آیه 72 : ( وَإِذْ قَتَلْتُمْ نَفْساً فَادّارَأْتُمْ فِيها وَاللهُ مُخْرِجٌ ما كُنْتُمْ تَكْتُمُونَ )
آیه 73 : ( فَقُلْنا اضْرِبُوهُ بِبَعْضِها كَذلِكَ يُحْيِى اللهُ الْمَوْتى وَيُرِيكُمْ آياتِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ )
ترجمه:
72. و ياد كنيد زمانى را كه شخصى را كشتيد و هر كدام نسبتِ آن قتل را از خود دفع مى نموديد و خدا ظاهر كننده بود آنچه را كه شما كتمان مى نموديد.
73. پس گفتيم كه بعض از اجزاى آن بقره را به مقتول بزنند «تا زنده شود» و خداوند اين چنين مردگان را زنده مى نمايد و آيات خود را به شما نشان مى دهد تا باشد كه تعقل كنيد.
تفسير :
خطاب (قَتَلْتُمْ) به يهود زمان نبى به اعتبار پيشينيان آن هاست، چنانچه معمول است هر گاه كسى از طايفه اى يا قبيله اى عملى از او سر زند، به آن طايفه يا قبيله نسبت مى دهند.
و (فَادّارَأْتُمْ) اصل آن «تدارأتم» بوده از «درأ» به معنى «دفع»، چنانچه در آيه شريفه است: (وَيَدْرَؤُا عَنْهَا الْعَذابَ)(1) يعنى «يدفع»، و در حديث است:
«ادرؤا الحدود بالشبهات»(2) يعنى «ادفعوا».
و معنى اين است كه هر كدام نسبتِ قتل را از خود دفع مى نموديد.
(وَاللهُ مُخْرِجٌ ما كُنْتُمْ تَكْتُمُونَ) يعنى خداوند بيرون مى آورد از پنهانى و ظاهر مى سازد آنچه را قاتل از شما پنهان مى نمود، كه كشتن آن مقتول و سبب قتل او باشد.
(فَقُلْنا اضْرِبُوهُ بِبَعْضِها) ضمير مفرد در (اضْرِبُوهُ) به مقتول كه از آيه قبل فهميده مى شود برمى گردد و ضمير (بِبَعْضِها) راجع به بقره است كه در آيات سابقه مذكور مى باشد، يعنى گفتيم قسمتى از آن گاو را بر آن مقتول بزنند تا زنده شود و اين كار را انجام دادند و آن شخص زنده شد و از قاتل خود خبر د اد و خصومت و اختلاف مرتفع گرديد.
و اين يكى از معجزات بزرگ حضرت موسى (عليه السلام) بود و اين آيه يكى از آيات دالّه بر امكان رجعت است.
(كَذلِكَ يُحيِى اللهُ المَوْتى)، اين قسمتْ بيانِ قرآن است نسبت به منكرين معاد كه خدا اين چنين مردگان را زنده مى كند.
(وَيُرِيكُمْ آياتِهِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ) و «آيات» و نشانه هاى خود را ارائه مى دهد كه عقل خود را به كار بنديد و در آيات او تدبّر و تأمل كنيد و به راه راست و سعادت خود راه يابيد.
________________________________________
[1] .  ودفع مى شود از زوجه، عذاب حدّ زناى محصنه كه رجم باشد. سوره نور: آيه 8.
[2] .  به وسيله شبهات، حدود (الهى) را دفع كنيد. الغدير : ج 6، ص206 و الخلاف: ج 5 ، ص  529.

نوشتن دیدگاه