اخبار در شفاعت قرآن در روز قيامت از كسانى كه پيروى آن را نموده و خصومت از كسانى كه بى اعتنايى به آن  كرده اند بسيار است و در خبرى كه در ضمن گفتار اول از رسول اكرم(صلى الله عليه وآله) نقل كرديم(1) از قرآن به «شافع مشفّع» و «ماحل مصدّق» (يعنى شفاعت كننده اى كه شفاعتش پذيرفته و خصومت كننده اى كه مخاصمه او تصديق مى گردد) تعبير فرموده .و در كافى حديث مبسوطى و مفصلى درباره آمدن قرآن به صحراى محشر و شفاعت آن ، از حضرت باقر(عليه السلام)نقل مى كند و در اول آن حديث است كه ،
«يا سعد ، تعلّموا القرآن فإنّ القرآن يأتي يوم القيامة في أحسن صورة نظر إليها الخلق»(2) .
(اى سعد! قرآن را بياموزيد ، زيرا كه قرآن در روز قيامت مى آيد در بهترين صورتى كه خلق به آن  مى نگرند) و پس از آنكه گذر نمودن قرآن را از صفوف اهل محشر (صفوف مسلمين و شهدا و انبيا و مرسلين و ملائكه) ذكر مى كند ، تا اينكه پاى عرش عظمت حق به سجده مى افتد ، مى فرمايد :
«فيناديه تبارك و تعالى : يا حجّتي في الأرض و كلامي الصادق الناطق ، ارفع رأسك وَسَلْ تُعطَ ، و اشفع تشفّع ، فيرفع رأسه ، فيقول الله تبارك و تعالى : كيف رأيت عبادي؟ فيقول : يا ربّ ، منهم من صانني و حافظ عليّ و لم يضيّع شيئاً ، و منهم من ضيّعني و استخفّ بحقّي و كذّب بي و أنا حجّتك على جميع خلقك! فيقول الله تبارك و تعالى : و عزّتي و جلالي و ارتفاع مكاني لاُثيبنّ عليك اليوم أحسن الثواب ، و لاُعاقبنّ عليك أليم العقاب . . .»(3) إلى  آخر الحديث .
(پس خداوند تبارك و تعالى قرآن را ندا مى كند كه ، اى حجّت من در زمين و كلام راست و گوياى من! سر بلند كن و بخواه تا به تو عطا شود و شفاعت كن تا شفاعت تو پذيرفته گردد . پس سربلند كند ، خداوند تبارك و تعالى فرمايد : بندگان مرا چه ديدى؟
گويد : اى پروردگار من! بعضى از آنان مرا نگه دارى نموده و مراقبت بر من كرده و چيزى از حقوق مرا تباه نساختند ، و برخى از آنان حق مرا ضايع نموده و درباره من استخفاف كرده و مرا دروغ شمردند و حال آنكه من حجّت تو بر همه بندگانت بودم ، پس خداى تبارك و تعالى فرمايد : به عزّت و جلال و بزرگوارى خود قسم، هر آينه بر متابعت تو ثواب مى دهم امروز بهترين ثواب را ، و عقاب مى كنم بر مخالفت تو سخت ترين عقاب را . . .) تا آخر حديث .
و نيز در كافى از حضرت باقر(عليه السلام)نقل مى كند كه فرمود :
«يجيء القرآن يوم القيامة في أحسن منظور إليه صورة»(4) .
سپس مرور قرآن را از صفوف اهل محشر و گزارش و عرض حال او را در پيشگاه عظمت حق ذكر كرده مى فرمايد :
«فيقول تبارك و تعالى : أدخلهم الجنة على منازلهم ، فيقوم ، فيتبعونه ، فيقول للمؤمن : إقرأ و ارقَ . قال : فيقرأ و يرقى ، حتّى يبلغ كلّ رجل منهم منزلته الّتي هي له فينزلها»(5) .
(پس خداى تبارك و تعالى خطاب به قرآن گويد : اينان را داخل بهشت كن به حسب مراتب آن ها ، پس قرآن قيام كند و پيروان او از پى او باشند و به مؤمن گويد : بخوان و بالا رو ، حضرت فرمود : پس مؤمن مى خواند و بالا مى رود تا اينكه هر كسى به مرتبه اى كه براى اوست برسد) .
و در كافى از حضرت امام صادق(عليه السلام) روايت مى كند كه فرمود :
«إنّ الدواوين يوم القيامة ثلاثة : ديوان فيه النعم ، و ديوان فيه الحسنات ، و ديوان فيه السيّئات ، فيقابل بين ديوان النعم و ديوان الحسنات ، فتستغرق النعم عامة الحسنات و يبقى ديوان السيئات ، فيدعى بابن آدم المؤمن للحساب ، فيتقدّم القرآن أمامه في أحسن صورة ، فيقول : يا ربّ ، أنا القرآن و هذا عبدك المؤمن قد كان يُتعِب نفسه بتلاوتي ، و يطيل ليله بترتيلي ، و تفيض عيناه إذا تهجّد ، فارضِهِ كما أرضاني ، قال : فيقول العزيز الجبار : عبدي ، ابسط يمينك ، فيملأها من رضوان الله العزيز الجبار و يملأ شماله من رحمة الله ، ثمّ يقال : هذه الجنة مباحة لك فاقرأ و اصعد ، فإذا قرأ آية صعد درجة»(6) .
(دواوين(7) و نامه هاى روز قيامت سه است : ديوانى كه در آن نعم الهى است و ديوانى كه در آن حسنات و ديوانى كه در آن سيّئات نوشته شده . پس بين ديوان نعم و ديوان حسنات مقابله مى شود و نعم الهى همه حسنات را فرا مى گيرد و ديوان سيّئات باقى مى ماند . سپس انسان مؤمن براى حساب دعوت مى شود در اين هنگام قرآن به بهترين صورت پيش آمده و مى گويد : اى پروردگار من! من قرآنم و اين بنده مؤمن تو است ، كه خودش را براى تلاوت من به زحمت مى افكند و شبش را به ترتيل و نيكو خواندن من ادامه مى داد و چشم هايش هنگام شب بيدارى اشك مى ريخت ، پس او را خشنود ساز ، چنانچه او مرا خشنود ساخته . حضرت فرمودند : خداوند عزيز جبار گويد : بنده من! دست راستت را باز كن ، پس آن را از رضوان خداى عزيز جبار پر كند و دست چپش را از رحمت خدا پر نمايد و به او گويد : اين بهشت براى تو مباح است بخوان و بالا رو ، پس هر گاه آيه اى از قرآن بخواند مرتبه اى بالا رود .و نيز در كافى از حضرت امام صادق(عليه السلام) حديثى روايت مى كند و در آخر آن حديث است كه خداوند به قرآن خطاب مى فرمايد :
«و عزّتي و جلالي و ارتفاع مكاني ، لاُكرمنّ اليوم من أكرمك ، و لاُهيننّ من أهانك»(8) .
(قسم به عزّت و جلال و رفعت مقامم ، كه هر آينه امروز ، گرامى مى دارم هر كه تو را گرامى داشته و خوار مى سازم هر كه تو را خوار ساخته)(9) .
_______________________________________________
[1] .  ر . ك : همين جلد ، گفتار اول : ص 77 .
[2] .  كافى : ج2 ، كتاب فضل القرآن ، ص596 ، ح1 .
[3] .  همان ، ص 597 ، ح 1 .
[4] ـ قرآن در بهترين صورتى كه بدان نظر مى شود ، وارد عرصه قيامت مى شود . كافى : ج 2 ، كتاب فضل القرآن ، ح 11 .
[5] .  كافى : ج2 ، كتاب فضل القرآن ص601 ، ح11 .
[6] .  كافى : ج2 ، كتاب فضل القرآن ص602 ، ح12 .
[7] .  ديوان : دفتر اعمال ; نامه اعمال ; جاى رسيدگى به اعمال ; عنوانى براى دادگاه هاى عالى . فرهنگ بزرگ سخن ، واژه « ديوان » .
[8] .  كافى : ج2 ، كتاب فضل القرآن ص602 ، ح14 .
[9] .  وارد شدن قرآن فرداى قيامت و تكلّم كردن و شفاعت نمودن آن براى كسى كه با احاديث و كلمات آل بيت اطهار (عليهم السلام) كم و بيش آشنايى داشته و خدا را قادر مطلق بداند شگفت آور نيست ; زيرا اين گونه مطالب در اخبار راجع به تجسّم اعمال و به صورت نيكو آمدن اعمال حسنه و به صورت زشت آمدن اعمال سيّئه و در قبر وارد شدن نماز به صورت زيبا ، و كج خلقى به صورت زشت ، و نفرين يا دعا كردن نماز و موازنه بين اعمال خير و شرّ ، كه مفاد آيات شريفه نيز مى باشد ، بسيار است و امر تازه اى نيست كه تنها براى قرآن ذكر شده باشد .

نوشتن دیدگاه