الَّذِي خَلَقَ المَوْتَ والحَيَاةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ اَحْسَنُ عَمَلاً[1] ؛ آن كه مرگ وحيات را آفريده تا شما را امتحان كند كه كدام‏يك از شما دركردار نيكوتريد .
آزمون و امتحان الهى از سنت‏هاى تبديل‏ناپذير خداوند است . او از سر حكمت و عدل ، انسان‏ها را مى‏آزمايد تا ايمان استوار و سخته را از ايمان سست بنياد و نااستوار جدا كند . در روايت‏هاى متفاوتى كه درباره آزمون وامتحان الهى آمده است اين گونه مى‏توان گفت كه خداوند بندگان خود را با بلاها و گرفتارى‏ها امتحان مى‏كند تا :
1 ـ  ايمان استوار از نا استوار جدا و معيّن شود ؛
2 ـ  بندگان را در آخرت پاداش و مقام برتر عنايت كند ؛
3 ـ  گناهان را با بلاها و مجازات‏هاى اين‏جهانى بياميزد و پاك و بى آلايش بميراند .
امام صادق عليه‏السلاممى فرمايد :
لا بُدَّ لِلنّاسِ مِنْ أنْ يُمَحَّصُوا ويُمَيَّزُوا ويُغَرْبَلوا ويُسْتَخْرَج في الغِرْبالِ خَلقٌ كَثيرٌ[2] ؛ مردم بايد خالص شوند و امتحان گردند و تميز داده شوند و غربال شوند و گروه زيادى از مردم در اين عمل از غربال مى‏گذرند .
ابراهيم عليه‏السلام و قربانى اسماعيل عليه‏السلام
خدواند ابراهيم عليه‏السلام را مأمور كرد كه به دست خود اسماعيل عليه‏السلام را قربانى كند . اين مسئله امتحان و آزمايشى بود براى او ، تا صبر و تحملش در برابر فرمان الهى معلوم شود ، وعطاى پروردگار نسبت به او از سر استحقاق و شايستگى باشد . پس از سالها تنهايى و بى‏فرزندى ، اكنون كه فرزندش كمى بزرگ شده و به سن سيزده سالگى رسيده است ، ابراهيم مأمور مى‏شود به دست خود او را ذبح كند . ابراهيم به اسماعيل عليه‏السلام گفت : « پسر جان ، به من وحى شده است كه تو را قربانى كنم ، نظر تو در اين باره چيست » ؟
اسماعيل گفت : « پدر جان به مأموريت خود عمل كن كه انشاء اللّه‏ مرا از صابران خواهى يافت » .
اسماعيل عليه‏السلامپدر خود را به اين كار بيشتر ترغيب كرد و گفت : « اكنون كه تصميم به كشتن من دارى ، دست و پايم را محكم ببند ، تا هنگام بريدن سرم دست و پا نزنم ، و از ثوابم كاسته نشود ، زيرا مرگ سخت است و ترس آن دارم كه هنگامى كه آن را احساس كنم مضطرب شوم . ديگر آنكه كاردت را تيز كن و محكم و سريع بر گلويم بكش تا زودتر آسوده شوم . هنگامى كه مرا بر زمين خواباندى صورتم را روى خاك بگذار زيرا اگر نگاهت به صورت من بيفتد ، حال ترحم به تو دست مى‏دهد و مانع انجام فرمان الهى مى‏شود . جامه‏ات را در آر تا از خون من چيزى بر آن نيفتد و مادرم آن را نبيند . اگر مانعى نديدى پيراهنم را براى مادرم ببر ، شايد مايه تسلى خاطر او باشد » .
پس از اين سخن‏ها بود كه ابراهيم به او گفت : «  پسرم ، به راستى تو بهترين مددكار و نيكوترين ياور براى انجام فرمان خداوند هستى » .
ابراهيم عليه‏السلام فرزند را به قربانگاه منا آورد و كارد را تيز كرد و دست و پاى اسماعيل را بست و روى او را بر خاك نهاد ، و از نگاه كردن به او خوددارى كرد و سر را به سوى آسمان بلند كرد . آنگاه كارد را بر گلويش نهاد و كشيد ، اما لبه كارد برگشت و كند شد . چند بار ابراهيم تلاش كرد ولى اين رويداد تكرار شد . ناگاه نداى آسمانى آمد : « اى ابراهيم عليه‏السلام به خوبى ماموريت خويش را انجام دادى » . جبرئيل به عنوان فداى اسماعيل گوسفندى آورد و ابراهيم آن را قربانى كرد ؛ و اين سنت براى حاجيان به جاى ماند و هر ساله در مراسم حج در سرزمين منا قربانى مى‏كنند[3] .
------------------------------------------
[1] .  ملك : 2 .
[2] .  الكافى : ج1 ، ص370 .
[3] .  تاريخ انبياء : ج1 ، ص169 ـ 164 .

نوشتن دیدگاه