى است .
------------------------------
[1] .  حج : 2 .
[2] .  فرقان : 12 .
[3] .  ملك : 7 ، 8 .
[4] .  همزة : 6 ، 7 .
[5] .  الدر المنثور : ج1 ، ص36 و فتح القدير : ج1 ، ص54 .

نوشتن دیدگاه