إِنَّمَا يَفْتَرِي الْكَذِبَ الَّذِينَ لاَ يُؤْمِنُونَ بِــايَــتِ اللّه‏ِ[1] ؛ تنها كسانى دروغ مى‏گويند كه به آيات خدا ايمان ندارند .
اين صفت ناپسند از جمله ويژگى‏هايى است كه عقل آدمى و روايات بر زشتى و فسادش متّفق القولند و به خودى خود از گناهان كبيره به شمار مى‏آيد و صفتى است كه آدمى را در ديده‏ها خوار و در نظرها بى‏اعتبار مى‏كند و باعث خجالت و دل شكستگى مى‏باشد وعامل اساسى در بى‏آبرو شدن آدمى پيش خدا و خلق است .
امام محمّد باقر عليه‏السلام مى‏فرمايند : اَلكِذْبُ هُوَ خَرابُ الإِيمانِ[2] ؛ دروغگويى مايه خرابى ايمان آدمى است .
امام حسن عسكرى عليه‏السلاممى فرمايند :
جُعِلَتِ الخَبائِثُ كُلُّها فِي بَيتٍ وجُعِلَ مِفتاحُهُ اَلْكِذْبَ[3] ؛ تمام پليدى‏ها در اتاقى قرار داده شده و كليد آن اتاق ، دروغ است .
براى پى بردن به بدى دروغ‏گويى و دروغ كارى كافى است آدمى به نفرتى كه از دروغ‏پردازان دارد نگاه كند ، در اين صورت به راحتى مى‏تواند به زشتى اين كردار پى برد .
البته دروغ گفتن در موارد خاصى ـ بنا بر مصلحت‏هايى ـ جايز است .
از امام صادق عليه‏السلام روايت شده‏است :
كلُّ كَذِبٍ مَسْؤولٌ عَنْهُ صاحِبُهُ يَوْماً إلاّ [كذباً] فِي ثَلاثةٍ : رَجلٌ كائِدٌ فِي حَرْبِهِ فَهُوَ مَوضوعٌ عَنْهُ ؛ أَو رَجلٌ أَصلَحَ بَينَ اثنَينِ ، يَلقَى هذا بغيرِ مَا يَلقَى بِهِ هَذا ، ويريدُ بِذلِكَ الإصلاَحَ ما بينهما ؛ أو رَجلٌ وَعَدَ أهلَهُ شيئاً وهو لا يريِدُ أَنْ يَتمَّ لَهُمْ[4] ؛ آدمى در برابر هر دروغى مسؤول است مگر در سه‏جا : يكم ، مردى كه در صحنه كارزار با رزم آورى روبه‏رو شود و به او دروغ بگويد و حيله‏گرى كند ؛ دوم ، مردى كه قصد اصلاح ميان دو تن‏را دارد ؛ سوم ، مردى كه به خانواده خود قول داده كه چيزى براى آنها بياورد ولى در نظر دارد به وعده خود وفا نكند .
در برخى از موارد هم مى توان با « توريه » از دروغ گفتن بپرهيزيم . از پيامبر  صلى‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم چنين نقل شده است : إِنَّ فِي المَعَاريضِ لَمَنْدوحَةٌ عَن الكذبِ[5] ؛ توريه‏ها راه چاره دروغ‏گويى است .
توريه ، گفتن سخنى است كه داراى دو معنى باشد . يك معنى آن راست و مطابق واقع و معنى ديگرش دروغ است و گوينده ، معنى درست آن را قصد مى كند و مخاطب معنى دروغ آن را مى فهمد .
--------------------------------------------
[1] .  نحل : 105 .
[2] .  الكافى : ج2 ، ص339 .
[3] .  بحار الانوار ، ج169 ، ص263 .
[4] .  الكافى : ج2 ، ص342 و بحار الانوار : ج69 ، ص242 .
[5] .  بحار الانوار : ج69 ، ص256 .

نوشتن دیدگاه