آیه 63 : ( وَإِذْ أَخَذْنا مِيثاقَكُمْ وَرَفَعْنا فَوْقَكُمُ الطُّورَ خُذُوا ما آتَيْناكُمْ بِقُوَّة وَاذْكُرُوا ما فِيهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ )
ترجمه:
63 . و ياد كنيد زمانى را كه از شما پيمان گرفتيم و كوه طور را بالاى سر شما قرار داديم و آنچه به شما داديم (يعنى تورات) از روى قوّت بگيريد و آنچه در آن است متذكر باشيد (= به دستورات آن عمل كنيد)، بلكه پرهيز كار و متقى شويد.
تفسير :
(وَإِذْ أَخَذْنا مِيثاقَكُمْ) ظاهر اين است كه مراد از «ميثاق» عهد و پيمانى است كه از جانب خدا از آن ها گرفته شد كه شرك به او نياورند و به انبياى او و روز بازپسين ايمان بياورند و به وظايف خود عمل كنند، چنانچه بيان آن در ذيل آيه شريفه (وَإِذْ أَخَذْنا مِيثاقَ بَنِي إِسْرائِيلَ)(1) بيايد إن شاء الله تعالى.
(وَرَفَعْنا فَوْقَكُمُ الطُّورَ) نظير اين قسمت آيه در سوره اعراف است: (وَإِذْنَتَقْنَا الْجَبَلَ فَوْقَهُمْ كَأَنَّهُ ظُلَّةٌ وَظَنُّوا أَنَّهُ واقِعٌ بِهِمْ خُذُوا ما آتَيْناكُمْ بِقُوَّة وَاذْكُرُوا ما فِيهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ)(2) و «نتق» به معنى از جا كندن است و به قرينه (فَوْقَهُمْ) و (كَأنّهُ ظُلّةٌ)، همان معناى «رفع» و بالاى سر آن ها قرار دادن از آن استفاده مى شود. و الف و لام (الْجَبَلَ) براى عهد است و مراد همان كوه طور است كه در اين آيه ذكر شده و محل مناجات حضرت موسى بوده، و اين يكى از معجزات باهره حضرت موسى است، و اين براى ارهاب و تهديد بنى اسرائيل بوده كه به دستورات تورات عمل كنند، و توهم اينكه اين گونه معجزات، موجب الجا و اضطرار مى شود و با اصل تكليف منافات دارد باطل است; زيرا آيه دلالت بر بيش از ترسانيدن بنى اسرائيل از مخالفت نمى كند و اگر اين معجزه موجب اجبار باشد، اكثر معجزات موسى بايد موجب اكراه باشد و حال آنكه بنى اسرائيل بعد از ديدن همه اين آيات و معجزات باز مخالفت مى نمودند، چنانچه بعد از همين آيه مى فرمايد: (ثُمَّ تَوَلَّيْتُمْ مِنْ بَعْدِ ذلِكَ)(3) واگر به حدّ اجبار و اكراه مى رسيد، ديگر مخالفت معنى نداشت.
و مراد از (ما آتَيْناكُمْ) ظاهراً تورات است به قرينه (وَاذْكُرُوا ما فِيهِ).
و مراد از (بِقُوَّة)، يا قوّت ايمان است و يا اعم از قوّت قلوب و ابدان است، چنانچه از تفسير عياشى و از المحاسن روايت شده كه از حضرت صادق(عليه السلام) از اين آيه سؤال شد كه اين قوّت در ابدان، يا قوّت در قلوب است؟ فرمودند: «فيهما جميعا»(4).
و مراد از (وَاذْكُرُوا ما فِيهِ) شايد عمل به دستورات از فعل واجبات و ترك محرمات باشد، چه آنكه مجرد اخذ تورات، محققِ تقوا نخواهد شد و در مجمع از حضرت صادق(عليه السلام) روايت شده:
«و اذكروا ما في تركه من العقوبة».(5)
و معنىِ (لَعَلَّكُم تَتَّقُون) در آيات قبل بيان شد(6).
__________________________________________
[1] .  و ياد كن زمانى را كه از بنى اسرائيل پيمان گرفتيم. سوره بقره: آيه 83.
[2] .  و ياد كن زمانى كه ما كوه را بالاى سر آن ها همچون سايبانى برافراشتيم وگمان كردند كه كوه بر سر آن ها فرود خواهد افتاد، بگيريد آنچه را كه ما به شما داديم به قوت هرچه تمام تر و ياد كنيد آنچه را كه در اوست، باشد كه شما پرهيزكار شويد. سوره اعراف: آيه 171.
[3] .  سپس اعراض نموديد بعد از اخذ ميثاق.
[4] .  در هر دوى آن ها. تفسير عياشى: ج 1، ص 64، ح 52; المحاسن: ج 1، ص 407، ح 325; تفسير البرهان: ج 1، ص 232، ح 2 و 3; تفسير الصافى: ج 1، ص 139 و مجمع البيان: ج 1، ص  262.
[5] .  مجازات و عذابى را كه در ترك [آن دستورات] است، متذكر شويد. مجمع البيان: ج1، ص262; تفسير عياشى : ج 1، ص 64، ح 53 و تفسير البرهان: ج1، ص233، ح 4.
[6] .  ر.ك  همين جلد، ذيل تفسير آيه 21.

نوشتن دیدگاه